Nhật thực “trăm năm có một” ngày 8/4 có thể quan sát từ Việt Nam không?

Báo Dân Trí dẫn các nguồn tin cho biết, nhật thực toàn phần là hiện tượng thiên văn độc đáo xảy ra khi Mặt Trăng đi qua giữa Trái Đất và Mặt Trời, tạo thành một đường thẳng.

Thời điểm đó, Mặt Trăng che khuất hoàn toàn Mặt Trời, dẫn đến việc những người đứng trên Trái Đất sẽ không còn nhìn thấy được Mặt Trời. Thay vào đó, họ chứng kiến hiện tượng nhật thực, với một vùng tối xuất hiện trên bầu trời, cùng vầng hào quang của Mặt Trời xuất hiện phía sau Mặt Trăng.

Vùng tối sẽ xuất hiện khi xảy ra hiện tượng nhật thực toàn phần. Đây là khu vực mà Mặt Trăng đã che khuất hoàn toàn ánh sáng của Mặt Trời chiếu xuống Trái Đất.

Vùng tối này di chuyển  trên bề mặt Trái Đất, tạo ra một dải nhật thực toàn phần. Những người sống trong vùng tối trên Trái Đất sẽ có cơ hội quan sát hiện tượng nhật thực toàn phần.

Dài trung tâm của nhật thực ngày 8/4 được đánh dấu bằng màu vàng sậm nhất. Người dân ở các khu vực xung quanh được tô vàng sẽ quan sát được nhật thực bán phần. Ảnh: Time And Date

Nhật thực toàn phần thường chỉ quan sát được trong khoảng vài giây đến tối đa 7,5 phút nhưng thường ngắn hơn 5 phút. Trong khi đó, hiện tượng nhật thực một phần hoặc nhật thực hình khuyên (Mặt Trăng không che khuất hết toàn bộ Mặt Trời) có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.

Không giống như nguyệt thực có thể trông thấy rộng rãi ở bán cầu đang là buổi tối, hiện tượng nhật thực chỉ cho phép một lượng nhỏ người xem ở dải trung tâm của nó được chiêm ngưỡng toàn phần, ngoài ra một số ít người dân quanh đó có thể xem nhật thực bán phần.

Báo Người Lao Động dẫn thông tin từ Space.com, Time and Date và NASA cho hay, dải trung tâm của nhật thực được trông đợi ngày 8/4, vốn chỉ rộng khoảng 185 km, dài 16.000 km, sẽ quét qua một số địa phương của Mexico, Mỹ và Canada.

Như vậy, chỉ người dân ở các khu vực này được xem “màn trình diễn đầy đủ nhất” của hiện tượng nhật thực toàn phần. Phần lớn người dân ở Bắc Mỹ (trừ Alaska), Trung Mỹ và vùng cực Bắc của lục địa Nam Mỹ sẽ xem được nhật thực bán phần.

Tại thời điểm xảy ra nhật thực, Việt Nam đang chìm trong bóng tối của những giờ đầu ngày 9/4 nên chúng ta hoàn toàn không thể quan sát hiện tượng này, dù chỉ là nhật thực một phần.

Có nhiều lý do khiến nhật thực ngày 8/4 được người dân Bắc Mỹ trông đợi và gọi là hiện tượng "trăm năm có một". Cụ thể, đây là lần nhật thực rất dài với thời gian che khuất hoàn toàn lên tới 4 phút 28 giây tại Mexico, là thời gian nhật thực dài nhất được ghi nhận trong 45 năm qua ở Bắc Mỹ.

Bên cạnh đó, nhật thực xảy ra vào thời điểm Mặt Trời hoạt động mạnh nhất trong chu kỳ 11 năm, được gọi là cực đại Mặt Trời, vì thế vành nhật hoa bao vây "Mặt Trời đen" sẽ lớn, rõ và kỳ ảo hơn.

Có khả năng "sao chổi quỷ" 12P/Pons-Brooks sẽ xuất hiện cùng lúc với vầng hào quang rực rõ tạo thành hình đầu một con quỷ đang mọc sừng. Ngoài ra, hiện tượng “nhẫn kim cương đôi” cũng có thể xuất hiện.

Chỉ người dân ở một số địa phương của Mexico, Mỹ và Canada có thể xem được "màn trình diễn đầy đủ nhất" của hiện tượng nhật thực toàn phần. Ảnh minh họa: Getty

Được biết, hiệu ứng “chiếc nhẫn kim cương” là một hiện tượng quang học xảy ra ngay trước và sau khi Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất hoàn toàn, do một lượng nhỏ ánh sáng Mặt Trời đi qua các khe hở giữa các ngọn núi trên Mặt Trời.

Việc đó sẽ tạo ra một vòng sáng rực rỡ xung quanh Mặt Trăng, cũng như một "viên kim cương" đậu ở một phía. Viên kim cường thứ hai xuất hiện nhờ hiện tượng "hạt Bailey", được hình thành do sự khúc xạ của ánh sáng Mặt Trời bởi các ngọn núi và thung lũng trên ngôi sao này.

Dải nhật thực toàn phần sẽ bắt đầu từ thành phố Mazatlan (Mexico) vào 10h50 (giờ địa phương, tức 22h50 ngày 8/4 giờ Việt Nam). Tiếp đó, dải nhật thực sẽ đi qua các bang Chihuahua, Coahuila và Neuvo Leon của Mexico, trước khi đi qua các bang Texas, Oklahoma, Arkansas, Missouri, Illinois, Kentucky, Tennessee, Bắc Carolina, Pennsylvania, New York và Vermont của Mỹ. 

Dải nhật thực kết thúc ở  tỉnh cực đông Newfoundland và Labrador của Canada vào 14h48 (giờ địa phương, tức rạng sáng 9/4 giờ Việt Nam).

Sau ngày 8/4, nhật thực toàn phần sẽ tiếp tục xuất hiện vào 12/8/2026. Lần này, những người sống tại các khu vực gần Bắc Cực như Greenland, Iceland… sẽ có cơ hội quan sát nhật thực toàn phần.

Thế nhưng, phải đến tận ngày 11/4/2070, những người sống và làm việc tại Việt Nam mới có cơ hội quan sát hiện tượng nhật thực toàn phần. Đến ngày 27/1/2074, hiện tượng nhật thực một phần sẽ xuất hiện trên bầu trời Việt Nam.

Đ.K (T/h)