Đừng chủ quan, đột quỵ trước tuổi 50 không chừa một ai, phụ nữ càng phải cẩn trọng!

Cảnh báo từ nghiên cứu lớn

Tri Thức & Cuộc sống dẫn nguồn từ nghiên cứu do nhóm chuyên gia tại một bệnh viện lớn ở Phần Lan thực hiện đã phân tích dữ liệu của hàng nghìn bệnh nhân, nhằm xác định các yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ ở người trẻ. 

Ngoài 12 yếu tố truyền thống như: tiểu đường, hút thuốc, béo phì, cao huyết áp,… nhóm nghiên cứu còn đưa vào 10 yếu tố "phi truyền thống" bao gồm: bệnh tự miễn, hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh thận mạn tính và đặc biệt là chứng đau nửa đầu có aura.

Kết quả cho thấy, chỉ cần mắc một yếu tố nguy cơ không truyền thống cũng đủ để làm tăng nguy cơ đột quỵ lên tới 70%. Trong số đó, đau nửa đầu có aura được đánh giá là yếu tố nghiêm trọng nhất. “Chúng tôi đã biết từ trước về mối liên hệ giữa đau nửa đầu và đột quỵ, nhưng không ngờ nó lại có sức ảnh hưởng lớn đến vậy, nhất là khi so với các yếu tố truyền thống”, Tiến sĩ Jukka Putaala - Trưởng nhóm nghiên cứu, chia sẻ.

Ước tính, có khoảng 39 triệu người Mỹ đang sống chung với chứng đau nửa đầu. Trong đó, khoảng 20% trải qua hiện tượng "aura" – những triệu chứng thần kinh đi kèm như ánh sáng lóe lên, điểm mù trong thị giác, cảm giác tê bì ở tay chân hoặc rối loạn ngôn ngữ. Tức là khoảng 8 triệu người Mỹ đang âm thầm đối mặt với nguy cơ đột quỵ chỉ vì một tình trạng họ tưởng là "vô hại".

Đáng lo hơn, đau nửa đầu lại là căn bệnh phổ biến ở phụ nữ, với số ca cao gấp ba lần nam giới. Điều này khiến phụ nữ trẻ, đặc biệt là trong độ tuổi sinh sản, trở thành nhóm nguy cơ cao mà y tế cộng đồng cần đặc biệt lưu tâm.

 “Vì sao đau nửa đầu kèm aura lại liên quan đến nguy cơ đột quỵ vô căn ở người trẻ là câu hỏi phức tạp, nhưng không thể xem nhẹ”, bác sĩ Putaala nói thêm. Ông cũng khuyến nghị, các bác sĩ nên hỏi kỹ bệnh sử đau đầu của bệnh nhân, đặc biệt là phụ nữ trẻ, trong các lần khám sức khỏe định kỳ.

Điểm đáng chú ý khác trong nghiên cứu là những người mắc dị tật tim bẩm sinh thường gặp lỗ bầu dục (PFO), chiếm khoảng 1 trong 4 người, sẽ có nguy cơ đột quỵ tăng gấp đôi nếu đồng thời có các yếu tố nguy cơ không truyền thống như đau nửa đầu có aura.

Đây là cảnh báo nghiêm túc đối với những người trẻ từng trải qua cảm giác hoa mắt, loá sáng, đường ziczac trong tầm nhìn hay cảm giác tê ở mặt, tay, chân trước khi cơn đau đầu xuất hiện. Những triệu chứng tưởng chừng nhỏ nhặt này có thể là lời cảnh báo sớm về rủi ro đột quỵ trong tương lai.

Cách giảm thiểu nguy cơ đột quỵ lần đầu ở phụ nữ

Phụ nữ muốn giảm nguy cơ đột quỵ lần đầu, không chỉ áp dụng các chiến lược phòng ngừa phổ biến, như ăn uống đúng cách, tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc… mà cần tập trung vào các yếu tố nguy cơ liên quan đến giới tính, như sử dụng thuốc tránh thai đường uống, biến chứng khi mang thai và thời điểm mãn kinh.

Đây là thông điệp phòng ngừa chính trong các hướng dẫn cập nhật của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), lần đầu tiên chỉ ra các yếu tố nguy cơ đột quỵ cụ thể, chỉ áp dụng cho những người dùng thuốc tránh thai, là nữ, mang thai, mãn kinh hoặc đang điều trị y tế để chuyển đổi giới tính.

TS. Cheryl Bushnell, tác giả chính của các hướng dẫn, Trường Y khoa Đại học Wake Forest ở Winston-Salem, Bắc Carolina cho biết, cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ đột quỵ và tử vong liên quan đến đột quỵ là ngăn ngừa cơn đột quỵ đầu tiên, hay còn gọi là phòng ngừa ban đầu.

Theo TS. Bushnell, một số nhóm dân số có nguy cơ đột quỵ cao, có thể là do di truyền, lối sống, yếu tố sinh học hoặc các yếu tố xã hội quyết định sức khỏe và trong một số trường hợp, mọi người không được sàng lọc thích hợp để xác định nguy cơ. Quan trọng nhất là nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến giới tính và giới tính cụ thể gây ra đột quỵ lần đầu có thể xảy ra khi mọi người còn trẻ.

TS. Joshua Willey, Đại học Columbia cho biết, điều này rất quan trọng vì phụ nữ có các yếu tố nguy cơ đột quỵ riêng, trong đó thuốc tránh thai và thai kỳ là những tác nhân chính gây đột quỵ ở người trẻ nói riêng.

Điều này là do tỷ lệ lớn phụ nữ trẻ sẽ sử dụng biện pháp tránh thai hoặc đang có kế hoạch hoặc sẽ có kế hoạch mang thai, nên các hướng dẫn cụ thể cho một bộ phận lớn dân số là rất quan trọng và trước đây chưa được đề cập cụ thể.

Hướng dẫn mới khuyến cáo, những người thừa cân hoặc béo phì và tiểu đường loại 2 nên cân nhắc điều trị bằng thuốc GLP -1 mới như ozempic có thể thúc đẩy giảm cân đáng kể và hạ đường huyết. Béo phì, đường huyết cao đều là những yếu tố nguy cơ gây đột quỵ đầu tiên.

Ngoài ra, hướng dẫn cũng nêu ra nhiều yếu tố xã hội quyết định sức khỏe có thể tác động đến nguy cơ đột quỵ. Đây là các yếu tố phi y tế như giáo dục, thu nhập và khả năng tiếp cận, chi trả cho dịch vụ chăm sóc sức khỏe, khả năng tiếp cận thực phẩm lành mạnh gần nhà…

Tất cả những điều này có thể tác động đến nguy cơ đột quỵ, cùng với các yếu tố rủi ro liên quan đến giới tính, có thể giúp phụ nữ đưa ra những lựa chọn trong suốt cuộc đời để quản lý rủi ro của mình.