Cha mẹ có được ủy quyền cho con lập di chúc thay

Khái niệm Di chúc và Ủy quyền

Di chúc: Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015, "Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết." Di chúc là một hành vi pháp lý đơn phương, thể hiện ý chí riêng của người lập di chúc.

Ủy quyền: Theo Điều 562 Bộ luật Dân sự 2015, "Ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền." Ủy quyền là một hành vi pháp lý song phương, dựa trên sự đồng ý của cả bên ủy quyền và bên được ủy quyền.

Cha mẹ có được ủy quyền cho con lập di chúc thay

Căn cứ theo quy định tại Điều 138 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về đại diện theo ủy quyền theo đó các cá nhân, pháp nhân đều có thể ủy quyền xác lập hoặc thực hiện các giao dịch dân sự cho các cá nhân, pháp nhân khác thực hiện thay.

Theo quy định tại Điều 562 Bộ luật Dân sự 2015 về hợp đồng ủy quyền trong đó:

- Hợp đồng ủy quyền là văn bản ghi nhận sự thỏa thuận giữa bên ủy quyền và bên nhận ủy quyền, theo đó bên ủy quyền sẽ giao các công việc cho bên được ủy quyền nhân danh mình thực hiện trong phạm vi ủy quyền và thời gian ủy quyền nhất định, bên ủy quyền chỉ phải trả thù lao nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.

Như vậy, có thể hiểu: Ủy quyền là việc mà một cá nhân hay pháp nhân có sự thỏa thuận sẽ nhân danh cho một cá nhân, pháp nhân khác thực hiện giao dịch dân sự thay mình trong một phạm vi và thời hạn mà giữa hai bên thỏa thuận.

Người lập di chúc không thể ủy quyền cho con lập di chúc và đi công chứng di chúc thay mình được mà phải trực tiếp thực hiện. Ảnh minh họa

Vậy câu hỏi đặt ra là có thể ủy quyền cho người khác lập di chúc thay mình được không?

Căn cứ theo Khoản 1, Điều 48 Luật Công chứng năm 2014 thì trường hợp người lập di chúc muốn lập di chúc bằng văn bản có công chứng, chứng thực thì phải tự mình yêu cầu công chứng di chúc; điều này đồng nghĩa với việc không được ủy quyền cho người khác yêu cầu công chứng di chúc thay mình.

Ngoài ra, căn cứ quy định tại Điều 639 Bộ luật Dân sự năm 2015 theo đó: Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng viên đến trực tiếp tại nơi ở của mình để lập di chúc.

Trình tự thủ tục lập di chúc tại nhà ở của người lập di chúc được tiến hành giống với thủ tục lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng theo quy định tại Điều 636 Bộ luật Dân sự.

Lưu ý: Không phải trong trường hợp nào cũng có thể yêu cầu công chứng viên đến nơi ở của người để lại di sản để lập di chúc mà chỉ có những trường hợp theo quy định tại Khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014: Người để lại di chúc yêu cầu công chứng phải là người già yếu, không có khả năng đi lại được hoặc người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang thi hành án phạt tù có thời hạn hoặc có những lý do chính đáng không thể đến trực tiếp tại trụ sở của các tổ chức hành nghề công chứng để tiến hành lập di chúc. 

Các thủ tục để lập di chúc trong trường hợp này cũng sẽ giống với trường hợp lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng. Căn cứ theo quy định tại điều 10 Nghị định 23/2015/NĐ-CP quy định như sau: Việc chứng thực phải được thực hiện tại trụ sở cơ quan, tổ chức có thẩm quyền chứng thực chỉ trừ những trường hợp chứng thực di chúc, … mà người yêu cầu chứng thực già yếu, không thể đi lại được hoặc đang bị tạm giam, tạm giữ hoặc đang chấp hành án phạt tù có thời hạn hoặc có lý do chính đáng mà không thể trực tiếp tới trụ sở của cơ quan, tổ chức hành nghề công chứng. Trong trường hợp này, khi thực hiện việc chứng thực phải ghi rõ địa chỉ nơi chứng thực và ghi rõ thời gian (giờ, phút) thực hiện việc chứng thực.

Như vậy, người lập di chúc không thể ủy quyền cho con lập di chúc và đi công chứng di chúc thay mình được mà phải trực tiếp thực hiện. Tuy nhiên, đối với trường hợp vì lý do già yếu, không có khả năng đến trực tiếp các cơ sở hành nghề công chứng thì có thể yêu cầu công chứng viên trực tiếp đến nhà của người lập di chúc để thực hiện việc công chứng di chúc.