600 ông bà lão mất gần 155 tỷ đồng vì chiêu trò lừa đảo "ăn lẩu miễn phí"

Những vụ việc lừa đảo người cao tuổi đang gia tăng tại Trung Quốc với nhiều thủ đoạn tinh vi. Điển hình là vụ việc ở Hàng Châu (Chiết Giang), nơi một đường dây tội phạm đã dùng chiêu "ăn lẩu miễn phí" để dụ dỗ hơn 600 người già đầu tư vào một "trang trại chăn nuôi" giả, gây thiệt hại hơn 42 triệu Nhân dân tệ (khoảng 155 tỷ đồng).

VTC News dẫn nguồn tin của Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc, cảnh sát Hàng Châu đã triệt phá vụ án này vào tháng 5/2023. Ban đầu, các đối tượng thu hút nạn nhân bằng khẩu hiệu "Lẩu miễn phí cho người già", sau đó mới tiếp cận họ bằng "dự án đầu tư" lừa đảo.

Nhóm lừa đảo quảng cáo rằng thịt bò của nhà hàng lẩu được cung cấp từ chính "trang trại chăn nuôi" của công ty. Chúng kêu gọi người cao tuổi đầu tư tối thiểu 10.000 Nhân dân tệ (gần 37 triệu đồng) để "nuôi gia súc" và cam kết mức cổ tức hấp dẫn, lên đến 50% mỗi năm, hứa hẹn trả lợi nhuận ngay từ tháng sau. Để thu hút vốn lớn hơn, chúng còn đưa ra chương trình khuyến mãi như "Đầu tư 100.000 Nhân dân tệ (370 triệu đồng), nhận chuyến du lịch miễn phí đến Nội Mông". Bị cuốn hút, nhiều người cao tuổi đã đổ tiền vào dự án.

Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng, nhà hàng lẩu đóng cửa và các nạn nhân mới bàng hoàng nhận ra mình đã bị lừa.

Sau khi tiếp nhận trình báo, cảnh sát Chiết Giang vào cuộc điều tra và xác định "cơ sở chăn nuôi gia súc" kia hoàn toàn là giả mạo. Nhóm tội phạm đã sử dụng mô hình Ponzi tinh vi, lấy tiền của người tham gia sau để trả cổ tức cho người tham gia trước nhằm tạo lòng tin và thu hút thêm nạn nhân. Chỉ trong vòng 6 tháng, chúng đã huy động bất hợp pháp hơn 42 triệu Nhân dân tệ từ hơn 600 người cao tuổi.

Ngày 5/8/2024, tòa án Hàng Châu ra phán quyết về vụ án. Vương, kẻ cầm đầu nhóm lừa đảo, bị kết án 7 năm 6 tháng tù giam vì tội lừa đảo gây quỹ. Ngoài việc phải nộp lại toàn bộ số tiền thu được bất hợp pháp, hắn còn bị phạt 500 nghìn nhân dân tệ (khoảng 1,85 tỷ đồng).

Tại sao kẻ lừa đảo nhắm vào người già?

VnExpress dẫn nguồn tin từ FBI, người cao tuổi thường là mục tiêu vì có xu hướng cả tin và lịch sự. Họ cũng thường có tiền tiết kiệm, sở hữu nhà và có tín dụng tốt. Tất cả điều này khiến họ trở thành miếng mồi hấp dẫn đối với những kẻ lừa đảo.

Ngoài ra, người cao tuổi có thể ít có xu hướng báo cáo gian lận vì không biết cách hoặc họ có thể quá xấu hổ vì đã bị lừa đảo. Và khi một nạn nhân lớn tuổi báo cáo tội phạm, họ có thể không cung cấp được thông tin chi tiết phục vụ nhà điều tra.

Các nguyên nhân này cũng được phân tích trong nghiên cứu năm 2023 của University College London (UCL). Theo đó, hầu hết người cao tuổi không thành thạo sử dụng máy tính. Trong khi ngày nay, mọi người đều sống trong thế giới kỹ thuật số, sống cuộc sống trực tuyến, từ giao dịch ngân hàng đến tư vấn y tế.

Người cao tuổi ít nhận thức được các mối đe dọa mạng và trong nhiều trường hợp thiếu các công cụ và kinh nghiệm để xác định các âm mưu nhắm vào mình. Họ dễ dàng cung cấp thông tin cá nhân hoặc làm theo yêu cầu của người xưng danh nhà chức trách, nhân viên xã hội, bảo hiểm, quà tặng miễn phí...

Theo nghiên cứu, các vấn đề sức khỏe cũng khiến người cao tuổi dễ bị lừa đảo hơn do hay gặp phải sức khỏe và khả năng vận động suy giảm. Điều này có thể dẫn đến sự phụ thuộc ngày càng tăng vào dịch vụ ngân hàng trực tuyến, chăm sóc sức khỏe và phương tiện truyền thông xã hội.

Do đó, nhu cầu chia sẻ thông tin cá nhân thường xuyên hơn làm tăng nguy cơ bị đánh cắp danh tính.

Các vấn đề về trí nhớ càng phổ biến hơn khi tuổi tác ngày càng cao, khiến họ khó ghi nhớ các sự kiện, chi tiết về tội phạm và do đó việc báo cáo tội phạm trở nên khó khăn. Vấn đề sa sút trí tuệ ở người già cũng làm giảm khả năng phán đoán tình huống và ít nhạy bén khi đưa ra quyết định sáng suốt.

Người lớn tuổi có nhiều khả năng có mạng lưới quan hệ xã hội nhỏ hơn và sống một mình. Điều này làm giảm cơ hội thảo luận về các vụ lừa đảo tiềm ẩn và tìm kiếm lời khuyên từ người khác khi họ lo lắng hoặc nghi ngờ về tính hợp pháp của các yêu cầu trực tuyến.

Những kẻ lừa đảo có thể làm bạn, tạo ra cảm giác thân mật, tin tưởng để người già làm theo lời khuyên của chúng, đặc biệt trong các vụ "đầu tư sinh lãi khủng".

Nhiều người lớn tuổi có nhiều tài sản như bất động sản, tiền tiết kiệm và điểm tín dụng tốt, khiến càng trở thành mục tiêu tốt cho những kẻ lừa đảo.

Có nhiều định kiến xã hội rằng người bị lừa tiền hầu hết là do tham lam. Đây chính là rào cản chính khiến các nạn nhân cao tuổi chịu cảm giác xấu hổ, mặc cảm tội lỗi và khó chia sẻ, tìm kiếm giúp đỡ.

Người lớn tuổi có thể lo sợ rằng việc tiết lộ việc bị lừa đảo sẽ khiến con hiểu là họ sự suy giảm khả năng nhận thức, khả năng tự chăm sóc bản thân hoặc khả năng tài chính. Họ sợ người thân phán xét và sợ trở thành gánh nặng.