Gặp gỡ nữ tiến sĩ ngành sản khoa đầu tiên của Việt Nam

Đến khi nhận bằng Tiến sĩ, bà là người phụ nữ đầu tiên tại Việt Nam nhận được học vị danh giá này.

Đó là PGS.TS.BS Nguyễn Thị Hoài Đức (85 tuổi) – nguyên Viện trưởng viện Sức khỏe sinh sản và gia đình.

Ước nguyện của mẹ và cái duyên trời định

Theo lời PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Đức, sinh thời, dưới thời chiến tranh chống Pháp, bố bà là y tá trưởng làm việc tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Yên nên ý nguyện là mong muốn các con theo ngành y. Mẹ bà cũng thích bà theo ngành y nhưng chuyên ngành nữ hộ sinh, mà hồi đó gọi là “bà mụ”. 

Lúc đó, bà là đứa trẻ nghịch ngợm, ham chơi hơn học, thích các hoạt động xã hội nên chưa nghĩ sẽ theo ý nguyện của cha mẹ. Thế rồi như cái duyên đã định sẵn và bà đã giành cả cuộc đời để cống hiến cho ngành y.

Nói nghịch ngợm là thế nhưng bà lại rất tích cực tham gia các phong trào xã hội và phong trào nào cũng là người khởi xướng. Chính vì thế năm 18 tuổi bà vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng.

Và sau đó có lớp tuyển sinh vào ngành y sĩ ở liên khu IV, bà được mẹ “mời” người tới kèm cặp chuyện học hành để con gái thi vào ngành ấy. Bà thi đỗ và học y sỹ ở Nông Cống, Thanh Hóa. Đây cũng là dấu mốc đầu tiên đánh dấu sự gắn bó của bà với ngành y. Đó là những năm 50 của thế kỉ XX.

“Tôi còn nhớ như in trong một đêm mưa tầm tã, anh Nguyễn Đăng Đức (bạn học của PGS.TS Hoài Đức – PV) cầm đèn rọi vào phòng chúng tôi, nơi có các nữ sinh đang nghỉ ngơi, cứ thế gọi to “Hoài Đức ơi, Hoài Đức ơi...” khiến cả phòng sợ hãi không ai dám thưa vì tưởng... ma. Sau cùng anh ấy bảo, “Đăng Đức đây, Đăng Đức đây, được đi nước ngoài, được đi nước ngoài”, PGS.TS Hoài Đức chia sẻ.

Sau một thời gian học chỉnh huấn chính trị tại khu căn cứ địa Việt Bắc ở tỉnh Tuyên Quang, bà được cử sang Trung Quốc học và tốt nghiệp đại học Y khoa Bắc Kinh vào năm 1959 chuyên ngành Sản phụ khoa.

Đây cũng là năm ghi dấu rất nhiều kỉ niệm với bà khi bà vừa có trong tay sự nghiệp, vừa nhận được lời cầu hôn của chồng là TS. Trần Anh Vinh – cố Viện trưởng viện Khoa học Công nghệ Mỏ.

Ông bà quen nhau do một người bạn giới thiệu, ngày ấy ông là giảng viên trường đại học Bách Khoa. Ngày 20/11/1959, nhân dịp trường Bách Khoa tổ chức dạ hội, ông mời bà tới tham dự và cùng nhảy với ông. Trên nền nhạc Van nhẹ nhàng, tình tứ, ông ghé vào tai bà hỏi: “Cô có lấy tôi không?”. Bà gật đầu đồng ý trong sự thẹn thùng của cả hai người. 15 ngày sau, đám cưới được tổ chức. Họ gắn bó với nhau gần 60 năm, có với nhau hai người con gái mà chưa một lần cãi vã.

“Ông ấy dễ thương, ông ấy đẹp, đẹp lắm”, PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Đức nói. Mỗi lần nhắc tới người chồng quá cố của mình (TS. Trần Anh Vinh mất tháng 8/2016 sau 2 năm 4 tháng điều trị bệnh – PV), đôi mắt bà lại ánh lên niềm hạnh phúc. Chính vì vậy, từng kỷ vật là chiếc nhẫn cưới, vòng tay, đồng hồ lúc ông còn sống mua tặng, bà vẫn đeo hàng ngày.

Năm 1971, bà bảo vệ luận án tiến sĩ Y khoa ở Ba Lan. Về nước làm việc một thời gian, bà lại được đi thực tập chuyên sâu vi sinh phẫu thuật ở Vương quốc Anh. PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Đức bảo rằng, bà đã từng từ chối lời mời ở lại làm việc tại bệnh viện Hammer Smith nổi tiếng thế giới ở Vương quốc Anh để về cạnh gia đình, nơi có người chồng đã hi sinh rất nhiều cho bà để bà có thể theo đuổi ước mơ của mình và hai cô con gái nhỏ.

Vị bác sĩ có tấm lòng nhân ái

Có thể nói cả cuộc đời PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Đức gắn bó với sức khỏe sinh sản, phục vụ sức khỏe cộng đồng. Bà đã có 24 năm công tác tại bệnh viện Bảo vệ Bà mẹ và trẻ sơ sinh (nay là bệnh viện Phụ sản Trung ương).

Những năm 80 của thế kỷ trước, bà được rất nhiều bệnh nhân kính phục, ca ngợi cả về chuyên môn và y đức.

Thời điểm đó, 4 từ “Bác sĩ Hoài Đức” trở nên rất đỗi thân thiết với hàng chục vạn bệnh nhân trên cả nước, trong đó có cả nam và nữ, khi về bệnh viện Phụ sản Trung ương chữa vô sinh. Nhiều bệnh nhân khi sinh con đã đặt tên con là Đức để nhớ ơn bà.

Còn với bà, mỗi lần đón một đứa trẻ chào đời, nghe tiếng các bé khóc bà thấy thời khắc ấy thật thiêng liêng.

“Cái hạnh phúc nhất là khi đón đứa trẻ từ cửa mình của người phụ nữ, nó thơm, nó thơm vô cùng, đứa bé nó đẹp như một thiên thần. Cái đó là cái hấp dẫn nhất cho ngành sản, dễ thương lắm. Khi đứa trẻ cất tiếng khóc nó rạng rỡ, nó đẹp”, PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Đức cho hay.

Chia sẻ về kỉ niệm nhớ nhất, bà bảo đó là ngày bà còn công tác tại Bệnh viện đa khoa Hà Đông (Hà Tây cũ) khi mới từ Trung Quốc trở về.

Đó là trường hợp một sản phụ ở Chương Mỹ (Hà Tây cũ) có thai trong khi chồng đang đi bộ đội. Người mẹ chồng lại không biết rằng con dâu đang có thai vì bà cho biết cô con dâu của bà rất ngoan ngoãn, không đi đâu, không điều qua tiếng lại với ai bao giờ. Bà đưa con dâu đến gặp PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Đức và nhờ chữa khỏi khối u này cho con dâu.

“Tôi thăm khám và biết sản phụ có thai sắp tới tháng sinh rồi nhưng không nói cho bà cụ biết mà chỉ quay sang nói với bà ấy rằng: bà cứ yên tâm về nhà, tôi sẽ chữa khỏi khối u cho con dâu bà, lúc ấy bà lên đón con về”.

Một tháng sau, người sản phụ này sinh ra một bé trai kháu khỉnh. Bà đang nghĩ cách để giúp người sản phụ và đứa con trai này làm thế nào để vẹn cả đôi đường thì may mắn thay lúc đó có một bác xích lô xuất hiện, mọi chuyện được giải quyết.

“Lúc đó có một bác xích lô, vợ bác này vô sinh không có con nên ngỏ ý nhờ tôi xem ai có nhu cầu cho con, trai hay gái cũng được thì cho bác ấy một đứa. Và tôi giao đứa con trai của sản phụ cho bác xích lô sau khi được sản phụ đồng ý. Lúc ấy, tôi nghĩ việc mình làm là nhân đạo vì đã bảo vệ được hạnh phúc của cả hai gia đình. Cô con dâu khi trở về nhà không bị hàng xóm điều tiếng, giữ gìn được hạnh phúc gia đình, còn bác xích lô thì thỏa mong ước có một đứa con, và tôi tin họ sẽ nuôi dậy đứa trẻ đó bằng tất cả tình thương của mình”, PGS.TS Hoài Đức nhớ lại.

Kết thúc cuộc trò chuyện, PGS.TS Nguyễn Hoài Đức cho biết, cả cuộc đời bà gắn bó với ngành y và bà không hối hận vì điều đó. Nếu được lựa chọn lại, bà vẫn lựa chọn công việc đón những đứa trẻ ra đời.