Đặc sản cá nhảy tanh tách trong miệng ở Sơn La khiến nhiều phải dè chừng

Cá nhảy là đặc sản của đồng bảo dân tộc Thái ở Sơn La, tuy nhiên món ăn này lại khiến nhiều người thoạt nhìn phải dè chừng.

Tây Bắc không chỉ nổi tiếng với phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ, nên thơ mà ẩm thực nơi đây cũng phong phú, đa dạng. Một trong những món ăn nổi tiếng, không thể không nhắc đến khi đi du lịch ở mảnh đất này đó là món “cá nhảy” của người Thái ở Sơn La. Món ăn tuy đơn giản nhưng rất kén người ăn. Điểm khác biệt của món ăn này chính là ở cách ăn rất lạ lùng: Cá phải còn sống, được chế biến và ăn ngay tại bàn.

Cá dùng để chế biến món này thường là loại cá chép con nuôi ở ao tự nhiên, hoặc bắt trực tiếp tại suối nguồn, xa khu dân cư mới đảm bảo. Cá khi bắt về vẫn phải còn tươi sống, chọn những con có kích thước bằng ngón tay cái của người lớn rồi thả vào chậu nước muối sạch, để cá tự bơi và tiết hết chất bẩn trong người ra. Sau đó, người ta sẽ mang cá ra rửa lại bằng nước muối nhạt thêm một lần nữa.

Theo người Thái ở Sơn La, loại cá ngon nhất để chế biến món cá nhảy là cá chép con. Nhiều gia đình cầu kỳ, đợi đến mùa lúa nước, khi bắt đầu là mùa cá chép đẻ trứng. Họ lấy trứng cá chép bám vào hoa lục bình thả vào ruộng, đến mùa lúa ra hoa, hoa gạo rụng xuống nước, và cá chỉ được ăn hoa gạo đó nên rất sạch. Đến khi lúa rộ bông, bà con bắt những con cá ở ruộng mang về chế biến món cá nhảy.

Các loại gia vị ăn kèm chính là điểm đặc trưng nhất của món này. Cụ thể, món cá nhảy sẽ được ăn kèm với lõi chuối tươi, các loại rau thơm (rau mùi, rau húng, thì là, kinh giới...), các loại gia vị như mắm, muối, mì chính, tỏi, ớt... và tất nhiên sẽ không thể thiếu hạt mắc khén (loại gia vị đặc biệt của người Thái ở Sơn La). Tất cả được băm nhỏ để tạo thành 1 hỗn hợp ăn kèm cùng cá nhảy mang vị chua, cay, nồng, ngọt quyện với mùi thơm đặc trưng.

Khi ăn, người ta thường bắt cá từ chậu, dùng dao nhỏ khía nhanh vào bụng cá, nặn ruột bỏ ra ngoài rồi thả nhanh vào hỗn hợp ăn kèm. Khi mổ cá phải nhanh tay để cá vẫn còn sống, thả ra còn có thể giẫy được. Cá mổ đến đâu thì ăn đến đó, như vậy thịt mới giòn ngọt, không có mùi tanh. Mỗi người ăn dùng một chiếc thìa nhỏ xúc cá kèm theo lõi chuối và nước chua đưa lên miệng thưởng thức.

Món cá nhảy khá phổ biến trong những gia đình người Thái ở Sơn La, đặc biệt là những khi có khách quý. Do đó, nếu một lần được đi du lịch ở đây, bạn nhất định phải nếm thử món ăn này, để cảm nhận được nét tinh túy, đa dạng của ẩm thực và văn hóa vùng cao Tây Bắc.

Quỳnh Chi (T/h)