Hương vị Tết trên phố Hàng Đường

Những ngày Tết cổ truyền đang đến gần, cùng bánh chưng xanh, thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ, trên khay mứt cổ truyền sẽ khó có thể vẹn tròn nếu thiếu đi sự góp mặt của ô mai.

<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/o71v5OOXz44" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>

Nhấp một ngụm trà nóng, thưởng thức những miếng mứt Tết hay những quả ô mai từ cay nồng đến mặn ngọt, chua chua, câu chuyện ngày Tết sẽ trở nên rôm rả và thú vị hơn. Dưới đôi bàn tay khéo léo của những người nghệ nhân, ô mai với nhiều hương vị khác nhau dường như đã trở thành một thức quà Tết không thể thiếu trong nhiều gia đình Việt hiện nay. Ở Hà Nội, có hẳn một con phố nằm giữa khu phố cổ chuyên bán các loại ô mai, đó chính là phố Hàng Đường. Phố không dài lắm nhưng tập trung đến gần chục cửa hiệu bán ô mai với đầy các chủng loại khác nhau. Và ẩn sâu trong mỗi cửa hiệu, mỗi ngôi nhà cổ kính ấy là một câu chuyện thú vị về nguồn gốc và cả những bí quyết gia truyền để làm nên hương vị ô mai trứ danh đất Kinh kì. Là một trong những gia đình hiếm hoi còn làm ô mai thủ công trên phố Hàng Đường, tiệm Ô mai Gia Lợi của gia đình chị Nguyễn Thị Thủy đã tồn tại hơn 100 năm. Cửa hàng cũ kỹ, mang đậm hơi hướng của những hàng quán thời xưa. Chia sẻ về truyền thống làm ô mai của gia đình, chị Thủy cho biết, chủ yếu là do cách mày mò ăn uống hay từ việc ăn những loại hoa quả dầm, muối. Từ những hoa quả thu được từ vườn nhà, gia đình chị làm dần, học dần, chế biến dần, từ đó mỗi năm thay đổi một chút, dần dần ô mai trở nên hoàn thiện hơn. Chị Thủy cũng chia sẻ, vị đậm đà của ô mai thủ công bao giờ cũng khác vị sấy công nghiệp bây giờ. Nếu làm ô mai thủ công thì sẽ mua từ lúc hoa quả còn xanh, còn ở trên cây sau đó về tự muối lấy, cách sao tẩm cũng đặc biệt. Nếu là ô mai trên thị trường thì người ta không có công thức muối sẽ làm ô mai bị mặn. Nếu gia đình tự muối lấy thì tỉ lệ muối và đường cân đối sẽ giúp ô mai giữ được nét riêng, từ lúc hoa quả còn tươi, từ khi sơ chế đến lúc thành sản phẩm thì vẫn giữ được nét đặc trưng hơn là làm công nghiệp. Có lẽ cũng bởi sự tinh tế và cầu kì như vậy mà ô mai Hà Nội luôn có một vị rất riêng và khiến ai đã từng thưởng thức qua thì cũng sẽ chẳng thể nào quên.

Cũng có một thời, các loại ô mai từ bên ngoài xâm nhập thị trường, nhưng chỉ sau một thời gian, người ta lại tìm về với những thương hiệu trong nước, điều này cho thấy sức hút kỳ lạ và riêng biệt của ô mai Hàng Đường. Từ bao nhiêu năm nay, khẩu vị ô mai của người Hà Nội cũng không thay đổi nhiều. Chủng loại ô mai được ưa chuộng nhất vẫn là mơ, mận; còn nếu mua làm quà cho người thân ở miền Nam thì nhất định phải là ô mai sấu.

Anh Nguyễn Văn Hợp (Khách hàng) chia sẻ: “Ô mai truyền thống của Hà Nội đặc trưng ở vị ngọt, nó khác với ô mai hiện tại bây giờ. Nó thanh, nó đậm. Và đặc biệt quả ô mai trám là đặc trưng, ngày xưa làm người ta phải đợi cái nắng bao nhiêu độ, người ta phải phơi trong bao nhiêu ngày mới được. Với công nghệ mới hiện nay sẽ dùng máy sấy. Có thể sáng làm là chiều ăn được luôn còn ô mai truyền thống ngày xưa có thể 2, 3 tháng và đợi nắng già mới mang ra phơi. Tất cả những ô mai ngày xưa đều khác hẳn với những dòng ô mai mới bây giờ”. Chị Lý Quỳnh Lam (Khách hàng) cũng chia sẻ: “Ô mai truyền thống có hương vị của thuốc Nam như Hà Nội xưa. Bây giờ ô mai công nghệ mới làm số lượng nhiều nhưng không có hương vị của ô mai ngày xưa được”. Từ thứ quà vặt, giờ đây ô mai đã trở thành tinh hoa quà Việt, và việc thưởng thức ô mai trong dịp tết trở thành 1 nét đẹp văn hóa, ăn sâu vào nếp sống của người Hà Nội.