Loài "ếch đại gia" sống trên đỉnh núi Mẫu Sơn, đặc sản tiến vua xưa, nay có tiền cũng khó mua được

Nếu không được giới thiệu, có lẽ không mấy người biết tới đặc sản "ếch tiến vua" cực kì độc đáo trên đỉnh núi Mẫu Sơn, Lạng Sơn. Loại ếch này được biết đến với cái tên ếch hương, hay đôi lúc còn gọi là ếch vương, ếch công nương hay "tồng keng" - theo tiếng của người dân tộc có nghĩa là ếch lớn.

VnExpress cho biết, đây được xem là đặc sản Lạng Sơn và có giá trị kinh tế cao. Người Dao đỏ cho biết loài ếch hương rừng đã tồn tại, phát triển và sinh sôi ở vùng đất Mẫu Sơn từ hơn nghìn năm nay.

Sở dĩ loài ếch đặc biệt trên núi Mẫu Sơn có tên gọi là ếch hương bởi lẽ thịt của loài ếch này rất thơm, không tanh như ếch đồng dưới chân núi, ếch có màu nâu đen, trọng lượng chỉ 2 - 3 lạng/con ếch trưởng thành. 

Ếch có màu nâu đen, trọng lượng chỉ 2 - 3 lạng/con ếch trưởng thành. Ảnh: Báo Tổ quốc.

Con đực có gai ở cổ dưới, chỉ cần chạm nhẹ vào lớp gai này, ếch sẽ tự khoanh hai chi trước lại, bám chặt vào tay người. Một số người dân tộc chia sẻ, đây là đặc điểm khiến loài này dễ bắt bởi chúng "không biết chạy", thấy người không nhảy nên chỉ cần dùng tay bắt và bỏ vào bao.

Ếch hương sinh sản vào tháng 5-6 hàng năm. Ban ngày, ếch trốn trong các khe đá hoặc hốc đất, thợ sẽ đi tìm ở các khe đá hoặc hốc đất, thấy chỗ nào nghi có ếch thì đào. Ban đêm, ếch ra khỏi hang kiếm ăn, ngồi trên các mỏm đá, mô đất phẳng kêu "ộp ộp", cần mang theo đèn pin hoặc đuốc để tìm bắt ếch.

Ếch hương chỉ sống được ở những nơi có địa hình cao, khí hậu lạnh, ở khu vực phía bắc chỉ có Mẫu Sơn, Sa Pa là có loại ếch này, nếu đưa ếch ra trời nắng ở nhiệt độ 30 độ C ếch sẽ chết.

Theo báo Tổ quốc, loài ếch này hiếm có đến nỗi, phải đặt hàng trước mùa săn ếch cả tháng trời, và may mắn lắm mới có vài con để thưởng thức. Giá thành cũng không hề rẻ, có thể lên tới 500.000-700.000 đồng/kg. Vào thời điểm khan hàng, người bán có thể "hét giá" lên 1 triệu đồng/kg.

Ếch hương chỉ sống được ở những nơi có địa hình cao, khí hậu lạnh, ở khu vực phía bắc. Ảnh: VnExpress.

Theo lời truyền miệng trong cộng đồng người Dao ở Mẫu Sơn, cách đây mấy trăm năm, ếch hương là loại đặc sản chỉ dùng để tiến vua - chỉ có vua chúa mới được ăn loại ếch đặc biệt này. Cụ thể, từ thời xa xưa, mỗi năm 3 lần, người dân phải đi săn ếch để cung tiến cho hoàng cung. Cung tiến cho vua xong, người dân mới được bắt ếch để ăn. Ếch hương thích các loài côn trùng còn sống, do mũi rất thính nên chúng có thể ăn cả thức ăn tĩnh có mùi thơm. 

Trên bàn nhậu ở Mẫu Sơn, nếu đem đĩa ếch hương chiên giòn lên, những sản vật khác như cá hồi, gà sáu cựa hay thịt hun khói đều được dời qua một bên để đĩa ếch chiếm vị trí trang trọng nhất. Bởi ếch hương rừng là "vua" của ẩm thực Mẫu Sơn. 

Thịt ếch hương cũng giống như tên gọi của nó, thơm và không hề tanh như ếch đồng. Người Dao đỏ vùng Mẫu Sơn thường kết hợp nhiều gia vị để chế biến như ếch chiên giòn, nấu măng chua, lẩu, xào sả ớt, hầm thuốc bắc. Trong đó, ếch hương nấu măng chua là món ăn đặc sắc hơn cả.

Mặc dù đắt gấp cả chục lần ếch đồng, nhưng chế biến ếch hương không khác biệt nhiều so với ếch thông thường. Đầu bếp sẽ mổ bụng, rửa sạch, có thể cho rượu và gừng vào ướp khoảng 30 phút để gia vị ngấm vào thịt ếch, sau đó đem hầm cách thủy khoảng 2 tiếng.

Con đực có gai ở cổ dưới, chỉ cần chạm nhẹ vào lớp gai này, ếch sẽ tự khoanh hai chi trước lại, bám chặt vào tay người. Ảnh: Báo Dân việt.

Đối với món ếch chiên giòn, người nấu không cần tẩm ướp gia vị mà chỉ cần cho ếch vào chảo mỡ rán đến khi nào vàng đều. Món cháo ếch hương cũng chỉ cần muối và mỳ chính là đã rất đậm đà.

Da và thịt ếch hương đều có màu nâu đen, đặc biệt loài này hầu như không bao giờ bị giun, sán như ếch đồng. Cặp đùi của ếch hương lớn hơn hẳn ếch đồng và to như đùi gà ri.

Một thương lái cho biết, nhiều người dưới xuôi đã tìm lên núi Mẫu Sơn để mua ếch với giá cao. Để mang ếch tươi sống trở về các thành phố, thương lái phải dùng ô tô có điều hòa mát lạnh bởi ếch không chịu được nóng. Nếu không có điều kiện nuôi nhốt ếch trong nhiệt độ thấp, nhiều người nhờ dân bản làm thịt luôn rồi bỏ vào thùng đá, khi mang về các nhà hàng chỉ cần bỏ ra chế biến cho khách tới ăn.

Tất cả sản vật ở Mẫu Sơn đều có thể nuôi trồng, nhân giống và phát triển được để phục vụ khách du lịch, trừ ếch hương. Nhiều dự án, nguồn kinh phí, công sức và trí tuệ đã tập trung để nhân giống, phát triển loài ếch này hàng chục năm qua nhưng đến nay chưa thực hiện được. Hiện việc này chỉ dừng ở việc khoanh vùng bảo vệ và hạn chế săn bắt vào mùa sinh sản của chúng trên vùng núi Mẫu Sơn.