Khám phá thị trấn kỳ lạ, nơi người nghèo cũng cầm vàng đi mua hàng hoá

El Dorado nằm ở bang Bolivar, đông nam Venezuela, gần biên giới Brazil, với khoảng 5.000 dân sống chủ yếu bằng nghề đào vàng. Tên gọi thị trấn gợi nhớ truyền thuyết El Dorado "thành phố vàng" mà thực dân Tây Ban Nha từng tin là nơi chứa kho báu khổng lồ nằm sâu trong rừng rậm Nam Mỹ.

Từ nhiều năm nay, khi đồng tiền quốc gia mất giá do lạm phát phi mã và khủng hoảng kinh tế, vàng trở thành phương tiện thanh toán ở El Dorado.  

Mỗi khi muốn mua một món đồ, người dân trong thị trấn sẽ mang theo lọ thuốc nhỏ hoặc mảnh giấy gấp gọn, bên trong chứa những hạt vàng lấp lánh. Họ trả tiền bằng vàng, để người bán cân vàng và lấy số hạt vàng bằng đúng giá trị của sản phẩm.

Với 0,02 gram vàng, người dân có thể mua được một gói bột ngô nhỏ, với một gram là một túi hàng tạp hóa đóng gói sẵn bao gồm bột mì, mì ống, dầu, bơ thực vật, tương cà và sữa bột.

Một gram vàng có thể mua được hàng hóa trị giá từ 85 đến 10USD, nhưng phải mất nhiều giờ làm việc cực nhọc để có được số vàng đó.

Ở thị trấn khai thác mỏ El Dorado, vàng là phương tiện giao dịch phổ biến của người dân.

"Vàng là một phước lành được ban cho chúng ta để chúng ta có thể mua những gì mình muốn, nhưng bạn phải làm việc chăm chỉ", Jose Tobias Tranquini - sinh sống tại thị trấn có 5.000 cư dân chủ yếu làm việc trong ngành khai thác mỏ vàng – chia sẻ.

"Có ngày bạn không tìm thấy gì nhưng có ngày may mắn, bạn có thể đào tới 1 kg vàng… Tất nhiên, tôi chưa từng may mắn như vậy, tôi chỉ kiếm được chút ít từ công việc này”, người thợ 48 tuổi cho biết.

Người dân ở El Dorado có một đặc điểm là hạn chế sử dụng các dịch vụ ngân hàng. Họ có thể bán vàng tại một trong hàng chục chi nhánh ngân hàng rải rác trên phố, nhưng hầu hết đều không muốn làm vậy. Không giống đồng tiền trong nước, vàng không mất giá.

El Dorado ban đầu được xây dựng như một pháo đài quân sự vào năm 1895, khi Anh và Venezuela tranh chấp khu vực Essequibo, vùng đất giàu khoáng sản và dầu mỏ. Đây hiện là tâm điểm trong căng thẳng lãnh thổ giữa Venezuela và Guyana, quốc gia đã kiểm soát khu vực này suốt nhiều thập kỷ.

Những cư dân lớn tuổi nhất của thị trấn kể, trong quá khứ El Dorado từng là một "túi vàng" lộ thiên. Khi trời mưa, các hạt vàng lấp lánh lộ ra từ những con đường đất sét. Ngày nay, đường phố đã được trải nhựa, dù đầy ổ gà, và dân chúng chủ yếu di chuyển bằng xe máy ồn ào qua lại.

Hilda Carrero, một chủ cửa hàng tạp hóa 73 tuổi, đến sống tại Eldorado 50 năm trước giữa cơn sốt vàng. Bà nhớ lại rằng thị trấn chỉ là rừng rậm và nhiều loại động vật hoang dã.

Bà Carrero bán lon nước với giá 0,03 gram vàng một lon – tương đương 1,5 USD. Theo bà, công việc kinh doanh của bà giống như khai thác mỏ, đều rất thất thường. Có những ngày bà không bán được gì cả.

Đãi vàng từ cát là một công việc khó khăn. Ảnh: Unidad Investigativa De Venezuela

Thật khó để kiếm sống ở một nơi có trữ lượng vàng, kim cương, sắt, bô-xít, thạch anh và coltan dồi dào. Chính nguồn tài nguyên quý báu này đã thu hút các nhóm tội phạm có tổ chức và khai thác bất hợp pháp, kéo theo bạo lực tới đây.

Việc tống tiền các chủ doanh nghiệp nhỏ trở thành vấn nạn. Trong khoảng thời gian 2016-2020, 217 người đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ giữa các băng nhóm tội phạm cạnh tranh.

Các tổ chức môi trường cũng lên án việc khai thác quá mức, gọi đây là "tội ác môi trường", khi nhiều vụ sập mỏ cướp đi hàng chục sinh mạng.

Xung quanh El Dorado có nhiều trại xử lý quặng vàng. Trong những nhà kho mái tôn cao, cát được nghiền bằng máy sau đó rửa bằng nước pha thủy ngân để tách vàng khỏi tạp chất.

Những hạt vàng nhỏ li ti được giữ lại trên tấm thảm xanh, rồi được gom lại. Cuối cùng, chúng được nung bằng đèn khò để loại bỏ tạp chất trước khi đem bán hoặc trao đổi.

Đây là công việc nặng nhọc và nguy hiểm. "Nguy hiểm ở đây là khói", một chủ xưởng nói khi đang hút thuốc. Một gia đình năm người tại mỏ thường mất bốn giờ trong ngày để xử lý một tấn cát. Kết quả thu được là một gram vàng.

"Chúng tôi sẽ dùng nó để mua thực phẩm và những gì cần thiết cho xưởng", một công nhân giấu tên nói, tay cầm hạt vàng nhỏ trong lòng bàn tay chai sạn. Đó là một ngày may mắn với anh.