Góc nhìn pháp lý về hành vi "trốn thuế" khi bán hàng online và cảnh báo nguy cơ đối mặt xử lý hình sự

Việc kinh doanh online phát triển mạnh trong những năm gần đây mang lại nhiều tiện ích cho người tiêu dùng và cơ hội kinh doanh cho các cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển mạnh mẽ này là những thách thức trong công tác quản lý thuế, đặc biệt là tình trạng "trốn thuế" đang ngày càng trở nên phổ biến.

Nhiều người kinh doanh online, đặc biệt là những người mới bắt đầu với quy mô nhỏ, thường có tâm lý chủ quan về nghĩa vụ thuế.

Trao đổi với PV ĐS&PL, Chị Đ.Y. N (27 tuổi), chủ một cửa hàng mỹ phẩm online trên TikTok với hơn 60.000 lượt theo dõi, chia sẻ: “Hồi đầu tôi nghĩ mình chỉ bán nhỏ lẻ, mỗi tháng thu vài chục triệu thì đâu cần quan tâm đến thuế. Nhưng sau này, tôi đọc nhiều thông tin thấy có người bị truy thu, bị phạt, tôi mới giật mình.” Sau khi được cán bộ thuế địa phương tư vấn, chị N đã chủ động đăng ký mã số thuế cá nhân, kê khai theo hình thức hộ kinh doanh và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế.

“Ban đầu hơi lo lắng, sợ thủ tục rườm rà, nhưng thật ra giờ nộp thuế rất đơn giản. Có thể làm online, kê khai thu nhập và được hướng dẫn rất rõ ràng. Khi mình minh bạch thì cũng yên tâm kinh doanh hơn”, chị chia sẻ thêm.

Chị cũng cho rằng: “Nhiều người vẫn thiếu kiến thức về thuế, nhưng thực ra nếu trốn tránh thì đến khi bị phát hiện, mức phạt còn cao hơn rất nhiều. Tôi thấy cứ làm đúng luật từ đầu cho khỏe.”

Thực tế đã có nhiều trường hợp bị xử lý nghiêm khắc vì hành vi trốn thuế trong kinh doanh online.

Ngày 10/7, Cơ quan CSĐT Công an TP Hà Nội đã tạm giữ hình sự đối tượng Nguyễn Thị Thu Hường (SN 1987, trú tại phường Láng, TP Hà Nội) để điều tra hành vi trốn thuế.

Qua công tác nắm tình hình liên quan đến hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh cung cấp dịch vụ, hàng hóa trên mạng xã hội, Phòng Cảnh sát kinh tế phát hiện đối tượng Nguyễn Thị Thu Hường có dấu hiệu trốn thuế. Trong thời gian từ năm 2020 đến nay, đối tượng bán nhiều hàng hóa như phụ kiện, túi xách, đồng hồ, kim cương… của nhiều thương hiệu nổi tiếng thế giới (Versace, Louis Vuitton, Cartier, Hermes…) trên tài khoản Fanpage Facebook “Hyclothet – New things by hy”, Hội nhóm kín bán hàng riêng “Hycloset – Hang Hieu Authentic” và nhóm chat zalo “Vip Hycloset”. Bước đầu cơ quan chức năng xác định hoạt động kinh doanh của Hường phát sinh doanh thu đặc biệt lớn lên đến hơn 834 tỷ đồng, nhưng không kê khai, nộp thuế theo quy định, trốn thuế số tiền là hơn 12,5 tỷ đồng.

Cơ quan điều tra đã tiến hành triệu tập Nguyễn Thị Thu Hường và 6 nhân viên chốt đơn, đóng hàng, check tin nhắn, quảng cáo.

Tại cơ quan Công an, các đối tượng đã khai nhận hành vi phạm tội. Hiện Cơ quan CSĐT Công an TP Hà Nội đang tiếp tục mở rộng điều tra, xử lý các đối tượng theo quy định.

Khung pháp lý và chế tài xử lý hành vi trốn thuế khi kinh doanh online

Theo Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng luật sư Tinh Thông Luật, cho biết: Trong bối cảnh các sàn thương mại bùng nổ, việc kinh doanh online trở nên dễ dàng hơn, nhưng rất ít cá nhân hay tổ chức đóng thuế từ việc bán hàng đó. Hiện nay, hành vi trốn thuế trong kinh doanh online đã có những quy định hay những chế tài cụ thể để áp dụng nên những cá nhân hay tổ chức có hành vi trốn thuế sẽ bị xử lý. Theo quy định pháp luật hiện hành, kinh doanh online không kê khai thuế, không đóng thuế thì tuỳ mức mức độ vi phạm, số tiền vi phạm mà người trốn thuế sẽ bị xử lý hành chính hoặc xử lý hình sự.

Một số hành vi được coi là trốn thuế như:

-  Không đăng ký, kê khai thuế khi có hoạt động kinh doanh.

-  Không xuất hóa đơn, không lập sổ sách kế toán.

-  Khai sai, khai không đúng, gian lận trong tiền thuế mà cá nhân hay tổ chức phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn.

-  Có những hành vi che giấu doanh thu, thu nhập từ hoạt động kinh doanh online....

Từ xử phạt hành chính đến xử lý hình sự

Theo điều 17 nghị định 125/2020 NĐ-CP “Quy định xử phạt hành chính về thuế, hóa đơn”

Mức xử phạt trốn thuế sẽ tùy vào tính chất và mức độ vi phạm, trường hợp có các hành vi ở khoản 1 điều này như: Không nộp hồ sơ thuế, không ghi chép trong sổ kế toán, sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp…… sẽ bị phạt tiền 1 lần số thuế trốn đối với người nộp thuế. Sẽ phạt tiền 1,5 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này mà không có tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ. Mức phạt tiền từ 2 đến 3 lần số thuế đối với người nộp thuế sẽ phụ thuộc vào số tình tiết tăng nặng để đưa ra hình thức xử phạt....

Ngoài ra, theo khoản 2, Điều 59, Luật Quản lý thuế năm 2019 (sửa đổi, bổ sung năm 2024), mức tính tiền nộp chậm bằng 0,03% ngày tính trên số thuế chậm nộp và thời gian tính tiền chậm nộp sẽ được tính liên tục từ ngày tiếp theo ngày phát sinh tiền chậm nộp thuế đến ngày liền kề trước ngày người nộp thuế chuyển tiền nộp chậm vào ngân sách nhà nước.

Theo khoản 1 điều 200 BLHS 2015 quy định người nào thực hiện một trong các hành vi như: Không nộp hồ sơ đăng ký thuế và hồ sơ khai thuế, nộp hồ sơ khai thuế không đúng thời hạn theo quy định của pháp luật. Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp. không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hóa đơn bán hàng thấp hơn giá trị thanh toán thực tế của hàng hóa, dịch vụ đã bán. Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp để hạch toán hàng hóa, nguyên liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm hoặc tăng số tiền thuế được khấu trừ, số tiền thuế được hoàn. Sử dụng chứng từ, tài liệu không hợp pháp khác để xác định sai số tiền thuế phải nộp, số tiền thuế được hoàn. Khai sai với thực tế hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mà không khai bổ sung hồ sơ khai thuế sau khi hàng hóa đã được thông quan, Cố ý không kê khai hoặc khai sai về thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Cấu kết với người gửi hàng để nhập khẩu hàng hóa, sử dụng hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế không đúng mục đích quy định mà không khai báo việc chuyển đổi mục đích sử dụng với cơ quan quản lý thuế.

Đối với việc trốn thuế với số tiền từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn thuế hoặc đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 202, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 304, 305, 306, 309 và 311 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Đối với hành vi Phạm tội như: Phạm tội có tổ chức, Số tiền trốn thuế từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng, Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, Phạm tội 02 lần trở lên; Tái phạm nguy hiểm thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm. Còn trường hợp nếu việc trốn thuế với số tiền 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 1.500.000.000 đồng đến 4.500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

Mặt khác, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Lưu ý cho người kinh doanh online để tuân thủ pháp luật thuế

Để đảm bảo hoạt động kinh doanh online tuân thủ đúng quy định pháp luật về thuế, luật sư Diệp Năng Bình khuyến nghị người bán hàng cần chú ý các vấn đề sau: Một là, chủ động đăng ký thuế và kê khai đúng quy định như:

- Cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm từ hoạt động kinh doanh online phải đăng ký mã số thuế và kê khai thuế đầy đủ.

-  Đăng ký qua Cổng thông tin điện tử của Cục Thuế hoặc qua Chi cục Thuế địa phương.

Hai là, tuân thủ đúng quy định về thuế như:

- Nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) theo đúng tỷ lệ quy định (tùy ngành hàng).

-  Lưu giữ hóa đơn, chứng từ bán hàng, giao dịch, đơn hàng online để đối chiếu khi cần.

 Ba là, khai báo trung thực, không che giấu doanh thu để tránh các hành vi như chia nhỏ tài khoản ngân hàng, kinh doanh ẩn danh, dùng tài khoản cá nhân khác để nhận tiền nhằm lách thuế.

Bốn là, nắm bắt các quy định pháp luật mới: Cập nhật các chính sách về thuế cho hộ kinh doanh, kinh doanh thương mại điện tử do Bộ Tài chính và Cục Thuế ban hành.

Năm là, sử dụng công cụ hỗ trợ từ cơ quan thuế: Có thể dùng các ứng dụng như Etax Mobile, iTaxViewer, tra cứu mã số thuế, lịch nộp, nghĩa vụ thuế một cách minh bạch.