Bộ Y tế chấn chỉnh quản lý pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh

Theo Bộ Y tế, tính đến thời điểm hiện tại, toàn quốc có 2 viện vừa có chức năng giám định pháp y tâm thần, vừa có chức năng điều trị bắt buộc chữa bệnh tâm thần là Viện Pháp y tâm thần Trung ương và Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa; 5 Trung pháp y tâm thần khu vực trực thuộc Bộ Y tế (Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Núi phía Bắc, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ, Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nguyên); 2 cơ sở điều trị bắt buộc chữa bệnh trực thuộc Bộ Y tế là Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 và 1 cơ sở điều trị bắt buộc chữa bệnh trực thuộc Sở Y tế là Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng. Tổng nhân lực toàn ngành pháp y tâm thần là 819 người, trong đó có 30 giám định viên pháp y tâm thần.

GS.TS.Trần Văn Thuấn, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, Ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết khối lượng công việc chuyên môn tiếp tục tăng mạnh: chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025 đã thực hiện tổng cộng 1.508 vụ giám định, trong đó 605 vụ án hình sự và 903 vụ việc dân sự; đây là áp lực rất lớn lên nhân lực và cơ sở vật chất của toàn hệ thống.

Trong điều trị bắt buộc chữa bệnh, tổng số người đang điều trị tính đến 30.6.2025 là 457, với 83 trường hợp mới, và 19 trường hợp bỏ trốn trong 6 tháng, trong đó nhiều trường hợp chưa được truy tìm lại.

Tình trạng bỏ trốn tiếp tục là rủi ro pháp lý và an ninh đáng lo ngại; hệ thống đang gặp những khó khăn nghiêm trọng và kéo dài, đặc biệt ở bốn nhóm vấn đề lớn: Thiếu nhân lực trầm trọng, nhất là bác sĩ chuyên khoa sâu; cơ sở vật chất chật hẹp, xuống cấp, thiếu đồng bộ; kinh phí hạn hẹp; Văn bản quy phạm pháp luật và sự phối hợp liên ngành còn nhiều vướng mắc, thiếu thống nhất.

Theo thứ trưởng Bộ Y tế, để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, siết chặt kỷ cương, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, và tuyệt đối không để tái diễn tiêu cực. Kiên định nguyên tắc độc lập, khách quan, Bộ Y tế yê cầu các đơn vị phát huy các kết quả đã đạt được; nghiêm túc triển khai thực hiện hiệu quả các Công điện, Chỉ thị, Nghị quyết, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Y tế trong lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần, bắt buộc chữa bệnh: Nghị quyết số 27-NQ/ĐU ngày 10/7/2025, Công điện số 949/CĐ-BYT ngày 11/7/2025, Công văn số 3781/BYT-KCB ngày 17/6/2025 về việc tăng cường quản lý, chỉ đạo trong lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần, bắt buộc chữa bệnh. Duy trì kỷ luật nội bộ nghiêm minh. Cần tổ chức giao ban thường xuyên, kiểm tra đột xuất, đánh giá độc lập, khuyến khích báo cáo sai phạm và khen thưởng xứng đáng các tập thể, cá nhân có thành tích nổi bật.

"Tăng cường kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên ngay tại chi bộ, đơn vị nhất là người đứng đầu; thực hiện kê khai tài sản minh bạch, đúng quy định; tăng cường cơ chế tiếp nhận thông tin tố cáo TNLPTC; tăng cường cải cách thủ tục hành chính; tăng cường công tác luân chuyển cán bộ, công tác giải ngân; trong công tác chuyên môn tuân thủ các văn bản quy phạm pháp luật như Luật Giám định tư pháp, Luật Thi hành án hình sự, Nghị định số 64/2011/NĐ-CP; các hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế như Quyết định số 5091/QĐ-BYT ngày 07/12/2020 của  Bộ Y tế….", Thứ trưởng Thuấn cho hay.