Có rất nhiều loại rau dền như dền cơm, dền đỏ, dền xanh, dền khoang,... Mỗi loại cây có đặc điểm nhận dạng ở phần lá khác nhau. Chẳng hạn như rau dền đỏ lá cây cây có màu đỏ đều, dền xanh lá tròn, đầu lá không nhọn, màu xanh mướt. Trong khi đó rau dền khoang phần lá chủ yếu là màu xanh, phần gần cuống có màu đỏ sọc. Còn với dền cơm hay còn gọi là dền gai cây khá nhỏ so với những loại dền khác. Cây có tên khoa học là Amaranthus spinosus, thường tự mọc ở những nơi đất bỏ hoang.
Dền cơm hay còn gọi là dền gai cây khá nhỏ so với những loại dền khác. Ảnh minh họa
Rau dền cơm có thân thảo, thân cây không có lông, nhiều nhánh, có gai ở nách lá. Loại rau này thường có hoa ở ngọn. Phiến lá tròn, dài, có hình bầu dục to khoảng 4 - 10cm, mặt dưới xanh lợt.
Phần lớn phần ngọn non, lá non đều có thể sử dụng để ăn được. Ngoài ra, phần rễ, củ, thân cây được dùng để làm thuốc.
Toàn bộ phần rễ, thân, lá và hạt rau dền đều được dùng làm thuốc chữa bệnh.
Theo Đông y cho rằng lá dền gai có vị ngọt nhạt, tính hơi lạnh, có tác dụng thanh nhiệt. Ngoài ra, còn có tính long đờm dùng để trị ho và các bệnh liên quan đến đường hô hấp. Phần thân cây có thể dùng chữa bỏng, đắp tiêu viêm mụn nhọt. Hạt dùng để đắp, băng bó chấn thương,...
Ở một số quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc… người ta sử dụng dền cơm trong kiểm soát bệnh đái tháo đường, giúp hạ đường huyết. Một nghiên cứu của Viện Hóa Sinh Biển (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) về cây dền cơm thu hái tại nước ta cho thấy chiết suất trong rau chứa 50,92% axit béo no, 49,08% là axit béo không no và chứa hoạt chất ngăn ngừa quá trình oxy hóa, phòng bệnh ung thư, tim mạch.
Rau có tính hàn nên người đang rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy không nên ăn. Ảnh minh họa
Rau có tính hàn nên người đang rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy không nên ăn. Phụ nữ có thai hạn chế dền cơm.
Rau dền cơm ức chế hấp thụ canxi, kèm, tăng nguy cơ tạo sỏi oxalat nên người bị bện gout, sỏi thận, viêm khớp không nên dùng loại rau này.
Chế biến rau dền cơm xong, bạn nên ăn ngay, không để lại bữa sau vì chất nitrat trong rau có thể biến đổi sang nitrit gây hại có tế bào lành.
Ngoài ra, dền cơm là rau dại nhưng vẫn có thể nhiễm thuốc trừ sâu do người dân phun vào các loại rau trồng gần đó. Bạn không nên chủ quan nghĩ rằng rau này an toàn 100%. Tốt nhất, bữa ăn nên đa dạng nhiều loại rau xanh, củ quả.