Người sử dụng trái phép chất ma tuý bị xử lý hình sự trong 4 trường hợp nào?

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (BLHS) 2025 được Quốc hội biểu quyết thông qua ngày 25/6/2025. Luật bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2025 với nhiều điểm mới nổi bật.

Luật sửa đổi, bổ sung BLHS 2025 đã bổ sung tội danh mới là tội Sử dụng trái phép chất ma túy tại Điều 256a.

Theo đó, người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong 4  trường hợp sau, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 3 năm:

- Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế;

- Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy; 

- Đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy

- Đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế.

Trường hợp tái phạm về tội này thì bị phạt tù từ 3 năm đến 5 năm.

Trước đây, tội Sử dụng trái phép chất ma túy từng được quy định tại Điều 199 Bộ luật Hình sự năm 1999. Theo đó, người nào sử dụng trái phép chất ma túy dưới bất kỳ hình thức nào, đã được giáo dục nhiều lần và đã bị xử lý hành chính bằng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc mà còn tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Tái phạm tội này thì bị phạt tù từ 2 năm đến 5 năm.

Tuy nhiên, tại Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) chỉ quy định các tội phạm về ma túy tại Chương XX, như: Tội Sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), tội Tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249), tội Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250)...; không có tội Sử dụng trái phép chất ma túy.

Hành vi sử dụng trái phép chất ma túy sẽ bị xử phạt hành chính theo khoản 1 và điểm a, d khoản 8 Điều 23 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, cụ thể sẽ phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền 1-2 triệu đồng; tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; người nước ngoài nếu vi phạm sẽ bị trục xuất.

Chế tài này chưa đủ sức răn đe, dẫn đến tình trạng tái nghiện, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội như mất an ninh trật tự, các tội phạm khác phát sinh từ ma túy (trộm cắp, cướp giật, bạo lực...). Cạnh đó, nếu không quản lý tốt, chế tài đủ sức răn đe để kéo giảm người nghiện ma tuý thì rất dễ "lây lan" nghiện cho những người khác.

Nay trong Luật sửa đổi, tội danh Sử dụng trái phép chất ma túy được bổ sung trở lại là vô cùng cần thiết.