Đại học công lập "quay lưng" với xét tuyển học bạ, nguyên nhân do đâu?

Trong nhiều năm qua, xét tuyển học bạ là 1 phương thức tuyển sinh của nhiều trường đại học. Chỉ riêng năm 2024 có hàng trăm trường đại học xét tuyển học bạ, kể cả những trường hàng đầu như: Ngoại Thương, Bách khoa TP.HCM, Kinh tế TPHCM, Luật TP.HCM, Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, Sư phạm Hà Nội, Sư phạm TP.HCM…

Tiêu chí xét học bạ chủ yếu là điểm 5 học kỳ (lớp 10, 11 và học kỳ 1 lớp 12), điểm lớp 11 và lớp 12 hoặc điểm 3 học kỳ (lớp 11 và học kỳ 1 lớp 12). Hiếm hoi lắm mới có trường sử dụng điểm 6 học kỳ hoặc điểm học bạ chỉ là một tiêu chí xét kết hợp với phương thức khác.

Về chỉ tiêu, đa số các trường đều dành trên 20% cho xét học bạ nhưng có trường dành tới 40% - 50% tổng chỉ tiêu. Có trường xét tuyển học bạ trong nhiều đợt.

Chưa tới mùa tuyển sinh 2025, nhưng nhiều trường đại học công lập tuyên bố bỏ hoặc giảm chỉ tiêu xét tuyển từ học bạ như: ĐH Sư phạm TPHCM, ĐH Kinh tế Quốc dân, ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Công Thương, ĐH Nha Trang…

Vì "quá ảo"

Báo VietNamnet dẫn lời PGS Đỗ Văn Dũng, nguyên hiệu trưởng - Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, cho rằng nhiều trường đại học đang “quay xe” với tuyển sinh học bạ vì có nhiều yếu tố mà “cay đắng trải qua rồi mới nhận ra”.

Yếu tố thứ nhất, theo ông Dũng, tuyển sinh theo phương thức học bạ không đảm bảo được chất lượng đầu vào. Thống kê của Bộ GD&ĐT cho thấy có sự chênh lệch điểm thi tốt nghiệp và điểm học bạ khá lớn.

Trong nhiều năm qua, xét tuyển học bạ là 1 phương thức tuyển sinh của nhiều trường đại học. Ảnh minh họa 

“Ban đầu việc xét học bạ khá tốt, nhưng sau 1-2 năm triển khai, các trường phổ thông đã tìm cách nâng điểm cho học sinh của mình để các em trúng tuyển vào đại học. Thậm chí có trường có hai bảng điểm, một bảng điểm thật để học sinh biết được trình độ mình, trong khi bảng điểm ghi vào học bạ thì được cộng thêm để các em xét tuyển”, ông Dũng nói và cho rằng, điều này làm cho chất lượng đầu vào đại học kém.

Sinh viên trúng tuyển học bạ không theo kịp sinh viên trúng tuyển điểm thi. Chênh lệch về trình độ khiến việc giảng dạy khó khăn. Nếu ra đề khó cho thí sinh giỏi thì không phù hợp với thí sinh xét bằng học bạ. Sau 1-2 năm sinh viên bắt đầu rơi rụng, ảnh hưởng tới nguồn thu của trường đại học. Những trường coi trọng chất lượng đào tạo thì xét tuyển học bạ không còn phù hợp.

Yếu tố thứ hai là Bộ GD&ĐT không có phần mềm lọc ảo cho xét tuyển sớm, vì vậy khi xét học bạ các trường gọi 200%-300% chỉ tiêu.

“Có trường gọi tới 8.000-9.000 thí sinh nhưng chỉ có hơn 1.000 thí sinh nhập học. Một thí sinh có thể nộp xét tuyển học bạ tới 10 trường và trúng tuyển. Các trường đại học không biết thí sinh đấy trúng tuyển trường nào, đẩy lượng ảo rất cao. Lượng gọi dự phòng trúng tuyển học bạ cao, thậm chí 'gọi lố' đã làm giảm chỉ tiêu xét từ thi tốt nghiệp, vô hình trung tạo sự bất công rất lớn cho vùng sâu, vùng xa vì các em không xét tuyển sớm mà chỉ căn cứ vào kỳ thi tốt nghiệp để xét tuyển”, theo ông Dũng.

Lý do thứ ba, ông Dũng cho hay, từ năm 2025 Bộ GD&ĐT dự kiến siết chỉ có 20% chỉ tiêu xét tuyển sớm, nên buộc các trường phải bỏ xét tuyển học bạ vì số lượng này không nhiều.

Bất cập cho nhiều phía

Xét tuyển sớm trong tuyển sinh đại học bộc lộ một số bất cập là câu chuyện được nhắc đến rất nhiều lần tại các hội nghị, hội thảo liên quan đến công tác giáo dục THPT và tuyển sinh đại học, cao đẳng.

Tờ Kinh tết & Đô thị dẫn lời đại diện các trường THPT cho biết, nhiều trường đại học công bố điểm chuẩn xét tuyển sớm ngay từ tháng 1 hàng năm. Điều này không những không đánh giá được toàn diện phẩm chất, năng lực học sinh mà còn khiến chất lượng dạy và học tại các trường phổ thông bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Sinh viên trúng tuyển học bạ không theo kịp sinh viên trúng tuyển điểm thi. Ảnh minh họa 

Là giáo viên chủ nhiệm một lớp 12 từng có 100% học sinh trúng tuyển đại học bằng xét tuyển sớm, cô Nguyễn Thị Hoa, một giáo viên ở Hà Nội cho biết: “Biết tin học sinh trúng tuyển đại học thông qua xét tuyển sớm, thầy cô rất vui, nhưng không khí lớp học trong học kỳ 2 của lớp 12 rất nhạt. Các em không còn tập trung hay chuyên cần như trước mà xuất hiện tâm lý chủ quan, học cầm chừng vì chỉ cần thi đỗ tốt nghiệp là vào đại học. Điều này cũng ảnh hưởng đến học sinh các lớp khác và chất lượng điểm thi tốt nghiệp của trường”.

Trong khi đó, em Nguyễn Ngọc Huyền, cựu học sinh THPT thuộc quận Cầu Giấy, Hà Nội kể lại: “Lớp em năm trước có khoảng 30 bạn đỗ xét tuyển sớm, còn lại 15 bạn ôn thi tốt nghiệp THPT, trong đó có em. Dù rất muốn toàn tâm toàn ý học nhưng nhìn nhóm bạn “đi học cho có”, không cần ôn luyện để thi tốt nghiệp THPT, chúng em bị phân tâm. Các tiết học ở học kỳ 2 lớp 12 trở lên yên ắng, không còn sôi nổi như trước”.

Thực trạng học sinh lớp 12 biết kết quả trúng tuyển đại học bằng xét tuyển sớm từ tháng 1 trở nên lơ là trong học tập là việc ai cũng thấy rõ và hệ quả vừa làm giảm hứng thú dạy học của thầy cô; vừa kéo chất lượng học tập cấp THPT đi xuống.

Bên cạnh đó, việc xét tuyển bằng học bạ chỉ tính điểm 4 kỳ (lớp 10, lớp 11), hoặc 5 kỳ (lớp 10, 11, kỳ 1 lớp 12) của nhiều trường đại học cũng gặp nhiều phản ứng gay gắt. Chưa kể, việc này còn làm các trường phổ thông mất nhiều thời gian giải quyết thủ tục hành chính liên quan xác nhận bảng điểm, học bạ theo yêu cầu của các sở đại học mà học sinh nộp hồ sơ xét tuyển sớm.