"Giải mã" loài bò lớn nhất thế giới mang nguồn gen quý hiếm, ở Việt Nam chỉ còn khoảng 300 con

Bò Tót, có tên khoa học là Bos gaurus, thuộc bộ Guốc chẵn (Artiodactyla), họ Trâu bò (Bovidae). Đây là loại động vật có lông màu sẫm, kích thước lớn, xuất hiện chủ yếu ở Ấn Độ và Đông Nam Á. Bò Tót có tên gọi khác là bò rừng Mã Lai hay bò rừng bizon Ấn Độ.

Theo Thương hiệu và Pháp luật, ở Việt Nam, bất chấp sự hung dữ và khả năng chiến đấu đáng nể (chỉ đứng sau hổ trong các loài thú dữ ở Đông Nam Á), bò tót vẫn là mục tiêu săn bắn hàng đầu. Thị trường chợ đen có nhu cầu cao về mật, sừng và thịt của bò tót đã khiến chúng trở thành nạn nhân của những kẻ săn trộm. Túi mật của bò tót có thể được bán với giá từ 50 đến 60 triệu đồng, sừng từ 5 đến 7 triệu đồng và thịt cũng có giá cao hơn nhiều so với thịt bò thông thường.

Số lượng bò tót tại Việt Nam đang suy giảm nghiêm trọng và đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Ảnh: Thương hiệu và Pháp luật.

Theo VTV, tại Việt Nam, bò tót Đông Nam Á được người dân tộc thiểu số gọi là con min, nghĩa là trâu rừng, do có hình dáng tương tự loài trâu. Nhìn ở đằng trước, chúng giống như trâu và ở phía sau lại giống như bò. Bò tót sống thành đàn từ 2 đến 10 cá thể. Những con bò đực già thường sống đơn độc hoặc hợp với nhau thành từng nhóm nhỏ.

Bộ lông ngắn mềm mượt màu nâu thẫm hoặc đen xám hơi phớt xanh bóng ở lưng. Lông ở bụng dài màu nâu nhạt. Con cái thường có màu hung đỏ. Đuôi dài màu đen.

Bò tót thích ăn lá non, mầm tre non, cỏ non mới mọc ở nương rẫy hoặc các khu vực giáp ranh với rừng. Bò tót Đông Nam Á được các chuyên gia động vật học trên thế giới công nhận là một loài bò rừng lớn nhất trên thế giới. Một con bò đực trưởng thành có thể cao trên 2 mét và nặng tới 2 tấn, to lớn hơn cả trâu rừng châu Á và bò rừng ở Bắc Mỹ. Với kích thước này, bò tót là loài thú lớn thứ 3 về chiều cao, chỉ xếp sau loài hươu cao cổ và voi. Chúng là loài có trọng lượng cơ thể đứng thứ 5 trong các loài động vật trên cạn: sau voi, tê giác trắng, tê giác Ấn Độ và hà mã.

Loài bò tót đang được xếp vào nhóm động vật quý hiếm. Ảnh: Thương hiệu và Pháp luật.

Bò tót Đông Nam Á sinh sản thường vào tháng 6, 7. Mỗi năm đẻ 1 lứa, mỗi lứa một con. Bò tót mang thai khoảng 270 ngày, đẻ mỗi năm một lứa, mỗi lứa một con. Nơi sinh sống của bò tót là rừng già thường xanh, rừng khộp, rừng hỗn giao tre nứa, rừng thứ sinh địa hình tương đối bằng ở độ cao 500 - 1500m so với mặt nước biển.

Bò tót Đông Nam Á mang nhiều đặc tính quý như tầm vóc lớn, khả năng chống chịu tốt với điều kiện khí hậu khắc nghiệt…, được coi là một nguồn gen quý hiếm cần được bảo tồn và có thể phát triển để phục vụ nhân giống.

Chúng đã được liệt kê là loài dễ bị tổn thương trong sách đỏ IUCN kể từ năm 1986. Số lượng toàn cầu được ước tính tối đa là 21.000 cá thể trưởng thành vào năm 2016. Chúng đã giảm hơn 70% trong ba thế hệ gần đây và có lẽ đã tuyệt chủng ở Sri Lanka và cũng có thể ở Bangladesh. Trong các khu vực được bảo vệ tốt, số lượng chúng ổn định và ngày càng tăng.

Hiện nay, tại Việt Nam chỉ còn khoảng 300 con bò tót, phân bố chủ yếu tại vườn quốc gia Mường Nhé (Điện Biên), vùng rừng núi Tây Nguyên, vườn quốc gia Chư Mom Rây (Kon Tum) và vườn quốc gia Cát Tiên (Lâm Đồng), sân bay Phú Bài (Huế). Tuy nhiên, những đàn bò tót này đang đứng trước hiểm họa diệt chủng cao do rừng bị chặt phá và nạn săn trộm thú quý.

Tại Việt Nam, bò tót Đông Nam Á được người dân tộc thiểu số gọi là con min, nghĩa là trâu rừng, do có hình dáng tương tự loài trâu. Ảnh: Pixabay

Số lượng của loài bò tót này ngày càng giảm do 2 nguyên nhân chính:

Thứ nhất, nạn chặt phá rừng khiến môi trường sống của chúng bị thu hẹp.

Thứ hai, nạn săn bắn để lấy túi mật của bò tót.

Theo trang VTC News, nhiều người đồn rằng mật bò tót có thể giúp: tráng dương, mạnh gân cốt, bổ khí, tốt cho sinh lý của đàn ông và hỗ trợ chữa nhiều chứng bệnh nan y… Mật bò tót còn được cho là có dược tính cao hơn cả mật rắn hổ chúa hay mật gấu. Tuy nhiên, trên thực tế, các chuyên gia đã chứng minh rằng mật bò tót không khác gì mật trâu, bò.

Hơn nữa, trong cơ thể người, mật chỉ tiết ra một lượng nhỏ vừa đủ giúp tiêu hóa thức ăn hằng ngày, nếu đưa thêm một lượng mật, dù của động vật nào, vào cơ thể cao hơn mức bình thường đều có nguy cơ gây ngộ độc. Chưa kể nếu uống phải mật động vật bị bệnh (nhiễm khuẩn, thương hàn, bệnh do sán lá Fasciola gigantica ký sinh trong gan và ống dẫn mật gây ra) thì càng nguy hiểm hơn.