ĐBQH nêu lý do cần có thẩm phán toà chuyên biệt là người nước ngoài

Chiều 5/12, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Toà án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Nên hay không nên có thẩm phán là người nước ngoài?

Tham gia góp ý kiến về thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt, ĐBQH Đặng Bích Ngọc (đoàn Phú Thọ) bày tỏ nhất trí với phương án Chánh án Tòa án chuyên biệt do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức.

Theo đại biểu, quy định này đảm bảo phù hợp, thống nhất về thẩm quyền của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao trong công tác bổ nhiệm các chức danh trong hệ thống Tòa án nhân dân.

Về thẩm phán Tòa án chuyên biệt, đại biểu cho biết hiện nay trong dự thảo luật quy định bao gồm: công dân Việt Nam, người nước ngoài đảm bảo quy định theo khoản 2 Điều 9.

Bà Ngọc cho biết, trong bối cảnh hiện nay khi thẩm phán của Việt Nam chưa đủ về số lượng, không đảm bảo về chất lượng, khó có thể thực hiện nhiệm vụ xét xử, dẫn đến hiệu quả hạn chế. Đặc biệt, thẩm phán thiếu kinh nghiệm, khó có thể cạnh tranh được với các tòa án chuyên biệt của các nước trên thế giới.

Do đó, đại biểu thống nhất có thể mở rộng nguồn bổ nhiệm là người nước ngoài, phù hợp, đáp ứng các yêu cầu trước mắt trong giai đoạn hiện nay. Điều này, góp phần thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao có kinh nghiệm, điều kiện rất tốt để các thẩm phán và thư ký là người Việt Nam có điều kiện để học tập, học hỏi kinh nghiệm, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn.

Tham gia ý kiến về thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt, ĐBQH Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) bày tỏ thống nhất Chánh án Tòa án chuyên biệt nằm trong hệ thống của Tòa án, cho nên việc giao trách nhiệm cho Chánh án Tòa án nhân dân tối cao bổ nhiệm Chánh án là cần thiết.

Một vấn đề quan trọng, còn nhiều ý kiến, đó là có nên hay không nên có thẩm phán là người nước ngoài. Ông Hoà đồng tình với đại biểu Ngọc cần thiết có thẩm phán là người nước ngoài.

Bởi lẽ, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của thẩm phán Việt Nam không thiếu, năng lực sẵn có và có nhiều người có chuyên môn lĩnh vực rất cao. Tuy nhiên, có một điều hạn chế là ngoại ngữ.

"Nếu các doanh nghiệp nước ngoài mà sử dụng ngôn ngữ Anh trong Trung tâm tài chính quốc tế mà nước ta không có thẩm phán ngôn ngữ Anh giỏi, chuyên môn nghiệp vụ về vấn đề này thì làm sao tham gia xét xử?", ông Hoà đặt vấn đề và bày tỏ thống nhất là cần có thẩm phán người nước ngoài.

Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Đỗ Ngọc Thịnh (đoàn Khánh Hoà) cho biết, dự thảo Luật quy định về thẩm phán của Tòa án chuyên biệt có thể là người nước ngoài, được bổ nhiệm làm thẩm phán theo quy định hoặc có thể là công dân Việt Nam được bổ nhiệm làm thẩm phán.

Theo ông Thịnh, đây là vấn đề rất phức tạp vì những quy định tại dự thảo luật mới chỉ đặt ra các tiêu chuẩn chung chung, khó xác định.

Ông nêu ví dụ, khoản 2 dự thảo luật quy định thẩm phán là người nước ngoài phải đáp ứng đủ các điều kiện, tiêu chuẩn: Thẩm phán nước ngoài, luật sư, chuyên gia có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp, có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh, có trình độ tiếng Anh để giải quyết vụ việc tại Tòa án chuyên biệt, không quá 75 tuổi, có sức khỏe, đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ được giao.

"Vậy lấy gì và căn cứ nào để xác định một người nước ngoài là người có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp khi họ không sống và làm việc tại Việt Nam?", ông Thịnh đặt câu hỏi và đề nghị vấn đề này cần được làm rõ.

Đề nghị Chánh án xây dựng bộ tiêu chí để lựa chọn

Đối với thẩm phán là người nước ngoài, ĐBQH Dương Ngọc Hải (đoàn Tp.Hồ Chí Minh) cho hay, trong trường hợp thẩm phán nước ngoài được bổ nhiệm làm thẩm phán Tòa án chuyên biệt và cũng có thể sẽ được bổ nhiệm làm Chánh án, Phó Chánh án Tòa án chuyên biệt.

Như vậy, vừa làm thẩm phán tòa án nước ngoài, vừa làm thẩm phán Tòa án chuyên biệt và có thể làm Chánh án Tòa án chuyên biệt thì chế độ làm việc và cơ chế quản lý đối với trường hợp này như thế nào?, đại biểu nêu và cho rằng điều này cần được quy định rõ.

"Chúng ta chấp nhận thẩm phán nước ngoài làm việc ở nhiều nơi, ở tòa án nước ngoài và tòa án chuyên biệt. Nhưng, cần phải có chế độ làm việc để khi chúng ta cần thì họ sẽ có mặt. Đặc biệt, trong trường hợp thẩm phán Tòa án chuyên biệt giữ vai trò chánh án thì còn chịu trách nhiệm quản lý Tòa án chuyên biệt", đại biểu Hải nói.

Giải trình, làm rõ ý kiến các ĐBQH nêu, Chánh án Toà án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng khẳng định việc xây dựng Tòa án chuyên biệt là một yêu cầu cấp thiết và đầy thách thức để thu hút nhà đầu tư vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Ông nhấn mạnh, muốn cạnh tranh được với các trung tâm tài chính như Singapore hay Dubai, Việt Nam buộc phải chấp nhận những cơ chế vượt trội và tiệm cận với hệ thống thông luật.

Về lo ngại liên quan đến thành phần hội đồng xét xử và sự vắng mặt của Viện kiểm sát, Chánh án Nguyễn Văn Quảng giải thích rằng trong hệ thống thông luật, vai trò độc lập của thẩm phán được đề cao tối đa và không có sự can thiệp của Viện kiểm sát trong các tranh chấp dân sự - thương mại này. Việc áp dụng mô hình 1 hay 3 thẩm phán sẽ do Chánh án Tòa án chuyên biệt phân công dựa trên tính chất vụ việc.

Về việc xác định tiêu chí thẩm phán là người nước ngoài, Chánh án Toà án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng đề nghị Quốc hội cho phép Chánh án sẽ xây dựng bộ tiêu chí để lựa chọn khi trình Chủ Tịch nước bổ nhiệm.

Ngoài ra, còn một số các ý kiến khác cơ quan soạn thảo xin tiếp thu và phối hợp với cơ quan thẩm tra xem xét trong quá trình chỉnh lý dự thảo luật.