Theo quy định hiện hành, việc vay tiền không trả đúng hạn không đồng nghĩa với việc phạm tội. Chỉ khi người vay có dấu hiệu gian dối hoặc cố tình chiếm đoạt tài sản, hành vi đó mới có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự.
Theo báo Pháp luật TP.HCM, luật sư Hoàng Anh Sơn, Đoàn Luật sư TP.HCM cho biết, theo quy định của Bộ Luật Dân sự 2015 thì hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận của các bên, bên vay giao tài sản cho bên cho vay và khi đến thời hạn trả nợ thì bên vay có nghĩa vụ hoàn trả cho bên vay đúng số tiền đã nhận cùng với lãi suất (nếu có).
Điều 466 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về nghĩa vụ trả nợ của bên cho vay, bên vay có nghĩa vụ trả đủ tiền khi đến hạn, trong trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì bên vay có nghĩa vụ phải trả đủ lãi.
Trường hợp đến hạn trả nợ mà bên vay không trả nợ được thì hai bên có thể thỏa thuận, về việc gia hạn khoản vay cũng như là số tiền chậm trả, hay lãi suất quá hạn.
Như vậy, người đi vay tiền có nghĩa vụ phải trả nợ đúng hạn cho bên cho vay khi đến thời hạn do các bên thỏa thuận trong hợp đồng vay. Quan hệ vay tiền có thể được xác lập bằng cách lập thành văn bản, xác lập bằng lời nói hoặc bằng hành vi đều được.
Theo đó, người không có khả năng chi trả mà bùng nợ có thể sẽ bị xử phạt về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Mức phạt đối với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 175 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) cao nhất lên đến 20 năm tù.
Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản tùy vào mức độ vi phạm.
Ngoài ra, người cố tình vay tiền để bùng nợ có thể bị xử lý về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Về mức phạt đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi 2017), mức phạt cao nhất lên đến tù chung thân.
Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Không những vậy, đối với những người kích động, xúi giục, chỉ cách lừa đảo hoặc cung cấp những điều kiện cần thiết cho người thực hiện hành vi lừa đảo nêu trên, có thể sẽ bị xử lý hình sự với vai trò đồng phạm.
Việc truy cứu trách nhiệm hình sự chỉ xảy ra khi có đủ căn cứ chứng minh người vay đã thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Nếu rơi vào tình trạng không thể trả nợ ngân hàng, người vay nên chủ động liên hệ để được hỗ trợ:
Thương lượng để cơ cấu lại thời gian trả nợ: Gia hạn nợ, xin giảm lãi suất, chia nhỏ khoản thanh toán.
Bán tài sản cá nhân để trả nợ hoặc tìm người bảo lãnh.
Không trốn tránh, cắt liên lạc với ngân hàng, vì điều này có thể bị hiểu nhầm là có ý đồ xấu.
Tư vấn luật sư nếu có tranh chấp hoặc rơi vào tình huống rủi ro pháp lý.
Ngoài ra, người vay nên cẩn trọng khi sử dụng tín dụng tiêu dùng, tránh vay vượt khả năng chi trả.