'Bom dao' Mỹ sử dụng trong chiến dịch tiêu diệt thủ lĩnh Al-Qaeda lợi hại thế nào?

Trong nhiều năm, Mỹ luôn nói rằng việc tiêu diệt khủng bố ở Afghanistan mà không cần đến lực lượng trên mặt đất là một điều khó khăn nhưng không phải không khả thi. Và cuối tuần trước, họ đã chứng minh điều này thông qua chiến dịch đặc biệt, không kích tiêu diệt thủ lĩnh quan trọng của nhóm khủng bố Al-Qaeda Ayman al-Zawahiri.

Khác với những cuộc tấn công trong quá khứ, vốn khiến nhiều người dân thiệt mạng, lần này Mỹ đã lựa chọn sử dụng tên lửa Hellfire có khả năng hạn chế tối đa thương vong dân sự ở khu vực lân cận. Dù Mỹ chưa xác nhận loại tên lửa Hellfire nào đã được triển khai trong chiến dịch nhưng các chuyên gia và những người biết về cuộc tấn công cho rằng nhiều khả năng loại vũ khí được sử dụng là Hellfire R9X, còn được biết đến với tên gọi 'bom dao'.

Theo ông Klon Kitchen, thành viên cấp cao tại Viện Doanh nghiệp và một nhà phân tích tình báo, tiềm năng của 'bom dao' R9X giúp Mỹ tiêu diệt Ayman al-Zawahiri trong khi có thể 'hạn chế thương vong và sự tàn phá khác vì nhiều lý do chính trị liên quan".

Tên lửa Hellfire là gì?

Ban đầu được thiết kế như một tên lửa chống tăng từ những năm 1980, tên lửa Hellfire đã được quân đội và đơn vị tình báo Mỹ sử dụng trong 20 năm qua để tấn công các mục tiêu ở Iraq, Afghanistan, Yemen và nhiều nơi khác.

Các hệ thống tên lửa dẫn đường chính xác được gắn trên trực thăng hoặc máy bay không người lái vốn phổ biến trên thế giới. Ông Ryan Brobst, một nhà phân tích tại tổ chức tư vấn Mỹ Foundation for the Defense of Democracies, cho biết hơn 100.000 tên lửa Hellfire đã được bán cho Mỹ và các quốc gia khác.

Ông Brobst chỉ ra: "Tên lửa này đủ mạnh để tiêu diệt các mục tiêu như phương tiện hoặc một toà nhà nhưng lại không quá mạnh để gẫn đến sự tàn phá với một khu phố hoặc gây ra thương vong dân sự nghiêm trọng".

Quân đội Mỹ thường xuyên sử dụng tên lửa Hellfire để tiêu diệt các mục tiêu có giá trị lớn, bao gồm cả một thủ lĩnh Al-Qaeda ở Syria hồi năm ngoái và một người truyền giáo của nhóm khủng bố này ở Yemen vào năm 2011.

Trong chiến dịch tiêu diện Zawahiri, Mỹ có rất nhiều sự lựa chọn về vũ khí. Họ có thể sử dụng tên lửa Hellfire truyền thống, quả bom có thể được thả từ chiến đấu cơ có người điều khiển, hoặc một sự lựa chọn mạo hiểm hơn là triển khai một cuộc đột kích trên bộ. Lực lượng đặc nhiệm SEAL của Mỹ trước đó đã bay tới Pakistan và tiến hành một chiến dịch đặc biệt để tiêu diệt thủ lĩnh tối cao trước đó của Al-Qaeda là Osama bin Laden. 

Tuy nhiên, Cục tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã lựa chọn máy bay không ngươi lái trong chiến dịch này. Và dù CIA nhìn chung không lên tiếng về nhiệm vụ chống khủng bố này nhưng một nguồn tin an ninh quen thuộc với vấn đề tiết lộ Mỹ đã phóng 2 tên lửa Hellfire từ máy bay không người lái vào khu vực ban công toà nhà nơi Zawahiri thường ngồi. Những bức ảnh được đăng tải cho thấy khu vực ban công bị phá huỷ nhưng toàn bộ phần còn lại của toà nhà vẫn đứng vững và không bị phá huỷ nặng nề.

Khác với những phiên bản khác của Hellfire, 'bom dao' R9X không mang theo trọng tải nổ lớn. Thay vào đó, R9X có 6 lưỡi dao xoay, những lưỡi dao này sẽ xuất hiện khi tiếp cận mục tiêu cuối cùng. Ông Klon Kitchen phân tích: "Một trong những tiện ích của loại vũ khí này là mở đường vào phương tiện và xuyên qua các vật cản khác để tiếp cận mục tiêu mà không phải sử dụng đầu đạn nổ".

Hạn chế thương vong dân sự

Quan chức và các chuyên gia Mỹ nhận định việc hạn chế thương vong dân sự là một trong những yếu tố chính để lựa chọn vũ khí. 

Chưa đầy một năm trước, cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ - sử dụng tên lửa Hellfire thông thường hơn - đã tấn công trúng chiếc Toyota Corolla màu trắng trong khu dân cư Kabul và giết chết 10 người dân xung quanh, trong đó có 7 trẻ em. Trong bối cảnh cuộc rút quân hỗn loạn của Mỹ khỏi Afghanistan, các lực lượng Mỹ tin rằng có chất nổ trong xe và điều này gây ra mối đe dọa với quân đội trên bộ. Các quan chức quân sự Mỹ sau đó thừa nhận vụ việc là 'một sai lầm bi thảm'. 

Một cựu quan chức Mỹ cho biết sự lựa chọn 'bom dao' R9X là minh chứng cho thấy nỗ lực của chính quyền nhằm giảm thiểu thiệt hại tài sản thế chấp và ngăn chặn thiệt hại về tính mạng vô tội. Tên lửa đó là một vũ khí rất chính xác, tấn công trong một khu vực rất nhỏ, quan chức giấu tên cho biết để thảo luận về các hoạt động chống khủng bố.

Một quan chức chính quyền ngày 1/8 cho biết Mỹ đã điều tra kết cấu ngôi nhà nơi al-Zawahri đang ở để đảm bảo rằng chiến dịch tấn công có thể được thực hiện mà không gây thiệt hại tới cấu trúc tổng thể của tòa nhà và để giảm thiểu rủi ro thương vong dân sự.

Lựa chọn tên lửa là một phần đặc biệt quan trọng trong việc giảm thiểu thương vong và thiệt hại xung quanh. 

Ông Tom Karako, chuyên gia về phòng thủ tên lửa tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington (Mỹ), nhận xét: "Tôi cho rằng đây là một lựa chọn ít rủi ro hơn. Việc sử dụng Hellfire phản ánh mức độ thận trọng cao hơn là mạo hiểm". 

Minh Hạnh