Xác định ‘lỗi hệ thống’ trong vụ xả súng đẫm máu ở trường tiểu học Mỹ

Trong cuộc điều tra mới về vụ xả súng ở trường Tiểu học Robb tại Uvalde, bang Texas (Mỹ), khiến 21 người thiệt mạng hồi cuối tháng 5 vừa qua, các nhà lập pháp cho biết 'lỗi hệ thống' và năng lực lãnh đạo kém đã góp phần vào sự nghiêm trọng của vụ việc. 

Cuộc điều tra của ủy ban Hạ viện Texas là nỗ lực toàn diện nhất, tính đến thời điểm hiện tại, để xác định nguyên nhân các sỹ quan cảnh sát phải mất hơn một giờ mới tiến vào hiện trường vụ tấn công để đối đầu và bắn hạ tay súng 18 tuổi. 

Báo cáo cho thấy điểm mấu chốt là "những người thực thi pháp luật đã không tuân thủ các khóa huấn luyện bắn súng và họ đã không ưu tiên việc cứu mạng của những nạn nhân vô tội trên sự an toàn của bản thân họ". 

Bản báo cáo dài 77 trang chỉ ra 376 nhân viên thực thi pháp luật đã đến trường học một cách hỗn loạn. Điều này là minh chứng cho thấy họ thiếu sự chỉ đạo thống nhất từ trên. 

Vụ xả súng tại trường tiểu học bang Texas hồi cuối tháng 5 đã gây chấn động dư luận Mỹ. Ảnh: Reuters 

Báo cáo viết thêm: "Ngoài tay súng 18 tuổi, Ủy ban không tìm thấy bất kỳ đồng phạm nào trong quá trình điều tra. Thay vào đó, chúng tôi nhận thấy những thất bại mang tính hệ thống và khả năng lãnh đạo kém trong việc này. Khoảng trống lãnh đạo có thể góp phần gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng về nhân mạng khi những người bị thương phải đợi hơn một giờ để được giúp đỡ và kẻ xả súng vẫn có thể tấn công trong khoảng thời gian này".

Thị trưởng Uvalde Don McLaughlin cho biết trong một tuyên bố qua email rằng thành phố đã để Trung úy Mariano Pargas, quyền cảnh sát trưởng khu vực vào ngày xảy ra vụ xả súng, tạm nghỉ công tác. 

Các quan chức cảnh sát bang cũng đã chỉ trích gay gắt năng lực lãnh đạo của ông Pete Arredondo, cảnh sát trưởng của lực lượng cảnh sát khu học chánh, người đã kiểm soát tại hiện trưởng vụ xả súng. 

Báo cáo cũng chỉ ra rằng các sỹ quan cảnh sát được đào tạo tốt hơn và được trang bị vũ khí hiện đại hơn cũng đã thất bại trong việc hỗ trợ đối phó với  vụ xả súng nghiêm trọng này. Báo cáo nêu: "Bất chấp bầu không khí hỗn loạn, các sỹ quan cấp cao của các cơ quan ứng phó khác đã không liên lạc với ông Arredondo hoặc bất kỳ ai khác có vai trò chỉ huy để chỉ ra những thiếu sót hoặc đề nghị hỗ trợ cụ thể".

Thị trưởng McLaughlin hôm 17/7 đã công bố đoạn video ghi lại cảnh một số cảnh sát thành phố đã phản ứng với vụ nổ súng, cho thấy những hành động lộn xộn, thiếu nhất quán tại hiện trường.

Báo cáo còn cho thấy nhiều sơ hở tại trường học, lưu ý rằng hàng rào bên được dựng quanh trường không thể cản trở tay súng. Ngoài ra, báo cáo cũng nêu ra "văn hóa đáng tiếc của các nhân viên trường học" khi không khoá hoặc để cửa bên ngoài và bên trong trường học mở. Tay súng 18 tuổi khi ấy đã có thể dễ dàng tiến vào trường học và thực hiện hành vi nguy hiểm vì cửa của trường Tiểu học Robb vẫn mở. 

Cảnh sát tập trung ở hành lang trường học nhưng lại chậm trễ trong việc phản ứng và ngăn chặn tay súng. Ảnh: Reuters

Báo cáo ước tính, trong số khoảng 142 viên đạn mà kẻ xả súng đã bắn vào bên trong tòa nhà, "gần như chắc chắn" rằng khoảng 100 viên đã được bắn ra trước khi các sỹ quan đến trường.

Báo cáo mô tả "những thiếu sót và thất bại của Học khu Độc lập Hợp nhất Uvalde và của các cơ quan và cán bộ thực thi pháp luật khác nhau" và "cách tiếp cận tổng thể sai sót" của các nhà chức trách khi phản ứng với vụ việc. 

Một phần của điều đó có thể được coi là do vấn đề truyền đạt, giao tiếp. 

Khi kẻ xả súng tấn công trường học, các em học sinh đã gọi 911 và cầu xin sự giúp đỡ. Nhưng báo cáo cho rằng: "Không ai chỉ huy và phân tích thông tin này để nhận ra rằng kẻ tấn công đang ngăn cản các nạn nhân bị thương nặng được chăm sóc y tế".

Bên cạnh đó, sự thiếu cảnh giác bên trong khuôn viên trường học cũng được xác định là đã góp phần gây ra vụ xả súng nghiêm trọng. Đoạn video do tờ Austin American-Statesman đăng tải tuần trước cho thấy cảnh sát đã bao vây một hành lang trong suốt 77 phút trước khi họ ập vào lớp học và đối đầu với tay súng.

Hạ nghị sĩ Dustin Burrows, một đảng viên Đảng Cộng hòa đứng đầu ủy ban, cho biết mục tiêu của cuộc điều tra là cung cấp cơ sở thực tế để các nhà lập pháp thực hiện các thay đổi chính sách trong tương lai, đảm bảo trường học trở thành nơi an toàn hơn. 

Ông Burrows chia sẻ, phạm vi điều tra của các nhà lập pháp không đi sâu vào chính xác những gì các viên chức tại hiện trường đã biết và thời điểm họ đưa ra những hành động. Ông Burrows giải thích: "Nếu ai đó không thực hiện được khóa huấn luyện của họ, nếu ai đó biết có nạn nhân trong đó bị giết mà không có hành động gì, tôi tin rằng các cơ quan đó sẽ phải yêu cầu các sỹ quan có trách nhiệm giải trình". 

Minh Hạnh (Theo Reuters)