Vì sao số vụ bạo lực súng đạn ở Mỹ gia tăng khi thời tiết ấm lên?

Các nhà tội phạm học viết trong nhiều thập đã chỉ ra mối quan hệ chính xác giữa sự gia tăng của nhiệt độ và tỷ lệ tội phạm. Mối liên hệ này gần đây đã được các chuyên gia đi sâu phân tích hơn. 

Theo ông David Hemenway, giáo sư chính sách y tế tại Trường Y tế Công cộng Harvard, đã giải thích lý do tỷ lệ tội phạm sử dụng súng thấp hơn khi thời tiết xấu. Trong đó, ông chỉ ra: "Thật khó để bắn một ai đó nếu không có người nào xung quanh".

Trong khi đó, một quan điểm khác gây tranh cãi hơn về sự gia tăng của tỷ lệ tội phạm súng đạn là nhiệt độ thời tiết tăng cao sẽ khiến khiến mâu thuẫn gia tăng. 

Những ngày trời ấm trong tháng mùa đông

Giáo sư Hemenway cho biết từ lâu ông đã quan tâm đến mối liên hệ giữa nhiệt độ thời tiết ấm với tỷ lệ tội phạm tăng do định kiến về sự phân chia Nam - Bắc ở Mỹ. Vào năm 2020, ông đã đồng tác giả thực hiện một bài báo trên Tạp chí Dịch tễ học Thương tật cùng với sinh viên của ông là Paul Reeping. Bài viết đã nghiên cứu ở thành phố Chicago từ năm 2012-2016. 

Bài báo đã sử dụng các báo cáo từ Chicago Tribune để thủ thập số vụ nổ súng mỗi ngày, sau đó so sánh với nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió hàng ngày, so sánh sự chênh lệch nhiệt độ với mức trung bình trong lịch sử cũng như lượng mưa. 

Số vụ bạo lực súng đạn tại Mỹ đã gia tăng trong thời gian gần đây. Ảnh minh hoạ: Getty 

Qua nghiên cứu, họ nhận thấy số vụ xả súng tăng lên khoảng 34% khi nhiệt độ tăng lên hơn 10 độ C vào ngày thường và tăng khoảng 42% vào dịp cuối tuần và ngày lễ. Ông Hemenway nhận xét những yếu tố tác động lên sự gia tăng của các vụ xả súng không chỉ là nhiệt độ mà còn là nhiệt độ tương đối.

Cụ thể, ông giải thích: "Vào mùa đông, các vụ xả súng sẽ diễn ra nhiều hơn vào những ngày có nhiệt độ ấm áp".

Một bài báo gần đây khác, do Leah Schinasi của Đại học Drexel dẫn đầu và được xuất bản trên Tạp chí Sức khỏe Đô thị năm 2017, đã nghiên cứu về tội phạm bạo lực ở Philadelphia. Trao đổi với AFP, bà Schinasi cho biết: "Tôi sống ở Philadelphia và tôi từng dành thời gian trên đường đạp xe về nhà để quan sát thái độ cáu kỉnh của mọi người trong một vài rất nóng. Tôi tự hỏi liệu những quan sát này có thể trở thành lời giải thích cho sự gia tăng các vụ bạo lực gia tăng trong những ngày nhiệt độ cao hay không".

Bà Leah Schinasi và ông Ghassan Hamra, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết họ đã thực sự nhận thấy số vụ tội phạm bạo lực xảy ra thường xuyên hơn vào những tháng ấm, trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 9, và cao nhất vào những ngày nóng.

Ngược lại, trong những ngày thời tiết ấm áp, dễ chịu hơn của mùa đông, số vụ phạm tội cũng tăng lên so với những ngày lạnh giá. Trung bình trong những tháng lạnh giá, số vụ bạo lực trong những ngày nhiệt độ 21 độ C cao hơn 16 lần so với những ngày nhiệt độ chỉ có 6 độ C.

Giảm thiểu mức độ nguy hiểm

Ông Hemenway tin rằng cả hai giả thuyết chính về chủ đề bạo lực súng - rằng nhiều người ở bên ngoài sẽ làm gia tăng sự thù địch và nhiệt độ nóng khiến mọi người trở nên hung hăng hơn - đều có thể đúng.

Một nghiên cứu nổi bật do Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia công bố vào năm 2019 đã đưa các sinh viên đại học ở Kenya và California vào phòng nóng hoặc lạnh và đo lường tác động của nhiệt độ môi trường đến một số loại hành vi.

Kết quả cho thấy "sức nóng ảnh hưởng đáng kể đến việc các cá nhân tự nguyện tiêu phá hoại tài sản của người tham gia khác".

Một người đàn ông đến thăm đài tưởng niệm các nạn nhân vụ xả súng ở trường Tiểu học Uvalde, Texas, Mỹ. Ảnh: Getty 

Hemenway thừa nhận khi nói đến vấn đề tổng thể của bạo lực súng đạn, có những tác nhân khác lớn hơn vấn đề nhiệt độ, khí hậu. Các tác nhân này bao gồm thực tế là có khoảng 393 triệu khẩu súng được lưu hành ở Mỹ vào năm 2020, nhiều hơn số lượng người, trong khi đó nhiều bang cũng chuyển sang nới lỏng hơn là tăng cường các hạn chế súng đạn trong những năm gần đây.

Nhưng việc hiểu rõ hơn về mối quan hệ với thời tiết có thể có ý nghĩa về mặt chính sách, như việc tạo cho mọi người nhiều hoạt động để làm nhằm ngăn họ tới các góc phố những ngày hè nóng nực nhất hoặc tăng cường sự hiện diện của cảnh sát ở các khu vực quan trọng, có nguy cơ xảy ra bạo lực dựa trên các dự báo.

Ông Hemenway nhận xét: "Đó là một cách giảm thiểu mối nguy hiểm. Nhưng ngay cả khi đây không phải là vấn đề về súng, tôi nghi ngờ rằng chúng ta sẽ tìm thấy điều tương tự nếu chúng ta có bằng chứng về các vụ đánh nhau và hành hung. Những gì súng đạn làm là khiến các hành động thù địch trở nên chết chóc hơn". 

Minh Hạnh (Theo AFP)