Bản Xám Xúm hồi sinh sau "bão ma túy"

Từ một điểm nóng về tệ nạn ma túy, sau nhiều cố gắng của người dân và các cấp chính quyền, bản Xám Xúm đã dần hồi sinh. Thời điểm nóng nhất có tới gần một nửa người dân trong bản dùng “nàng tiên nâu” thì đến nay số người dùng ma túy chỉ còn đếm trên đầu ngón tay.

“Hương ước” từ “bản ma túy”

Trở lại Xám Xúm (huyện Mường Lống, huyện miền núi Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An) nỗi ám ảnh về mảnh đất tan hoang, tiêu điều bởi sự tàn phá khủng khiếp của “cơn bão ma túy” khiến tôi vừa phập phồng lo lắng, vừa hy vọng. Xám Xúm nằm cách trung tâm xã 15km nhưng chưa có đường nhựa nên bản dường như nằm biệt lập trong khu vực rừng núi. Với đặc thù như vậy nên đây là địa điểm thuận lợi cho việc hoạt động ma túy của nhiều đối tượng cộm cán.

Trò chuyện với PV, Trưởng bản Và Bá Trỉa cho hay: “Trong bản chỉ có hơn 100 hộ gia đình nhưng tất cả đều là người dân tộc Mông, kinh tế phụ thuộc vào nương rẫy nên cuộc sống vô cùng khó khăn. Vì vậy, nhiều người đã cách làm giàu bằng cách vượt biên sang Lào vận chuyển ma túy thuê. Cũng vì thế, tệ nạn ma túy cũng nhanh chóng thâm nhập vào trong bản, phá hoại nhiều gia đình”.

Cách đây hơn 10 năm, rất nhiều trai tráng trong bản đều đi vận chuyển ma túy thuê. Cũng vì vậy, số người nghiện ma túy tăng nhanh một cách chóng mặt. Lúc cao điểm, bản có tới 9 tụ điểm bán lẻ ma túy; hơn 20 đối tượng “đầu nậu” kéo theo hàng trăm con nghiện từ bản khác đến tụ tập để mua và sử dụng ma túy tại chỗ. Ma túy làm nhiều gia đình tan nát, vợ chồng ly tán, tha hương, cuộc sống của người dân rơi vào cái vòng luẩn quẩn của đói nghèo. Đỉnh điểm, gần nửa người dân đều dùng ma túy, những người nghiện ma túy còn công khai sử dụng ngay trung tâm bản mà không sợ hãi gì.

“Cứ mỗi bữa rượu, một người dùng ma túy rồi đưa cho người kia dùng thử. Sau đó, gần như đàn ông trong bản đều nghiện ma túy hết. Từ trâu bò đến gà vịt, thậm chí cái bóng đèn thắp sáng chạy bằng thủy điện mini dưới suối cũng bị một số đối tượng lấy trộm để đổi ma túy về hút, chích”, anh Trỉa nói.

Trước thực trạng đó, các cấp chính quyền đã quyết tâm lập lại trật tự, vận động người dân cùng vào cuộc đấu tranh phòng, chống tệ nạn nguy hiểm này. Công an huyện Kỳ Sơn lập các chuyên án triệt phá tụ điểm ma túy; UBND huyện Kỳ Sơn yêu cầu cán bộ về tận bản Xám Xúm, thực hiện “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” với nhân dân để thực hiện nhiệm vụ; đoàn thanh niên, hội phụ nữ đến từng nhà vận động với những khẩu hiệu như: “Ma túy là hiểm họa”, “nguyên nhân cơ bản của sự nghèo đói, lạc hậu và bệnh tật là do ma túy”, “hãy tránh xa ma túy”, “hãy nói không với ma túy”, “còn ma túy còn nghèo đói và bệnh tật”...

Đặc biệt, tháng 9/2016, UBND xã Mường Lống đã họp bàn với dân bản để ra quyết định về ban hành “Bản quy ước, hương ước bản Xám Xúm” gồm 13 nội dung, trong đó có những quy định như: Khi phát hiện người lạ vào địa bàn bản phải báo ngay với chính quyền, người dân không cho người lạ ở nhờ, quy định giờ giới nghiêm, các hộ có con em nghiện ma túy phải vận động đi cai nghiện tập trung hoặc cai nghiện tại nhà...

Sau khi phổ biến các quy ước, hương ước, tháng 8/2017, xã Mường Lống đã ban hành quyết định phân công nhiệm vụ cho đoàn công tác gồm 15 thành viên cùng thực hiện đấu tranh đẩy lùi vấn nạn ma túy tại bản Xám Xúm do đích thân Bí thư Đảng ủy xã Lầu Bá Chò làm trưởng đoàn.

Từng thành viên được phân công nhiệm vụ cụ thể theo vai trò, vị trí, khả năng để thực hiện những công việc cụ thể như: Điều tra số người nghiện; xác định rõ tên tuổi các thành phần tham gia hoạt động tàng trữ, vận chuyển, buôn bán các chất ma túy trên địa bàn; vận động các lực lượng tại chỗ phối hợp đấu tranh triệt xóa điểm nóng về tàng trữ, vận chuyển, buôn bán và sử dụng các chất ma túy...

Đổi thay sau “bão”

Sự vào cuộc một cách tổng lực của cả hệ thống chính trị đã giúp bản Xám Xúm dần hồi sinh. Từ chỗ 17 người nghiện vào năm 2016, sau 3 năm bản chỉ còn 7 người nghiện. Điều đáng mừng, người dân bản Xám Xúm đã nhận thức được sự nguy hại và những hệ lụy đau lòng của tệ nạn ma túy nên chủ động phòng chống. Nhiều già làng, người có uy tín trong bản đã đến từng nhà vận động số trường hợp đang nghiện ma túy tự cai nghiện tại gia đình hoặc tự nguyện đi cai nghiện tại trung tâm cai nghiện huyện, để sớm trở lại tái hòa nhập cộng đồng và ổn định cuộc sống gia đình.

PV tìm đến nhà ông Và Chòng V. (SN 1968) khi ông này vừa lên rẫy cắt cỏ về cho bò ăn. Nhìn thân hình khỏe mạnh của ông V. không ai nghĩ rằng đây là người từng nghiện ma túy khá nặng. Trước đây, mỗi lần lên cơn nghiện và sau khi sử dụng ma túy xong, chân tay ông V. bủn rủn chả làm được việc gì cả, thậm chí không bưng nổi bát cơm để ăn.

“Tôi bị nghiện là do bạn bè rủ rê. Thời điểm đó, không riêng gì tôi mà gần như trai tráng trong bản đều nghiện. Người cứ gầy xọp đi nên chẳng có sức mà đi rẫy nữa. Không những vậy, mọi tài sản, vật nuôi trong gia đình do tôi gây dựng cũng dần tiêu tan, tình cảm vợ chồng cũng vì thế mà sứt mẻ. Lúc này, tôi mới giật mình hoảng sợ, nếu không cai nghiện gấp thì chắc gia đình tôi tan nát mất”, ông V. kể lại.

Quãng thời gian đầu cai nghiện là lúc khó khăn nhất đối với ông V.. Việc thiếu thuốc khiến trong người bứt rứt, khó chịu. Thời điểm lên cơn, ông V. phải nhờ vợ trói tay chân vào cột nhà. Vì vậy, ông V. và vợ đã phải vào rẫy ở trong tít rừng sâu, lập lán để ở cách xa những người dân xung quanh, không suy nghĩ về “nàng tiêu nâu” nữa.

“Cai nghiện khó khăn lắm. Nếu không có sự động viên của vợ con thì chắc tôi không bao giờ làm được. Thời gian đầu, vợ và con trai tôi phải thay nhau đi mua thuốc Methadone về cho tôi uống để cai nghiện. Ngoài ra, các cấp chính quyền cũng luôn đến động viên, hỗ trợ, giúp tôi xóa bỏ sự tự ti. Đến nay tôi đã cai thuốc được 4 năm rồi, cũng vì vậy mà thấy trong người khỏe ra, giờ đây tôi đi rẫy bình thường như người dân trong bản”, ông V. cho hay.

Ngoài ra, vợ chồng ông V. còn được UBND xã cho vay vốn để mua bò. Đến nay, gia đình đã có 10 con bò, cuộc sống cũng ổn định, mặc dù vẫn còn khó khăn nhưng hiện nay đã không còn đói khổ như trước nữa.

Ông Và Nỏ Vừ, Chủ tịch UBND xã Mường Lống, huyện Kỳ Sơn cho biết, từ một “điểm nóng” về ma túy, bản Xám Xúm nay đã và đang dần hồi sinh. Người dân tích cực chung tay cùng cấp ủy, chính quyền đẩy lùi tệ nạn xã hội, tích cực đấu tranh phòng, chống tội phạm, xây dựng cuộc sống mới. Sắp tới Nhà nước sẽ đầu tư xây dựng hệ thống điện lưới và có chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế. Đồng thời, chính quyền sẽ tích cực phối hợp đẩy mạnh truy quét, trấn áp tội phạm ma túy.

“Chúng tôi biết rằng cơn ác mộng ma túy vẫn còn ám ảnh đâu đó trong cuộc sống mọi người ở nơi đây. Nhưng chúng tôi tin tưởng “vết thương” trong quá khứ sẽ được hàn gắn bằng sự quyết tâm đổi mới, xây dựng cuộc sống ấm no của chính quyền địa phương và người dân nơi đây”, ông Vừ khẳng định.

Anh Ngọc

Bài đăng trên ấn phẩm báo in Đời sống & Pháp luật số 28