Mỹ sẽ dùng Đài Loan để thương lượng với Trung Quốc?

Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể đang chuẩn bị dùng Đài Loan để thương lượng với Trung Quốc bằng cách thông qua 2 dự luật thân Đài Bắc.

Hôm 9/1, Hạ viện Mỹ đã thông qua 2 dự luật liên quan đến Đài Loan. Trên thực tế, các dự luật vẫn cần Thượng viện và Tổng thống Trump ủng hộ để trở thành luật. Tuy nhiên, những chuyển biến trong thời gian tới chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc nổi giận, tương tự như sự kiện ông Trump điện đàm với lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn và việc ông chủ Nhà Trắng nhận xét chính sách “Một Trung Quốc”.

Nếu 2 dự luật đều được thông qua, chính quyền ông Trump sẽ quyết định nên thực thi chúng như thế nào, cho phép nhà lãnh đạo Mỹ và đội ngũ của ông thương lượng với Bắc Kinh.

Một trong 2 dự luật là Đạo luật Đi lại Đài Loan, được lập nên để cải thiện giao lưu chính thức giữa Washington và Đài Bắc. Đạo luật này sẽ cho phép các quan chức chính phủ Mỹ tự do đến Đài Loan và gặp gỡ các đối tác của họ, đồng thời mở đường cho các quan chức cấp cao của Đài Loan tới thăm Mỹ. Các cuộc hội đàm như vậy đã bị né tránh kể từ khi Washington chuyển sự công nhận ngoại giao từ Đài Bắc sang Bắc Kinh năm 1979.

Một dự luật khác nhằm giúp Đài Loan giành lại vị thế quan sát viên tại Hội đồng Y tế Thế giới, cơ quan ra quyết định của Tổ chức Y tế Thế giới.

Hai dự luật này cho thấy Đài Loan vẫn là trở ngại giữa Trung Quốc và Mỹ, mặc dù Tổng thống Trump từng nói với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng, ông sẽ tuân theo chính sách “Một Trung Quốc”.

Việc Hạ viện Mỹ thông qua các dự luật xảy ra chỉ một thời gian ngắn sau khi ông Trump quyết định ký Đạo luật Bảo vệ Quốc phòng, một phần trong đó cho phép quân đội Mỹ trao đổi nhiều hơn với Đài Loan, bao gồm cả các cuộc thăm viếng tàu chiến. Động thái của nhà lãnh đạo Mỹ đã vấp phải phản ứng vô cùng mạnh mẽ từ phía Bắc Kinh. Ông Li Kexin từ Đại sứ quán Trung Quốc ở Washington nói rằng việc để tàu chiến 2 bên tự do cập cảng như vậy có thể gợi lên Luật chống phân biệt đối xử của Trung Quốc.

"Thời điểm một tàu chiến Mỹ ghé cảng Cao Hùng (Đài Loan) sẽ là thời điểm Quân đội Giải phóng nhân dân Trung Quốc dùng vũ lực với Đài Loan", ông Li cảnh báo.

Các nhà phân tích Trung Quốc nói rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump chắc chắn sẽ cân nhắc về nguy cơ chính trị khi ủng hộ 2 dự luật mới và có thể sẽ sử dụng chúng để thương thuyết với Bắc Kinh.

Ông Zhang Yuquan từ Đại học Trung Sơn ở Quảng Châu đánh giá rằng hiện ông Trump đang có nhiều lựa chọn khác nhau: "Ông ấy có thể sẽ không ký thông qua dự luật, hoặc nếu có ký tên, ông ấy vẫn có khả năng không thực hiện. Đây có thể là những lá bài để thương lượng với Trung Quốc".

"Không ai nghi ngờ quyết tâm mạnh mẽ của Chủ tịch Tập Cận Bình trong việc thống nhất đất nước. Vì vậy, tôi nghĩ rằng ông Donald Trump cũng sẽ chỉ dùng dự luận để làm một thỏa thuận thương lượng mà thôi", ông Zhang cho biết thêm.

Trong khi đó, ông Jia Qingguo, trưởng khoa Quan hệ Quốc tế tại Trường ĐH Bắc Kinh, nói rằng tổng thống Mỹ thường để lại vài điều không chắc chắn trong các chính sách của ông. "Ông ấy không thích bị đoán trước những việc mình sẽ làm nhưng cũng sẽ cư xử thận trọng vì Trung Quốc sẽ trả đũa nếu có một cuộc gặp cấp cao giữa quan chức Mỹ và Đài Loan. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích quốc gia của Mỹ", ông Jia nói.  

"Hậu quả tồi tệ nhất có thể là rạn nứt mối quan hệ ngoại giao giữa Bắc Kinh và Washington ... Nhưng tôi không nghĩ rằng mọi việc sẽ đi xa như vậy", ông Jia bổ sung.

Khi Đạo luật Đi lại Đài Loan đã được Ủy ban Ngoại giao Hạ viện của Hạ viện thông qua vào tháng 10/2017, Trung Quốc đã tuyên bố "phản đối quyết liệt".

"Trung Quốc thúc giục Mỹ tuân thủ chính sách “Một Trung Quốc” và nguyên tắc của 3 thông cáo chung ... không tiến hành trao đổi chính thức hoặc liên lạc với Đài Loan và không gửi một thông điệp sai nào cho các nhà hoạt động ly khai Đài Loan", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói vào thời điểm đó.

Trong bài phát biểu hôm 18/12 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp dụng quan điểm cứng rắn hơn về Bắc Kinh so với những chính quyền tiền nhiệm. Tuy nhiên, rõ ràng là nhà lãnh đạo Mỹ cần cân nhắc nhiều hơn khi đưa ra chính sách đối ngoại mới với Trung Quốc, chủ yếu vì ông Trump cho rằng Bắc Kinh có thể gây áp lực, kiềm chế chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Bình Nhưỡng.

PHƯƠNG PHƯƠNG (Theo SCMP)