Theo tờ Thương Hiệu và Pháp Luật, việc phân biệt con tôm và con tép khác nhau theo các khu vực. Nhiều nơi gọi con tép là sinh vật có nhiều đặc điểm giống tôm nhưng có kích thước bé hơn. Một số địa phương khác lại dùng “tép” để gọi những con cá nhỏ xíu, thuộc nhiều loài cá khác nhau.
Các chuyên gia cho hay, con tôm và con tép đều thuộc nhóm động vật giáp xác (Crustacea), còn gọi là giáp xác 10 chân (Decapoda). Đó là một phân ngành của ngành chân khớp, gồm hơn 44.000 loài như tôm hùm biển, tôm sú, tôm thẻ chân trắng, tôm he, tôm càng xanh, tôm sông…
Con tôm, con tép đa phần là động vật ăn tạp, bao gồm các loài sống ở nước biển (chẳng hạn như tôm hùm) và các loài sống ở vùng nước ngọt (ví dụ như tôm đồng) hay nước lợ (như tôm càng xanh).
Tôm, tép di chuyển trong nước bằng cách bò, bơi bằng cách khua chân, trong một số trường hợp là bơi ngược bằng cách gập người để thoát hiểm, vốn là kiểu bơi rất đặc trưng của nhiều loài tôm.
Trong ảnh là tôm càng xanh nuôi thương phẩm trong nước ngọt. Ảnh: VTC News
Cá lại thuộc ngành động vật có xương sống, nằm cao hơn động vật chân khớp trên bậc thang tiến hóa. Hiện có khoảng hơn 31.900 loài cá, khiến chúng trở thành nhóm đa dạng nhất trong số các động vật có xương sống.
Có thể thấy, trong khoa học, cá là cá và tép là tép, thuộc về 2 ngành động vật khác nhau. Khoa học cũng phân biệt rõ con tôm và con tép, thay vì gọi "con tôm to và con tôm nhỏ" như tại một số địa phương.
VTC News dẫn thông tin từ Th.s Nguyễn Thị Hà - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Quan trắc môi trường và Bệnh thuỷ sản miền Bắc (Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thuỷ sản 1) cho hay, con tôm và con tép có sự khác nhau về màu sắc, kích thước khi trưởng thành và cách sinh sản.
Cụ thể, tôm sống ngoài tự nhiên trong môi trường nước mặn, nước ngọt và nước lợ. Một số loài tôm đưa về sinh sản nhân tạo, nuôi trong ao đạt năng suất cao, thời gian nuôi 3-12 tháng tùy vào từng loài.
Tôm có các loại như tôm hùm, tôm sú, tôm thẻ chân trắng, tôm he, tôm càng xanh, tôm càng đỏ, tôm tít…
Cơ thể của tôm có thể dài 100-300mm, tùy theo từng loài tôm và vùng sinh thái mà chúng sinh sống, cũng như thời gian nuôi. Tôm đực thường có kích thước lớn hơn tôm cái.
Về mặt sinh sản, tôm sinh sản ngoài tự nhiên, một số loài đã được thuần dưỡng đưa vào sinh sản nhân tạo như tôm sú hay tôm thẻ chân trắng…
Trong khi đó, tép cũng là động vật giáp xác cùng bộ với tôm nhưng khác họ, khác loài. Tên gọi của tép đa dạng, phụ thuộc vào từng địa phương và đặc điểm của tép. Cụ thể tép đồng phân bố nhiều ở các đồng ruộng, tép mồi được dùng làm thực phẩm cho các loài cá săn mồi.
Tép gạo, tép ngô thường có ở các tỉnh Hải Dương, Nam Định, Thái Bình, Thanh Hóa và một số nơi ở miền Trung… Trong khi đó, tép muỗi, tép mòng, tép rong thường có tại các tỉnh miền nam.
Phần thân của con tép dài tối đa 10-20mm, gần như đồng đều nhau. Tới một thời điểm nhất định, tép tự chết rạc trong ao, không thể tăng kích thước dù được nuôi trong thời gian dài.
Tép sinh sản tự nhiên trong ao nước ngọt, một vòng đời sinh sản 3 lần và con cái sẽ mang trứng ở phần bụng.
Về giá thành, tép được bán với giá rẻ hơn tôm, được sử dụng để chế biến một số món ăn như mắm tép, tép rang thịt hay tép rang khế.
Con tép được bán với giá rẻ hơn con tôm. Ảnh minh họa
Bên cạnh các đặc điểm nói trên, có thể phân biệt một số loài tôm, tép dựa theo cấu tạo bên ngoài như sau:
- Tôm hùm bông - P. ornatus (hay còn gọi tôm hùm sao) có kích thước thương phẩm to, với trọng lượng đạt hơn 1kg/con, có con đạt tới 2,5-3 kg tùy theo thời gian nuôi.
- Tôm hùm tre - P. polyphaguscó kích thước thương phẩm nhỏ hơn tôm hùm bông, với trọng lượng đạt 0,2-0,5 kg/con, được nuôi phổ biến tại các tỉnh ven biển miền Trung.
- Tôm sú - P. Monodon là loài tôm sống ở đáy nên màu sắc của chúnghơi sẫm, có kích thước thương phẩm thường từ 5-50 con/kg tùy theo thời gian nuôi. Loài tôm này đã được sinh sản nhân tạo, nuôi rộng rãi ở các tỉnh ven biển Việt Nam.
- Tôm thẻ chân trắng - P.Vanamei là loài tôm sinh trưởng nhanh, nuôi mật độ dày, năng suất cao. Được biết, đây là sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đã được sinh sản nhân tạo, nuôi rộng rãi tại các tỉnh ven biển Việt Nam.
- Tôm càng xanh - M. rosenbergii có kích thước thương phẩm từ 0,1-2 kg tùy theo thời gian nuôi. Con tôm đực có đôi càng rất to và kích thước cũng lớn hơn tôm cái. Loài tôm này được nuôi phổ biến ở Đồng bằng sông Cửu Long.
- Tép riu - C. flavilineata có kích thước rất nhỏ, thường được sử dụng để nấu canh, làm mắm tép, cũng như làm mồi cho một số loài động vật quý hiếm.