Vài tháng tới, hạn mặn ở ĐBSCL còn khốc liệt hơn nhiều

(ĐSPL) - Theo Viện Khoa học thủy lợi miền Nam, ĐBSCL sẽ phải gánh chịu một đợt xâm nhập mặn 2 thứ khốc liệt hơn nhiều. Đây mới chính là hạn, mặn lịch sử nhất trong vòng 100 năm qua.

Hạn, mặn lịch sử ở ĐBSCL giờ mới chỉ là khởi đầu

VietQ đưa tin, dự báo đợt xâm nhập mặn tới này có nồng độ từ 4gam/lít trở lên lấn sâu vào nội đồng hàng 100km. Đây mới thực sự là đợt xâm nhập mặn khốc liệt nhất trong vòng một trăm năm qua.

Trước tình hình hạn, mặn ngày càng khốc liệt tại ĐBSCL, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Cao Đức Phát cảnh báo, những gì xảy ra hôm nay chỉ mới là sự khởi đầu của “cuộc chiến” với biến đổi khí hậu ở khu vực này.

Bộ trưởng Phát cũng kiến nghị Chính phủ tìm nguồn bố trí 32.000 tỷ đồng  đầu tư công trình thủy lợi thích ứng BĐKH cho cả khu vực giai đoạn 2016-2020.

Đồng thời đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường chỉ đạo Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam làm việc với các quốc gia thượng nguồn sông Mê Kông để chia sẻ thông tin về nguồn nước và điều tiết các hồ chứa thủy điện chia sẽ nguồn nước làm cho xâm nhập mặn ở hạ lưu bớt trầm trọng hơn.

Hầu hết các chuyên gia cũng nhận định nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hạn mặn khốc liệt là do hê thống thủy lợi chưa được đầu tư hoàn chỉnh, thiếu đồng bộ. Việc khai thác tài nguyên thiếu bền vững làm suy kiệt nước ngầm là một trong những nguyên nhân làm gia tăng sụt lún, sạt lở gia tăng hạn hán, xâm nhập mặn.

Phân bố sử dụng đất và tổ chức sản xuất vùng kinh tế mặn-lợ-ngọt còn tùy tiện chưa thích nghi biến đổi khí hậu, nhiều quy hoạch còn thiếu tính liên kết. Do đó,  cần rà soát, hoàn thiện hệ thống chính sách hỗ trợ đầu tư phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn và thích ứng biến đổi khí hậu phù hợp với tình hình mới.

Cần có đánh giá cụ thể để giải bài toán hạn, mặn

Tin tức trên TTXVN, với tư cách là chuyên gia nghiên cứu, phó giao sư tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu biến đổi khí hậu (Đại học Cần Thơ) cho rằng để giải “bài toán” hạn, mặn lịch sử ở Đồng bằng sông Cửu Long, trước hết cần phải đánh giá cụ thể hơn về nguy cơ bị hạn hán, xâm nhập mặn, bởi đánh giá hiện nay còn rất sơ sài.

“Năm ngoái (năm 2015), bản thân tôi đã có nghiên cứu, cảnh báo là 2016 hạn hán sẽ còn nặng nề hơn, thế nhưng phản ứng của các địa phương trong vùng còn rất chậm chạp, dường như vẫn còn tâm lý chờ cấp trên, trong khi họ (các địa phương) mới cần phải trực tiếp ứng phó và ‘cứu’ lấy kinh tế của địa phương mình,” ông Tuấn nói.

Theo ông Tuấn, một phần phản ứng lung túng của các địa phương ở đây là do “quốc sách” của chúng ta còn đặt nặng vào nông nghiệp, coi lúa gạo là an ninh lương thực số 1. Trong khi, bây giờ an ninh lương thực không phải là mỗi lúa, mà phải có tôm, cá. Ví dụ, ngày xưa mỗi người có thể ăn 3-4 chén cơm với muối, thì nay nhiều người có thể chỉ cần ăn mỗi chén cơm với cá-thịt đã no.

Vì thế, theo ông Tuấn, để đảm bảo an ninh lương thực thì chúng ta cần phải tận dụng diện tích đã bị nguồn nước mặn lấn vào để nuôi tôm vốn mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Thậm chí đối với những vùng có nguy cơ bị nhiễm mặn nặng, địa phương đó cũng cần chuyển đổi đất nông nghiệp sang nuôi trồng thủy hải sản, bởi cây lúa “ngốn” rất nhiều nước (70\% lượng nước dành cho nông nghiệp).

Ông Nguyễn Nhân Quảng, nguyên Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Quản lý tổng hợp tài nguyên Nước (CIWAREM) cũng cho rằng, trong bối cảnh nguồn nước ngọt tại Đồng bằng sông Cửu Long đang khan hiếm và xâm nhập mặn đang khốc liệt, chúng ta không nên đặt mục tiêu quá lớn vào việc sử dụng nguồn nước ngọt cho nông nghiệp. Theo đó, người dân nơi đây cần trồng những loại cây ít “ngốn” nước hơn cây lúa và chuyển đổi thời vụ.

Trong khi đó, theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tính đến thời điểm này, có khoảng hơn 700.000ha ở Đồng bằng sông Cửu Long đang bị đe dọa bởi hạn hán và xâm nhập mặn. Nếu tình hình khô hạn kéo dài đến tháng Sáu thì có khoảng 500.000ha lúa Hè Thu không thể gieo sạ đúng thời vụ.

Trước thực tế nêu trên, Phó giao sư tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu biến đổi khí hậu cho rằng, trong bối cảnh hạn và mặn đang ở mức kỷ lục thì việc tập trung “cứu” cây lúa là điều hết sức khó khăn. Thay vào, giải pháp hiện nay là cần tìm kiếm, chia sẻ nguồn nước sinh hoạt cho người dân.

“Theo nghiên cứu của tôi, mặc dù đang trong cơn đại hạn, song các vùng chưa ngập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long vẫn có đủ nguồn nước cho cả đồng bằng dùng. Vấn đề hiện nay là, việc phân phối nguồn nước từ trên cao xuống đòi hỏi giá thành tăng lên, chứ không đến mức ‘khát’ như nhiều nước trên thế giới,” ông Tuấn bật mí.

Ông Tuấn cũng cho biết, trước đây, Đồng bằng sông Cửu Long vốn có 2 vùng trũng rất lớn, đó là Đồng Tháp Mười và Tứ Giác-Long Xuyên, ngày xưa đây là hai vùng trũng trữ nước mùa lũ để điều tiết nguồn nước cho toàn đồng bằng vào mùa khô, nên hạn mặn không có gì lo ngại.

Có chung quan điểm, ông Lê Thanh Hải, Phó tổng giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia (Bộ Tài nguyên và Môi trường) khuyến cáo, trong bối cảnh hạn mặn đang ngày khốc liệt, việc cần làm là cắt giảm nước cho việc trồng lúa, đặc biệt là cây đã chết rồi thì chúng ta cũng không nên cố cứu, mà để ưu tiên cho người và gia súc.

Đức An (Tổng hợp)

Xem thêm video tin tức:

[mecloud]iZT6riZcfJ[/mecloud]