Chuyện tỉnh, chuyện huyện: Sáp nhập tỉnh cần chế độ xứng đáng cho người ở lại

Tại kết luận 127 ngày 28/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về việc triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã. Thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Thu hút, giữ chân người tài

Theo các chuyên gia, việc sáp nhập tỉnh cần dựa trên nghiên cứu cụ thể về đặc điểm vùng miền, truyền thống, văn hóa và địa lý. Cùng với đó, nhiều ý kiến băn khoăn sáp nhập làm sao giữ chân được người tài, bộ máy mới vận hành hiệu quả.

Trao đổi với Người Đưa Tin, ĐBQH Hồ Thị Minh (đoàn Quảng Trị) nhấn mạnh chủ trương tinh gọn đơn vị hành chính cấp tỉnh là tất yếu, chủ trương này rất quyết liệt, chỉ bàn làm chứ không bàn lùi, thực hiện theo nguyên tắc "vừa chạy vừa xếp hàng", phải làm và làm ngay.

Tuy nhiên, quan trọng là cách làm sao cho phù hợp, đảm bảo cả người ở lại và người nghỉ theo chế độ đều yên tâm. Đặc biệt, cần tránh tình trạng mất đi nguồn nhân lực chất lượng cao.

ĐBQH Hồ Thị Minh. (Ảnh: Hoàng Bích)

Bà Minh cho rằng cán bộ, công chức dù ở lại hay nghỉ theo chế độ đều cần được đảm bảo quyền lợi. Nhưng làm sao để tránh chảy máu chất xám?

"Theo tôi cần có chế độ đãi ngộ hợp lý cho người ở lại làm việc thì mới thu hút được nhân tài tiếp tục góp sức", bà Minh đề xuất.

Nữ đại biểu cho hay, hiện nay, phương án sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh vẫn chưa rõ ràng, nhưng có thể khẳng định đây là một cuộc cải tổ lớn. Vì vậy, cần có chính sách đãi ngộ hợp lý cho người ở lại để thu hút và giữ chân nhân tài.

"Do đó, khi rà soát tiêu chuẩn và tiêu chí, những cán bộ không đạt yêu cầu dù không đăng ký nghỉ cũng sẽ được cho nghỉ. Chỉ như vậy mới có thể giữ chân người tài. Ngoài ra, nếu chỉ tập trung vào các chế độ ưu đãi cho người nghỉ việc, khó tránh khỏi những tổn thất về trí tuệ."

Vị đại biểu cho rằng, không phải lần đầu tiên chúng ta cải cách bộ máy hành chính Nhà nước, nhưng đây là lần đầu tiên có chế độ ưu đãi cao nhất dành cho người nghỉ việc.

"Tuy nhiên, nếu chỉ tập trung đáp ứng quyền lợi cho người nghỉ mà không quan tâm đến những người ở lại, chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám – đó là điều không thể tránh khỏi", bà Minh nói.

Bên cạnh đó, bà Minh lưu ý tâm lý của cán bộ ở lại cũng cần được cân nhắc. Họ có thể đang làm việc trong điều kiện ổn định, nhưng sau sáp nhập sẽ phải di chuyển xa hơn, ảnh hưởng đến cuộc sống và công việc. Vì vậy, cần có chính sách hài hòa để đảm bảo lợi ích cho cả hai nhóm cán bộ. "Cần có chế độ cho cán bộ ở lại rõ ràng, có như vậy mới thu hút được nhân tài", đại biểu đoàn Quảng Trị nhấn mạnh.

Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ rất quan trọng

Còn theo ĐBQH Trương Xuân Cừ (Đoàn Hà Nội) sáp nhập tỉnh là một cuộc cách mạng, nhưng không phải là quyết định đột ngột mà đã có sự chuẩn bị từ lâu.

"Mục tiêu là tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính," ông Cừ khẳng định.

Theo ông, quá trình giảm biên chế cần tập trung vào các đối tượng sắp đến tuổi nghỉ hưu, còn ít thời gian công tác. Đối với những người còn thời gian công tác dài, có thể thành lập hội đồng đánh giá khách quan năng lực để đảm bảo chất lượng đội ngũ cán bộ.

Đồng thời, cần có thời gian thử thách trong bộ máy mới để kiểm tra mức độ đáp ứng yêu cầu công việc.

Bên cạnh đó, công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ là bước rất quan trọng. "Mỗi cán bộ, công chức, viên chức đều có ảnh hưởng trực tiếp đến từng lĩnh vực công tác. Do đó, cùng với tinh gọn bộ máy, việc nâng cao chất lượng đội ngũ là điều bắt buộc", ông Cừ nhấn mạnh.

Việc sắp xếp lại tỉnh thành sẽ tạo ra dư địa lớn hơn cho sự phát triển. (Ảnh: Hữu Thắng)

Một trong những vấn đề quan trọng khi sáp nhập tỉnh là xem xét lại tổ chức hành chính cấp huyện và cấp xã. Theo ông Cừ, nếu bỏ cấp huyện thì cần xác định rõ vai trò, quy mô của cấp xã để đảm bảo quản lý hiệu quả. Nếu vẫn giữ mô hình cấp xã như hiện nay, trong khi bỏ cấp huyện và cấp tỉnh, sẽ không còn phù hợp.

"Cần cơ cấu lại tổ chức bộ máy cấp xã một cách khoa học, hiệu quả, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ để đáp ứng yêu cầu mới", ông Cừ đề xuất.

ĐBQH Trương Xuân Cừ một lần nữa khẳng định việc sáp nhập tỉnh là điều tất yếu, bởi hiện nay số lượng tỉnh thành quá nhiều, dẫn đến những bất cập giữa các tỉnh với nhau. Việc tái cấu trúc đơn vị hành chính cần dựa trên các yếu tố như vị trí địa lý, quy mô dân số, diện tích và tiềm năng phát triển.

"Đây là một chủ trương đúng đắn nhằm bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên phát triển bền vững, giàu có và thịnh vượng. Việc sắp xếp lại tỉnh thành sẽ tạo ra dư địa lớn hơn cho sự phát triển trong tương lai", ông Cừ cho biết thêm.

Theo các đại biểu, việc sáp nhập tỉnh không chỉ là bài toán hành chính mà còn là vấn đề về tổ chức, nhân sự và phát triển bền vững. Để thực hiện thành công, cần có chính sách phù hợp, nhất là chế độ đãi ngộ rõ ràng cho người ở lại, nhằm đảm bảo bộ máy vận hành hiệu quả và thu hút được nhân tài.

Cả nước có 696 đơn vị cấp huyện

Theo số liệu của Bộ Nội vụ, qua 2 đợt sắp xếp, sáp nhập đơn vị cấp huyện gần đây gồm giai đoạn 2019 - 2021 và giai đoạn 2023 - 2025, hiện nay cả nước có 696 đơn vị cấp huyện.

Trong đó, tính đến ngày 1/1/2025, cả nước có 2 thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương gồm Tp.Thủ Đức (Tp.HCM, được thành lập 1/1/2021) và Tp. Thủy Nguyên (Tp.Hải Phòng, được thành lập từ 1/1/2025).

Cùng với đó, có 84 thành phố thuộc tỉnh, 53 thị xã, 49 quận và 508 huyện.

Nếu tính phân chia địa phương có nhiều đơn vị cấp huyện nhất, đứng đầu là Hà Nội hiện có 30 đơn vị gồm 12 quận, 17 huyện và 1 thị xã.

Hai là tỉnh Thanh Hóa có 26 đơn vị, bao gồm 2 thành phố Thanh Hóa và Sầm Sơn, 2 thị xã Nghi Sơn và Bỉm Sơn, 22 huyện.

Ba là TP.HCM có 22 đơn vị cấp huyện gồm 1 thành phố Thủ Đức, 16 quận gồm 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, Bình Tân, Tân Bình, Gò Vấp, Phú Nhuận, Tân Phú, Bình Thạnh; 5 huyện gồm Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Cần Giờ, Nhà Bè