Điều gì khiến F-35 trở thành tiêm kích tốt nhất thế giới, “đáng giá đến từng xu”?

Các phiên bản phục vụ mục đích khác nhau

Theo thông tin trên báo Pháp Luật TP.HCM, tiêm kích F-35 được thiết kế để làm những việc mà không một máy bay đơn lẻ nào có thể làm được.

F-35 được phát triển để thay thế cường kích A-10 và tiêm kích F-16 của Không quân Mỹ, máy bay chiến đấu F/A-18 của Hải quân Mỹ và AV-8B Harrier của Thủy quân Lục chiến Mỹ.

Tiêm kích F-35 có 1 động cơ và 1 chỗ ngồi. Điểm độc đáo của tiêm kích này nằm ở chỗ các phiên bản khác nhau sẽ được thiết kế để phục vụ cho các mục đích khác nhau.

Chẳng hạn như, phiên bản F-35A có khả năng cất cánh và hạ cánh thông thường (CTOL), dành cho các căn cứ không quân truyền thống. Trong khi đó, phiên bản F-35C là phiên bản thiết kế hoạt động trên tàu sân bay dành cho Hải quân.

Phiên bản F-35B của Thủy quân lục chiến Mỹ, Không quân Hoàng gia và Hải quân Hoàng gia Anh có thể hoạt động như một máy bay chiến đấu cất cánh đường băng ngắn và hạ cánh thẳng đứng (STOVL).

Một tiêm kích F-35B được biên chế vào lực lượng Hải quân Hoàng gia Anh ở Đại Tây Dương hồi năm 2019. Ảnh: 19FORTYFIVE

Phạm vi hoạt động rộng, tốc độ cao

Là máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm, F-35 được trang bị khả năng tàng hình tiên tiến, sự nhanh nhẹn và tính cơ động cao, hệ thống cảm biến tăng cường nhận thức tình huống, khả năng tác chiến điện tử và khả năng chia sẻ dữ liệu. Những điều này giúp F-35 trở  thành một trong những máy bay chiến đấu đa năng tiên tiến nhất thế giới hiện nay.

Tiêm kích này được trang bị động cơ F135-PW-100, cung cấp lực đẩy tối đa 40.000 pound (khoảng 178.000 N) với tầm hoạt động 1.200 hải lý và có thể đạt tốc độ lên tới Mach 1,6 (1960 km/giờ). Động cơ F135-PW-100 cũng có các biến thể khác nhau cho F-35A và F-35B.

Hệ thống tác chiến điện tử tiên tiến

Với khả năng tác chiến điện tử tiên tiến của F-35, phi công có thể xác định vị trí và theo dõi lực lượng của đối phương mà không máy bay chiến đấu nào khác trên thế giới hiện nay có thể làm được.

Bên cạnh đó, phi công có thể gây nhiễu radar và phá hủy các mối đe dọa. Hệ thống điện tử hàng không tiên tiến hỗ trợ phi công truy cập thông tin tại chiến trường theo thời gian thực với phạm vi bao quát 360 độ. Dữ liệu mà phi công thu thập có thể chia sẻ với các chỉ huy trên biển, trên không hoặc trên mặt đất.

Vào cuối năm 2021, hệ thống tác chiến điện tử của tiêm kích này đã được nâng cấp và hiện đại hóa để đẩy nhanh tốc độ phát hiện và giải quyết các mối đe dọa. Bản nâng cấp cũng giúp khắc phục sự cố chính xác và giảm chi phí bảo trì.

Sở hữu màn hình thực tế tăng cường

Trên hầu hết các máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư như F-15, F-16 và F/A-18, sự chú ý của phi công bị phân tán bởi nhiều màn hình và thế giới thực xung quanh.

Ở F-35, thay vì hiển thị các nguồn cấp dữ liệu khác nhau trên các màn hình khác nhau, tất cả dữ liệu cảm biến do tiêm kích tích lũy được sẽ được hợp nhất thành một chế độ xem thực tế tăng cường duy nhất hiển thị trên mũ bay của phi công và một màn hình lớn, theo thông tin trên VOV.

Khi phi công quan sát xung quanh, dữ liệu thích hợp di chuyển theo đường ngắm của họ, thậm chí làm nổi bật các lực lượng thân thiện và đối phương, đồng thời cung cấp thông tin quan trọng về vị trí và tốc độ di chuyển.

F-35 sở hữu khả năng tác chiến điện tử tiên tiến và màn hình thực tế tăng cường. Ảnh: Quân đội Mỹ

Nhờ một bộ camera trên máy bay, phi công thậm chí có thể chuyển sang chế độ xem thực tế tăng cường đầy đủ trong điều kiện ánh sáng yếu cho phép họ nhìn xuyên qua máy bay xuống các mục tiêu bên dưới hoặc phía sau máy bay.

Góc nhìn hợp lý về không gian chiến đấu này có thể được truyền tới các máy bay khác trong khu vực mà không có khả năng tổng hợp dữ liệu như F-35. Điều này giúp phi công của các máy bay chiến đấu cũ hơn nhận thức tình hình tốt hơn nhiều so với những gì mà các hệ thống cũ của họ có thể cung cấp.

Khả năng tiêu diệt mục tiêu mà không cần khai hỏa

Để duy trì tính năng tàng hình, tiêm kích F-35 chỉ có thể mang theo 4 tên lửa bên trong khoang vũ khí - ít hơn nhiều so với số lượng có thể mang trên các mấu gắn bên ngoài máy bay phản lực thế hệ thứ tư.

Tuy nhiên, F-35 đã khắc phục được hạn chế này nhờ khả năng tổng hợp dữ liệu của nó. Thay vì lãng phí trọng tải bên trong tương đối ít ỏi, tiêm kích có thể chuyển tiếp dữ liệu mục tiêu tới các máy bay, thậm chí cả các bệ tên lửa trên mặt đất.

Theo nhà sản xuất Lockheed Martin, lợi thế chính của F-35 là tiêm kích này gần như không thể theo dõi bằng radar và được trang bị các cảm biến tiên tiến, cùng các thiết bị khác.

Lockheed Martin F-35 Lightning II có thể đem đến hiệu quả cho toàn bộ mặt trận bằng cách chia sẻ dữ liệu và điều phối thông tin để nhận thức về tình huống và kết hợp chúng thành một bức tranh tổng thể có thể được cung cấp cho phi công hoặc các binh sĩ khác.

Ngoài ra, tiêm kích F-35 cũng kết hợp dữ liệu từ các đồng minh trên không và trên mặt đất để giúp xác định vị trí của đồng minh trên chiến trường.

F-15EX được tích hợp công nghệ những năm 1980, cùng những cải tiến trong tính toán, phạm vi và độ nhạy radar, điện tử hàng không, cảm biến và vũ khí. Tuy nhiên, mẫu máy bay này không mang tính tàng hình và không có khoang chứa vũ khí bên trong.

Khi F-15EX mới nhất đi vào hoạt động, Không quân Mỹ có kế hoạch liên kết các máy bay chiến đấu để F-15 có thể bắn tên lửa vào các mục tiêu được các phi công lái F-35 phát hiện. Theo nhà sản xuất, các camera siêu nhỏ được gắn xung quanh máy bay có thể chiếu hình ảnh 360 độ theo thời gian thực cho cả các hoạt động ban đêm.

Hồi tháng 10/2018, Thủy quân lục chiến Mỹ đã bắn trúng mục tiêu thành công bằng Hệ thống tên lửa cơ động cao (High Mobility Artillery Rocket System - HIMARS) M142, sử dụng dữ liệu mục tiêu được chuyển tiếp bởi một chiếc F-35 bay trên cao.

Khả năng sử dụng các hệ thống vũ khí như HIMARS thay cho trọng tải bên trong của nó làm tăng đáng kể hiệu quả chiến đấu của nền tảng, đồng thời cho phép tiêm kích giữ được cấu hình tàng hình.

Có thể sử dụng “chế độ quái thú”

Khả năng né tránh radar đối phương là điểm đáng chú ý nhất của F-35. Nhà sản xuất Lockheed Martin đã chế tạo F-35 như một máy bay chiến đấu tàng hình “đa năng”. Tiêm kích này có thể mang nhiều loại tên lửa không đối không, không đối đất, tên lửa chống hạm và bom, đáp ứng một loạt các tình huống chiến thuật khác nhau.

Tiêm kích này sở hữu khoang chứa vũ khí bên trong (có thể chứa gần 2.600 kg vũ khí) giúp nó tấn công đối phương trong khi vẫn giữ trạng thái tàng hình, ngoài ra còn có thể mang bom và tên lửa trên cánh.

Trong “chế độ quái thú”, tiêm kích có thể mang theo ước tính khoảng 10.000 kg vũ khí cả trong và ngoài. Tuy nhiên, điều đó tạo ra tiết diện radar lớn hơn và hạn chế khả năng tránh radar của tiêm kích.

Một tiêm kích F-35B của Thủy quân lục chiến Mỹ trong huấn luyện. Ảnh: Avgeekery

Nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất của F-35 là thiết lập ưu thế trên không và thống trị trên không. Khi thực hiện các nhiệm vụ trong vùng trời không được kiểm tra, khả năng tàng hình không có giá trị bằng hỏa lực.

Trong ngày đầu của cuộc xung đột, khi ưu thế trên không vẫn còn ở thế cân bằng, vai trò của F-35 bao gồm việc loại bỏ các mối đe dọa lớn trong vùng trời đang tranh chấp, sau đó thu thập dữ liệu tình báo, giám sát và trinh sát để tìm hiểu thêm về đối phương (được gọi là “Ngày thứ nhất”).

Khi tàng hình, F-35 sử dụng chế độ nạp đạn “Ngày thứ nhất của cuộc chiến” có thể mang 4 tên lửa không đối không tầm trung AIM-120 AMRAAM, hoặc 4 bom thông minh AIM-120s/GBU-31 JDAM cho các nhiệm vụ không đối đất.

Một khi đạt được ưu thế trên không, F-35 cũng có thể mang theo đầy đủ tên lửa và bom để tấn công các cơ sở của đối phương và các mục tiêu mặt đất khác. Đối với các nhiệm vụ không đối đất ở chế độ “quái thú”, F-35 mang theo 2 tên lửa ngoài tầm nhìn AIM-120 AMRAAM, tên lửa không đối không tầm trung, 2 tên lửa AIM-9X Sidewinder, 6 Đạn Tấn công Trực tiếp Liên hợp 900 kg (còn được gọi là bom dẫn đường chính xác JDAM) và pháo 25mm bên trong.

Đối với các nhiệm vụ không đối không, chế độ “quái thú” có 14 tên lửa AMRAAM và 2 Sidewinders. Điều này có thể sẽ được thực hiện trong các nhiệm vụ “Ngày thứ hai” khi ưu thế trên không hoàn toàn chưa được xác định ngã ngũ.

Khi các hệ thống phòng không của đối phương như cảm biến, tên lửa phòng không, hệ thống súng hay máy bay bị loại bỏ, F-35 sẽ chuyển sang chế độ nạp đạn “Ngày thứ ba của cuộc chiến”, lượng vũ khí mang theo cũng thay đổi tương ứng.

Khi xác định không cần tàng hình, F-35 hoạt động ở chế độ chế độ “quái thú” hay “xe chở bom” với khoang vũ khí bên trong cộng thêm 6 giá treo vũ khí bên ngoài. Trường hợp này, tiêm kích có thể mang khoảng 8-10 tấn vũ khí.

Chuyên gia đánh giá, hiếm có loại tiêm kích nào có thể cạnh tranh với F-35 ở chế độ “quái thú”.

Tiêm kích F-35 là hệ thống vũ khí đắt nhất từng được phát triển, tiêu tốn tới hơn 1.500 tỷ USD cho vòng đời của một chiếc. Đây là số tiền rất lớn nhưng cần lưu ý rằng F-35 có thể thay thế nhiều máy bay cũ với khả năng vượt xa các tiêm kích thế hệ thứ tư hiện nay và những chiếc F-35 sẽ vẫn hoạt động cho đến năm 2070.

Theo nhiều chuyên gia, việc vận hành ít loại máy bay hơn sẽ giúp tiết kiệm chi phí, trong đó bao gồm chi phí huấn luyện. Hơn nữa, tuy các đối thủ tiềm năng của F-35 cũng đang phát triển máy bay thế hệ thứ năm nhưng tiêm kích này thực sự là nền tảng tốt nhất để đảm bảo không “lép vế” trên bầu trời.