Loài gà bay lượn như chim trên trời, nhưng có mùi khiến cả kẻ thù cũng phải "bỏ chạy"

Báo Dân việt cho biết, gà móng hoang dã có tên khoa học là Ophisthocomus Hoazin. Nó thường cư ngụ ở các đầm lầy, rừng ven sông và rừng ngập mặn của lưu vực sông Amazon và đồng bằng Orinoco ở Nam Mỹ.

Hoatzin có kích thước bằng gà lôi với tổng chiều dài 65 cm (26 in), cổ dài và đầu nhỏ, khuôn mặt màu xanh lam không có lông với đôi mắt màu hạt dẻ, trên đầu có một mào nhọn và xù xì. Chiếc đuôi dài màu nâu bồ hóng có đầu màu xanh đồng với một dải rộng màu trắng hoặc màu da bò ở cuối.

Hoatzin có kích thước bằng gà lôi với tổng chiều dài 65 cm, cổ dài và đầu nhỏ, khuôn mặt màu xanh lam. Ảnh: Báo Dân việt.

Phần trên có màu sẫm, có viền màu nâu bồ hóng trên tấm phủ cánh và có vệt màu da bò trên lớp áo và gáy. Phần dưới có màu da bò, trong khi phần lông tơ, lông sơ cấp, lớp phủ dưới cánh và hai bên sườn có màu hạt dẻ đậm, nhưng điều này chủ yếu được nhìn thấy khi nó mở cánh.

Gà móng có hai móng vuốt trên mỗi cánh, ngay khi mới nở, chúng có thể sử dụng những móng vuốt này và đôi chân quá khổ của mình để bò quanh cành cây mà không bị rơi xuống nước. Khi những kẻ săn mồi như diều hâu đen lớn tấn công đàn hoatzin làm tổ, những con trưởng thành bay ồn ào, cố gắng đánh lạc hướng sự chú ý của kẻ săn mồi, trong khi gà con di chuyển khỏi tổ và ẩn náu giữa những bụi cây. Tuy nhiên nếu bị phát hiện, chúng sẽ thả mình xuống nước và bơi dưới mặt nước để trốn thoát, sau đó dùng đôi cánh có móng vuốt để trèo trở lại tổ an toàn.

Dù sở hữu một số đặc điểm kỳ quặc nhưng gà móng lại nổi tiếng nhất với mùi hăng nồng giống phân hoặc rau thối.

Chuyên ăn lá, quả và hoa, gà móng có hệ tiêu hóa lên men ở ruột trước, tương tự bò. Lá cây mà chúng nuốt vào được lưu trữ và lên men ở chiếc diều lớn, túi chứa thức ăn tạm thời nằm trong thực quản. Sau đó, thức ăn được đưa tới dạ dày để vi khuẩn phân hủy vật liệu rắn, giải phóng khí thông qua ợ hơi, tạo ra mùi phân đặc trưng ở gà móng.

Dù sở hữu một số đặc điểm kỳ quặc nhưng gà móng lại nổi tiếng nhất với mùi hăng nồng giống phân hoặc rau thối. Ảnh: Báo Dân việt.

Quá trình tiêu hóa trên cực kỳ hiệu quả để phân hủy lượng lớn cellulose trong lá nhưng cũng khiến gà móng bốc mùi và vụng về bởi phần ruột to khiến chúng khó bay. Tuy nhiên, mùi khó chịu cũng đóng vai trò như cơ chế phòng vệ tự nhiên do động vật săn mồi thường tránh gà móng vì cho rằng chúng bị thối rữa hoặc có độc, theo VnExpress.

Giới nghiên cứu không chắc chắn về quá trình tiến hóa của gà móng. Vào năm 2015, theo nghiên cứu di truyền học, loài hoatzin là thành viên cuối cùng còn sống sót của dòng chim đã phân nhánh theo hướng riêng của nó cách đây 64 triệu năm, ngay sau sự kiện tuyệt chủng giết chết loài khủng long nonavian.

Nhưng một nghiên cứu khác công bố năm 2024 trên tạp chí PNAS hé lộ gà móng không cổ xưa như suy đoán trước đây. Dù móng ở cánh con non chưa trưởng thành có vẻ nguyên thủy, chúng có thể tiến hóa nhằm sống sót ở rừng rậm Amazon. Do gà móng non không thể bay, bộ móng cho phép chúng trèo cây để trốn động vật săn mồi.

Hoatzin sinh sản vào mùa mưa. Ảnh: Báo Dân việt.

Hoatzin là loài sinh sản theo mùa, sinh sản vào mùa mưa, thời gian chính xác khác nhau tùy theo phạm vi phân bố của chúng. Hoatzin sống thành bầy và làm tổ thành từng đàn nhỏ, đẻ hai hoặc ba quả trứng thành từng que trên cây treo trên mặt nước trong các khu rừng ngập nước theo mùa, gà con được cho ăn thức ăn lên men đã nôn ra.

Loài gà vô cùng bí ẩn này đang có nguy cơ suy giảm vì nguyên nhân mất môi trường sống do nạn phá rừng ở Amazon.