Độc đáo dự án "Ngâm Kiều toàn truyện"

"Ngâm Kiều toàn truyện" là dự án tôn vinh một lối ngâm độc đáo được sinh ra gắn liền với kiệt tác văn học Việt Nam, đó là ngâm Kiều gắn liền với Truyện Kiều.

Xưa kia, ngâm Kiều phổ biến như sự phổ biến của Truyện Kiều. Ngâm Kiều như câu cửa miệng của ông bà ta. Nó hiện hữu bất cứ lúc nào, dù vui hay buồn, lúc ru con, cháu ngủ, hay dạy dỗ trẻ con, khuyên răn con người ta một điều gì đó, chiêm nghiệm cuộc đời, hoặc đơn thuần là để có phút giây thư thái sau một ngày làm việc mệt nhọc...

Ngày nay, ngâm Kiều vẫn còn tồn tại ở trong các thể loại kịch hát truyền thống và ca hát dân gian như Chèo, Hát văn, Ca trù, Hát xẩm... Tuy nhiên, nó chỉ tồn tại với tư cách một phần nhỏ nằm trong một tác phẩm. Trong khi ngâm Kiều với tư cách một thể loại, một lối hát riêng được sinh ra từ Truyện Kiều và góp phần đưa Truyện Kiều phổ biến hơn trong lòng người Việt đã gần như không còn được nhắc tới trong đời sống tinh thần.

Dự án "Ngâm Kiều toàn truyện" được nhà lý luận âm nhạc, nhạc sĩ Nguyễn Quang Long ấp ủ từ rất lâu nhưng xác định đây là một công trình rất lớn, muốn thực hiện cần có sự tham gia của nhiều nghệ sĩ tài năng và cần có một khoản kinh phí tương đối để vận hành nên việc thực hiện dự án được nhà lý luận xác định nằm ngoài khả năng cá nhân.

Tuy nhiên, anh cũng đã mang suy nghĩ của mình chia sẻ với NSND Thanh Hoài và nghệ sĩ Phạm Dũng cách đây chừng 4,5 năm. Cho tới thời điểm năm 2021, khi đại dịch COVID-19 bắt đầu làm ngưng trệ mọi hoạt động, các nghệ sĩ cũng không nằm ngoài sự ảnh hưởng. Chính trong thời gian này, nhạc sĩ Quang Long chia sẻ với Phạm Đình Dũng được anh ủng hộ.

Dự án sau khi chia sẻ được nhiều nghệ sĩ uy tín ủng hộ. Theo đó, các nghệ sĩ đảm nhiệm phần ngâm Kiều có: NSND Thanh Hoài, NSND Thúy Ngần, NSƯT Quốc Khanh, Văn Phương, Thúy Nga. Trong khi dàn nhạc là các nghệ sĩ: Trần Quế Hương (đàn tranh), Phạm Đức Bình (đàn nguyệt), Lê Tiến Trung (sáo, bầu), NSƯT Xuân Hải (nhị). Phần thu âm được thực hiện tại phòng thu cá nhân của nghệ sĩ Chu Cường. Đảm nhiệm phần vẽ tranh minh họa là nhóm của họa sĩ Nguyễn Quỳnh; phần kỹ thuật dựng do Ngọc Tiến (VTVcab) thực hiện.

Cho tới thời điểm này, đây là dự án đầu tiên và duy nhất giới thiệu Truyện Kiều hoàn toàn theo đúng lối ngâm Kiều. Sau khi được âm nhạc chắp cánh, toàn bộ 3254 câu thơ trong tác phẩm Truyện Kiều có tổng thời lượng là 561 phút, tức là tương đương khoảng gần 10 tiếng âm thanh.

Lối ngâm này còn được các nghệ sĩ nghệ thuật và âm nhạc truyền thống dân tộc gọi là Lảy Kiều. Thông qua dự án, có thể thấy bên cạnh đóng góp cho văn học, Truyện Kiều có vị trí hết sức thú vị bởi qua đó ông cha ta đã sáng tạo riêng một lối hát dành cho những câu Kiều.

Việt Hương