Ý nghĩa của bánh chưng trong ngày Tết Việt Nam

Mỗi dịp xuân về, hầu hết gia đình đều quây quần gói bánh chưng và cố gắng kịp hoàn tất món ẩm thực độc đáo này trước 30 Tết. Khoảng thời gian cả nhà chờ bánh chín bên bếp lửa hồng cũng là những phút giây linh thiêng, ấm áp để gợi nhắc nhiều câu chuyện đẹp trong năm.

Trong tâm thức của người Việt, bánh chưng có vị thế nguồn cội văn hóa đặc biệt. Chiếc bánh được gói bằng lá dong với hình vuông nhỏ nhắn không đơn thuần là một món ăn mà còn trở thành nét đẹp văn hóa của những người con đất Việt. Hương vị giản dị này gắn liền với truyền thuyết dân tộc lâu đời và mang nhiều ý nghĩa sâu xa về vũ trụ, nhân sinh.

Trong tâm thức của người Việt, bánh chưng có vị thế nguồn cội văn hóa đặc biệt.

Ý nghĩa của bánh chưng trong ngày Tết Việt Nam

Bánh chưng hình vuông, có màu xanh, được làm từ nếp, đỗ, thịt.... tượng trưng cho đất cùng muôn loài cỏ cây muông thú và cuộc sống của con người trên mặt đất.

Theo truyền thuyết, bánh chưng có từ thời Vua Hùng thứ 6. Sau khi nước Văn Lang phá xong giặc Ân, vua muốn tìm người kế vị, bèn nói với các con trai rằng trong nghi lễ cúng năm mới, hoàng tử nào dâng được món ăn ngon tuyệt vời, đặc biệt nhất thì sẽ được nối ngôi.

Trong khi những người con trai khác của vua Hùng đua nhau sai người lên rừng, xuống biển tìm kiếm của ngon vật lạ thì Lang Liêu - người con tính tình thuần hậu, chí hiếu song gia cảnh thanh bần vì sớm mất mẹ - lo lắng vì không có gì quý giá để dâng. Một hôm, Lang Liêu nằm mơ được một vị thần mách bảo: "Vật trong trời đất không có gì quý bằng gạo, đó là thức ăn nuôi sống con người. Nên lấy gạo nếp làm bánh hình tròn và hình vuông để tượng trưng cho trời, đất; lấy lá bọc ngoài, đặt nhân trong ruột để tượng hình cha mẹ sinh thành".

Được thần mách bảo, tỉnh dậy, Lang Liêu mừng rỡ làm theo lời dặn, chọn gạo nếp, đậu xanh và thịt lợn thật tươi để gói bánh.

Đến ngày hẹn, những người con trai khác đem đến các món cao lương mỹ vị, toàn thứ hiếm lạ, còn Lang Liêu chỉ đem theo các mâm bánh làm từ những vật liệu quê mùa nhất. Trong đó, loại bánh tượng trưng cho đất có hình dáng vuông vức, nhân bên trong là đậu xanh và thịt mỡ; bên ngoài là những hạt gạo nếp chắc mẩy được gói cẩn thận bằng lá dong, và luộc chín.

Còn loại bánh tượng trưng cho trời có hình tròn, trắng muốt, được làm từ gạo nếp đồ lên quết nhuyễn, dẻo và thơm. Hai chiếc bánh tượng trưng cho trời đất ôm lấy vạn vật, như công ơn dưỡng dục của cha mẹ chẳng gì trên đời có thể sánh bằng.

Nhờ hương vị thơm ngon cùng ý nghĩa của 2 loại bánh, Lang Liêu được chọn làm người thừa kế ngai vua. Bánh vuông được gọi là bánh chưng, bánh tròn được gọi là bánh giầy. Cũng kể từ đó, cứ đến Tết Nguyên đán hay các dịp lễ hội, người dân lại cùng nhau làm hai loại bánh này để cúng trời đất, tổ tiên và cùng thưởng thức.

Theo truyền thuyết, bánh chưng có từ thời Vua Hùng thứ 6.

Xét về ý nghĩa nhân sinh, chiếc bánh chưng ngày Tết thể hiện chữ hiếu của con cái đối với cha mẹ. Chiếc bánh chưng cũng gói ghém trong đó cả nền văn minh lúa nước của Việt Nam. Từ những chiếc lá dong bọc ngoài hay nguyên liệu làm nhân bánh như gạo nếp, đậu xanh, thịt heo... đều là thứ quen thuộc hàng ngày.

Bánh chưng, bánh giầy ngày Tết còn thể hiện sự biết ơn của con người đối với thiên nhiên, trời đất vì một năm mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, đem lại cuộc sống ấm no.

3 lưu ý khi ăn bánh chưng ngày Tết

Hạn chế ăn bánh chưng rán

Bánh chưng rán mùi vị hấp dẫn, thơm ngon hơn. Tuy nhiên, bánh chưng khi được chiên rán sẽ tích tụ rất nhiều chất béo, không tốt cho cơ thể. Ăn nhiều sẽ khiến bạn bị đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu. Đôi khi làm gia tăng nhiệt độ cơ thể gây cảm giác khó chịu, đặc biệt là những người máu nóng.

Nên ăn kèm với dưa muối hoặc dưa hành

Trong khi bánh chưng, bánh tét giàu đạm, chất béo và tinh bột khó tiêu. Thì củ kiệu, dưa hành, hay dưa món lại cung cấp một lượng men vừa đủ để hỗ trợ hệ tiêu hóa, giảm thiểu nguy cơ đầy bụng.

Không những thế, loại thực phẩm này còn giúp bổ sung thêm chất xơ cho cơ thể. Bên cạnh đó, vị chua dịu, cay nhẹ và thơm của dưa hành, củ kiệu sẽ giúp gia tăng hương vị của món ăn. Đặc biệt kích thích tiêu hóa khi bạn ăn thực phẩm nhiều đạm, lipid, chất béo...

Để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng và ăn bánh chưng không bị ngán, nóng trong, bạn nên ăn kèm với rau xanh và hoa quả tươi.

Nên ăn kèm với rau xanh và hoa quả

Bánh chưng là thực phẩm rất giàu năng lượng, nhiều chất bột đường từ gạo nếp, chất béo từ thịt mỡ và đạm từ đậu xanh nhưng lại không có chất xơ và các loại vitamin, chất khoáng cần thiết cho cơ thể. Để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng và ăn bánh chưng không bị ngán, nóng trong, bạn nên ăn kèm với rau xanh và hoa quả tươi.