Góc nhìn pháp lý vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 khiến 36 người tử vong

Thảm kịch hàng hải nghiêm trọng

Vào lúc 12h55 ngày 19/7, tàu Vịnh Xanh 58 chở 49 người gồm 46 du khách và 3 thuyền viên tham quan tuyến 2 trên vịnh Hạ Long (bao gồm hang Sửng Sốt - đảo Ti Tốp). Đến 13h30 cùng ngày, tàu gặp dông gió mạnh và sau đó bị lật úp. Một số hành khách kịp mặc áo phao và nhảy xuống biển. Tuy nhiên, phần lớn bị mắc kẹt trong cabin hoặc khoang máy. Tàu mất tín hiệu định vị lúc 14h06, đánh dấu thời điểm xảy ra tai nạn.

Công tác cứu hộ, cứu nạn sau đó được triển khai khẩn trương với sự tham gia của gần 1.000 người thuộc các lực lượng vũ trang và hơn 500 ngư dân địa phương.

Đến chiều 21/7, ghi nhận 36 người thiệt mạng, 3 người mất tích và chỉ 10 người sống sót. Chiếc tàu bị nạn đã được trục vớt, lai dắt về cảng Cái Lân phục vụ điều tra.

Thông tin về vụ việc, Phó Giám đốc Công an tỉnh Quảng Ninh Cù Quốc Thắng cho biết, lúc 12h55 ngày 19/7, tàu Vịnh Xanh 58 do ông Đoàn Văn Trình (trú tại Quảng Ninh) xuất bến đưa khách đi tham quan vịnh Hạ Long theo tuyến số 2. Đến 14h06, khi đang ở gần hang Đầu Gỗ, tàu bị dông lốc đánh lật úp, tất cả du khách và thuyền viên rơi xuống biển. Hiện, Công an tỉnh Quảng Ninh tập trung khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân vụ việc theo đúng quy định của pháp luật.

Thông tin chi tiết về tàu Vịnh Xanh 58

Tàu Vịnh Xanh 58 mang số đăng ký QN-7105 được Sở Giao thông Vận tải Quảng Ninh (cũ) cấp giấy chứng nhận đăng ký phương tiện thủy nội địa ngày 21/5/2015. Tàu có vỏ thép, chiều dài thiết kế 20,8m (chiều dài lớn nhất 24,04m), chiều rộng thiết kế 5,91m (chiều rộng lớn nhất 6,00m), chiều cao mạn 1,70m và chiều chìm 1,20m. Tàu chuyên dùng để du lịch, được phép chở tối đa 48 hành khách.

Giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện thủy nội địa của tàu do Trạm đăng kiểm phương tiện thủy nội địa Quảng Ninh cấp. Lần đăng kiểm gần nhất vào ngày 10/1/2025 với hạn đăng kiểm kéo dài đến 4/2/2026, đảm bảo tàu còn đủ điều kiện vận hành khi gặp nạn.

Chủ phương tiện là ông Đoàn Văn Trình, trú tại phường Hà An, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh. Tàu được bảo hiểm trách nhiệm dân sự và bảo hiểm tai nạn thuyền viên bởi Công ty cổ phần Bảo hiểm Bảo Long theo hợp đồng ký ngày 8/4/2025, có thời hạn bảo hiểm từ 7h ngày 14/4/2025 đến 6h59 ngày 14/4/2026.

Theo thông tin sơ bộ ban đầu, tàu bị lật vào thời điểm dông gió to xuất hiện bất ngờ trên biển. Tuy nhiên, có rất nhiều yếu tố khác có thể tác động thêm hoặc gây lật tàu như an toàn kỹ thuật, khả năng chống chọi gió lớn của tàu du lịch, điều khiển tàu...  Nguyên nhân chính thức sẽ tiếp tục được làm rõ trong quá trình điều tra của cơ quan chức năng. 

Trách nhiệm pháp lý thuộc về ai?

Trao đổi với PV ĐS&PL, luật sư Điều hành, Giám đốc Công ty Luật TNHH Toàn cầu ATA nhận định, vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 là 1 trong những thảm họa hàng hải nghiêm trọng nhất trong nhiều năm qua. “Dựa trên thông tin báo chí, vụ tai nạn có một số dấu hiệu vi phạm: Thuyền trưởng phớt lờ cảnh báo thời tiết. Một số hành khách sống sót cho biết đã đề nghị quay đầu do thời tiết xấu, nhưng thuyền trưởng vẫn tiếp tục hành trình. Thiếu biện pháp đảm bảo an toàn khi tàu không triển khai đầy đủ áo phao hoặc hướng dẫn an toàn cho hành khách. Định biên thuyền viên: Tàu có 3 thuyền viên, đúng với định biên tối thiểu (1 thuyền trưởng, 1 máy trưởng, 1 thủy thủ) cho tàu chở dưới 50 hành khách theo quy định. Tuy nhiên, cần xác minh năng lực chuyên môn của các thuyền viên này”, luật sư Ngọc Anh phân tích.

Cũng theo Giám đốc Công ty Luật TNHH Toàn cầu ATA, theo Điều 272 BLHS quy định trách nhiệm hình sự đối với “người điều khiển phương tiện” (thuyền trưởng) khi vi phạm quy định an toàn giao thông đường thuỷ. Tuy nhiên, theo báo chí thông tin, thuyền trưởng đã thiệt mạng trong vụ tai nạn. Căn cứ khoản 7 Điều 157 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, việc người thực hiện hành vi nguy hiểm đã chết là cơ sở để không khởi tố vụ án. Do đó, không thể truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 272, trừ khi điều tra phát hiện thuyền trưởng giao tàu cho người khác điều khiển và người này còn sống.

"Trong trường hợp chủ tàu/thuyền trưởng đã thiệt mạng, nạn nhân và gia đình chỉ có thể yêu cầu bồi thường từ bảo hiểm trách nhiệm bắt buộc đối với bên thứ ba. Được biết, hợp đồng bảo hiểm của tàu Vịnh Xanh có hiệu lực từ 14/4/2025 đến 14/4/2026, với mức chi trả tối đa 250 triệu đồng/vụ tai nạn, trong đó tối đa 30 triệu đồng/người cho thiệt hại về tính mạng. Gia đình nạn nhân có thể liên hệ công ty bảo hiểm để yêu cầu bồi thường", luật sư Ngọc Anh phân tích.

Tuy nhiên, theo luật sư Ngọc Anh, vụ chìm tàu Vịnh Xanh 58 không chỉ là hậu quả của thiên tai mà có thể liên quan đến các vi phạm nghiêm trọng trong tổ chức, vận hành và giám sát an toàn. Cơ quan chức năng cần điều tra toàn diện, xác minh điều kiện kỹ thuật của tàu, năng lực thuyền viên, và trách nhiệm của cơ quan quản lý cảng vụ.

Từ đó xem xét khởi tố nếu có dấu hiệu tội phạm: Tội đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường thuỷ không bảo đảm an toàn theo Điều 274 BLHS. Ngoài ra, vụ việc đề ra yêu cầu cấp bách trong việc hoàn thiện quy định pháp luật, ban hành quy chuẩn an toàn khi có cảnh báo thiên tai, hướng dẫn hành động cho chủ tàu/thuyền viên và tăng cường trách nhiệm của cảng vụ.

“Hiện nay, việc đảm bảo an toàn phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và ý thức của thuyền trưởng/chủ tàu. Do đó, cần sớm sửa đổi, bổ sung quy định để hạn chế các thảm họa tương tự trong tương lai. Như việc ban hành quy chuẩn an toàn khi có cảnh báo nguy hiểm, hướng dẫn hành động cho thuyền trưởng / chủ tàu và tăng cường trách nhiệm của cảng vụ trong việc kiểm tra, giám sát việc đáp ứng điều kiện hoạt động của tàu trước khi xuất bến"”, luật sư Ngọc Anh phân tích.