Cấp cứu người đàn ông viêm tụy nặng, xuất hiện huyết tương đục như sữa

Theo thông tin từ BVĐK Tâm Anh TP.HCM, bệnh nhân là anh P.H.M. (44 tuổi, Đăk Lăk) được chuyển từ bệnh viện địa phương đến khoa Cấp cứu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM trong tình trạng chướng bụng, đau bụng âm ỉ, sốt, buồn nôn, không ăn uống được. Cơn đau lan dần lên ngực, sang hai bên mạng sườn và sau lưng.

Bệnh nhân được lọc máu, thay huyết tương. Ảnh: BVĐK Tâm Anh TP.HCM

Tại bệnh viện êkip bác sĩ đã chỉ định kiểm tra huyết áp, dấu hiệu sinh tồn và xét nghiệm máu, siêu âm bụng tổng quát. Ghi nhận mẫu máu lấy ra từ cơ thể anh M. đục như sữa, được chuyển ngay đến Trung tâm Xét nghiệm.

Kết quả khí máu động mạch ghi nhận nồng độ pH động mạch giảm còn 7.2 (bình thường 7.35 – 7.45), HCO3 giảm còn 13.1mmol/l (bình thường 22 – 26mmol/l). Định lượng triglycerid (chất béo trung gian) tăng đến 23mmol/l, gấp 13 lần bình thường (bình thường dưới 1.7mmol/l).

ThS.BS Lê Thị Minh Thi - khoa Cấp cứu nhận định, huyết tương của bệnh nhân trắng đục do mỡ máu tăng quá cao. Người bệnh bị toan chuyển hóa, viêm tụy cấp thể nặng, nguy cơ tử vong cao, cần lọc máu, thay huyết tương cấp cứu. Ê-kíp điều dưỡng và bác sĩ lập tức chuyển người bệnh đến khoa ICU.

Khi bệnh nhân đến khoa ICU, BS.CKI Vương Mỹ Dung nhanh chóng đặt catheter tĩnh mạch đùi, thay huyết tương song song lọc máu bằng hệ thống Prismax tiên tiến của Thụy Điển.

Máy phân tách huyết tương có chứa lượng lớn triglyceride và loại bỏ khỏi cơ thể người bệnh, thay bằng lượng huyết tương mới. Chỉ sau 3 tiếng, anh M. bước đầu thoát khỏi “tử thần”. Người bệnh tiếp tục lọc máu liên tục với màng lọc Oxiris, đồng thời được hồi sức tích cực bằng phương pháp truyền dịch, kháng sinh và cân bằng điện giải…

Hàng ngày, ê-kíp bác sĩ khoa ICU liên tục theo dõi lượng nước tiểu, sinh hiệu (mạch, huyết áp, SpO2…), nồng độ urê máu, triglyceride máu, điện giải đồ… để điều chỉnh thuốc và thông số trên máy lọc máu.

Sau 10 ngày điều trị, định lượng triglyceride máu giảm, hết toan chuyển hóa, các chỉ số viêm cải thiện rõ rệt, giảm chướng bụng, có thể uống sữa và ăn cháo loãng mà không đau bụng, người bệnh được chuyển đến Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, tiếp tục theo dõi sức khỏe. Khi sức khỏe ổn định, có thể ăn uống bình thường… anh M. được xuất viện.

Qua khai thác bệnh sử, vợ anh M. cho biết, chồng hay có thói quen uống nửa lít rượu hoặc 6 lon bia mỗi buổi chiều, sau khi đi làm về. Lúc có bạn bè hoặc hàng xóm đông vui, anh M. uống nhiều hơn.

Cách đây hai tháng, anh M. bị viêm tụy cấp mức độ nhẹ, nhập viện tại địa phương, uống thuốc 5 ngày thì được xuất viện. Khi về nhà, anh tiếp tục uống rượu bia. Nên tình trạng xấu đi trông thấy.

Được biết viêm tụy cấp là tình trạng tuyến tụy bị viêm, sưng đột ngột. Nếu không điều trị kịp thời dễ bị tử vong do suy đa cơ quan và hoại tử tụy, nhiễm trùng. Bệnh có tỷ lệ tử vong dao động khoảng 5%-15% tùy nguyên nhân và mức độ, tuổi tác và bệnh đi kèm, thậm chí có thể tăng đến 20%. Sau mỗi dịp nghỉ lễ, Tết, tỷ lệ người bệnh phải nhập viện vì viêm tụy cấp tăng lên. 

Các nguyên nhân dẫn đến viêm tụy cấp thường gặp do sỏi mật, uống nhiều rượu bia, tăng mỡ máu. Lượng cồn trong máu cao khiến tuyến tụy làm việc liên tục để tăng sản xuất enzym, bên cạnh đó còn làm tăng tính thấm của ống tụy. Men tụy tiếp xúc với nhu mô tụy nhiều hơn dẫn đến tình trạng tự tiêu các tế bào tụy, khởi phát quá trình viêm tụy cấp. Trong trường hợp người bệnh có tình trạng tăng triglyceride máu (thường vượt quá 1000mg/dL), các hạt dưỡng chấp (các phân tử có thành phần lipid) sẽ xuất hiện thường xuyên trong các mao mạch gây tắc nghẽn các mao mạch ở tụy, dẫn đến viêm tụy, thiếu máu gây hoại tử tụy và nhiễm trùng.

Viêm tụy cấp nếu không được điều trị dứt điểm sẽ có nguy cơ tiến triển thành viêm tụy mạn tính và các biến chứng nguy hiểm: nang giả tụy (túi phình chứa một lượng dịch tụy bị rò rỉ ra khỏi tuyến tụy), ung thư tuyến tụy, đái tháo đường,…

Người bệnh thường được dùng thuốc giảm đau, bù dịch và kháng sinh để điều trị viêm tụy cấp. Trường hợp của anh M. bị viêm tụy cấp nặng với nồng độ triglyceride máu rất cao, nguy cơ tử vong cao nên cần kết hợp với phương pháp thay huyết tương và lọc máu nhằm giảm nguy cơ biến chứng, giảm mức độ nặng của viêm tụy, giúp rút ngắn thời gian điều trị.

Để phòng ngừa viêm tụy cấp, các bác sĩ khuyến cáo người dân hạn chế uống rượu bia, hút thuốc lá, chế độ ăn nhiều dầu mỡ… Với người bệnh đái tháo đường, mỡ máu, sỏi mật… nên khám sức khỏe định kỳ để quản lý tốt bệnh nền, tránh biến chứng viêm tụy cấp, theo Tri Thức Trực Tuyến.

Thùy Dung (t/h)