Chặng đường đàm phán Brexit đầy chông gai trong năm 2017

Với việc 27 nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) ghi nhận Anh đã đạt được những tiến bộ đầy đủ trong giai đoạn thứ nhất đàm phán Brexit tại cuộc họp thượng đỉnh EU ngày 14-15/12 vừa qua, dường như cuộc “ly hôn” đầy gian nan giữa Anh và EU đã có lời giải.

Quyết định trên của EU đã khép lại một năm đàm phán khó khăn, tường chừng như bế tắc giữa Anh và EU, đồng thời mở ra những cơ hội mới cho đàm phán về thỏa thuận thương mại giữa hai bên thời hậu Brexit.

Quyết định Brexit của Anh sau cuộc trưng cầu dân ý lịch sử vào tháng 6 năm ngoái đến nay đã tốn rất nhiều giấy mực của báo chí khu vực và quốc tế. Để đưa ra quyết này, nước Anh lập luận rằng họ là bên chịu thiệt trong quan hệ với EU khi hàng năm phải đóng góp ngân sách lớn thứ nhì của EU với khoảng 10 tỷ Bảng, tương đương 12,5 tỷ USD.

Bên cạnh đó, sự phát triển giữa các thành viên trong Khối là không đồng đều, nhất là giữa các nước Tây Âu với các nước mới gia nhập ở Trung và Đông Âu cũng là yếu tố có ảnh hưởng đến quyết định của Anh. Ngoài ra, Anh hy vọng Brexit sẽ mang lại những cơ hội mới, giúp kinh tế nước này phát triển cũng như gia tăng hơn nữa vị thế trên trường quốc tế.

Trước quyết định của Anh, dù không mong muốn song EU không còn cách nào khác là chuẩn bị các thủ tục cần thiết cho cuộc chia tay. Tiến trình Brexit của nước Anh chính thức được khởi động sau khi Thủ tướng nước này Theresa May kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon ngày 29/3. Ngay sau đó, ngày 31/3, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đã công bố bản chiến lược đàm phán Brexit của EU. Tuy nhiên, do hai bên cần có thời gian để chuẩn bị cũng như nước Anh tiến hành bầu cử Quốc hội trước thời hạn nên mãi đến ngày 19/6, vòng đàm phán Brexit đầu tiên mới được diễn ra.

Kể từ đó đến nay, Anh và EU đã trải qua 6 vòng đàm phán với những rất nhiều khó khăn tưởng chừng như không thể vượt qua, thậm chí đã có lúc đứng trước nguy cơ đổ vỡ khi cả Anh và EU luôn thể hiện lập trường cứng rắn. Trước và trong quá trình đàm phán, Thủ tướng Anh Theresa May đã nhiều lần khẳng định lập trường đàm phán của Anh rằng, thà không đạt được thỏa thuận nào còn hơn chấp nhận một thỏa thuận tồi, gây bất lợi cho nước Anh.

Còn về phần mình, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker cũng đã từng đưa ra tuyên bố thể hiện thái độ kiên quyết của EU trong đàm phán, theo đó EU sẽ không đàm phán về mối quan hệ thương mại giữa Anh và EU trước khi các vấn đề về “ly hôn” được giải quyết.

Bất đồng lớn nhất mà Anh và EU không tìm được tiếng nói chung trong quá trình đàm phán chủ yếu tập trung vào vấn đề nghĩa vụ tài chính của Anh đối với EU. Theo đó, EU yêu cầu Anh tôn trọng cam kết ngân sách của mình và đưa ra con số ước tính khoảng từ 60 đến 100 tỷ Euro cho “hóa đơn ly hôn”.

Đây là tổng khoản nghĩa vụ ngân sách mà Anh đã cam kết đóng góp với tư cách thành viên EU. Trong khi đó, Anh đã nhiều lần bác bỏ số tiền phải trả này và cho biết Anh sẽ chỉ thanh toán nghĩa vụ tài chính cho EU với điều kiện Anh và EU phải đạt được thỏa thuận thương mại trong thời gian tới, đồng thời EU phải trao cho Anh giai đoạn quá độ hậu Brexit kéo dài từ 2 đến 3 năm.

Trước những bế tắc của quá trình đàm phán Brexit, nhận thấy nếu tình trạng này kéo dài sẽ bất lợi cho cả hai, Anh và EU đã bắt đầu xuống nước, đưa ra nhượng bộ cần thiết để sớm kết thúc giai đoạn 1 đàm phán Brexit. Bước ngoặt đã diễn ra vào ngày 8/12 khi Anh và EU đã ký kết một thỏa thuận Brexit quy định các điều khoản liên quan đến việc nước Anh rời EU.

Theo thỏa thuận này, Anh cam kết trả cho EU từ 35-39 tỷ Bảng để bù cho các nghĩa vụ tài chính mà nước này phải thực hiện khi rời EU. Và với việc các nước thành viên EU nhất trí thông qua thỏa thuận tại Hội nghị thượng đỉnh vừa qua, Anh và EU đã chính thức hoàn tất giai đoạn 1, chuẩn bị bước vào giai đoạn 2 đàm phán về thỏa thuận thương mại.

Trong năm 2018, Anh và EU sẽ bắt đầu tiến hành giai đoạn 2 của đàm phán để tìm kiếm một thỏa thuận thương mại có lợi cho cả hai thời hậu Brexit. Tuy nhiên, chặng đường sắp tới được dự báo sẽ rất nhiều chông gai, bất cứ điều khoản nào về thương mại giữa hai bên sẽ được Anh và EU bàn thảo kỹ lưỡng và không ngoại trừ khả năng sẽ có “mặc cả” trong quá trình đàm phán. Với những diễn tiến đáng chú ý về đàm phán Brexit, chắc chắn Brexit sẽ tiếp tục là sự kiện đáng được chờ đợi trong năm 2018.

KÔNG ANH