Tỷ lệ sinh thấp đáng báo động, cảnh báo một "thời kỳ đen tối" về kinh tế tại Italy

Theo thống kê năm 2022, đây là lần đầu tiên số ca sinh trong một năm tại Italy giảm xuống dưới mức 400.000 – trung bình 1,25 trẻ sơ sinh trên một phụ nữ.

Điều này đồng nghĩa với mức sinh thay thế đang âm, vì số người tử vong đang vượt quá số ca sinh, cụ thể là 7 ca sinh mới so với 12 trường hợp qua đời.

Chưa tới 400.000 trẻ được sinh ra ở Italy trong năm 2022. Ảnh: AP

Italy là nền kinh tế lớn thứ 8 thế giới và có dân số gần 60 triệu người. Theo Viện Thống kê Quốc gia (ISTAT), do tỷ lệ sinh giảm, độ tuổi trung bình tại Italy đang tăng lên. Quốc gia này hiện có 14 triệu người trên 65 tuổi, con số cao nhất từ trước đến nay.

Cũng theo số liệu thống kê của ISTAT, dân số nước này hầu như không tăng kể từ năm 2011 mặc dù số lượng người nước ngoài nhập cư đến sinh sống ở nước này tăng. Tới nay ở Italy có hơn 5 triệu người nhập cư trong tổng số 59,11 triệu người cả nước.

Hiện Italy có nhiều hộ gia đình hơn bao giờ hết, nhưng quy mô các hộ gia đình ngày càng nhỏ, đến nay trung bình mỗi hộ chỉ có 2,3 người, giảm so với 2,6 cá nhân/hộ gia đình 2 thập kỷ trước đó. Trong khi đó 33,2% người sống một mình.

"Thời kỳ đen tối"

Các chuyên gia nhận định, nếu xu hướng này không tự đảo ngược, đất nước Italy có thể phải đối mặt với một “thời kỳ đen tối” về kinh tế, vì sẽ có sự sụt giảm số lượng người tham gia lao động.

“Trong hệ thống lương hưu của chúng ta, những người đang trong lực lượng lao động sẽ trả trợ cấp hưu trí cho những người hiện đã nghỉ hưu. Do đó, nếu dân số bị già hóa sẽ tạo ra một thách thức và gánh nặng lớn với kinh tế”, bà Maria Rita Testa, giáo sư nhân khẩu học tại Đại học Luiss ở Rome, nói với CNN.

Bà Testa cho biết: “Các dự báo của chính phủ cho thấy rằng mức chi tiêu lương hưu sẽ đạt đến đỉnh điểm vào năm 2044. Đến năm 2030,  Italy dự kiến sẽ có 2 triệu công nhân nghỉ hưu mà không có thành viên mới tương ứng nào để thay thế trong lực lượng lao động".

Nhiều trường học tại Italy đối mặt nguy cơ đóng cửa do thiếu học sinh. Ảnh: Getty

Tỷ lệ sinh ở Italy giảm dần kể từ cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008. Nhiều nhà nhân khẩu học nhận định nguyên do bắt nguồn từ sự bất ổn kinh tế.

Thu nhập trung bình hàng tháng trên khắp Italy là 2.475 euro (2.678 USD), theo ISTAT. Tuy nhiên, giá bất động sản cho thuê trung bình là 13,16 USD mỗi m2, đồng nghĩa một căn hộ gia đình rộng 100 m2 sẽ có giá khoảng 1.316 USD/tháng - chiếm gần nửa ngân sách hàng tháng.

Italy cũng từng là quốc gia của những người tiết kiệm, người dân tại đây thường tiết kiệm được trung bình 20% thu nhập hàng năm, một phần vì nhiều gia đình sống trong những ngôi nhà nhiều thế hệ. Tuy nhiên, khi COVID-19 ập đến, Italy bị phong tỏa, tỷ lệ tiết kiệm hàng năm giảm xuống chỉ còn hơn 11% vào tháng 7/2020 và tiếp tục giảm xuống chỉ còn hơn 5% vào tháng 12023, theo Ngân hàng Thế giới.

Chi phí sinh hoạt đắt đỏ cũng là nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh giảm ngày càng trầm trọng tại nước này.

Theo cơ quan đăng ký khai sinh quốc gia, chưa đến 1/4 phụ nữ sinh năm 1980, hiện 43 tuổi, có con. Một số muốn có con, nhưng không đủ khả năng chi trả việc nuôi con, và những người khác đang chọn không sinh con.

Ngân hàng Trung ương Italy cho biết, mức chi trung bình cho mỗi trẻ là khoảng 640 euro/tháng, tương đương hơn 16 triệu VNĐ. Mức chi cụ thể thay đổi đáng kể tùy theo một số yếu tố như số lượng trẻ, tổng thu nhập, khu vực cư trú… của mỗi gia đình.

Mặt bằng giá của các sản phẩm dành cho trẻ có xu hướng tăng lên trong năm 2022 so với năm trước đó. Để giảm bớt chi phí, lựa chọn phổ biến nhất trong ngắn hạn của người tiêu dùng là sử dụng các chương trình khuyến mãi trên thị trường. Tuy nhiên, xu hướng chung cho thấy người dân Italy đang có tâm lý ngại sinh con.

“Đối với những người quyết định chuyển sang giai đoạn làm cha mẹ, vấn đề lớn là tìm được công việc ổn định và độc lập về kinh tế để cho phép họ vay tín dụng mua nhà và bắt đầu xây dựng gia đình”, bà Testa nói.

Biện pháp của chính phủ

Italy đã có những biện pháp để khuyến khích các cặp vợ chồng sinh con.  Ảnh minh họa

Để thúc đẩy sự bùng nổ trẻ em, hiện chính phủ Italy tung ra nhiều biện pháp khuyến khích. Vào tháng 5/2021, chính phủ của ông Mario Draghi đưa ra trợ cấp hàng tháng 175 euro (190 USD) cho mỗi đứa trẻ.

Chính sách này được chính phủ của Thủ tướng Giorgia Meloni tiếp tục thực thi. Kế hoạch của ông Draghi bao gồm việc bơm 25,4 triệu USD vào nền kinh tế để tăng cường chăm sóc trẻ em và tuyển dụng thêm phụ nữ, thanh niên.

Tuy nhiên, nhiều người cho rằng việc cắt giảm thuế đối với các sản phẩm dành cho trẻ em và khuyến khích sinh nở là chưa đủ.

“Chính phủ cho rằng 10.000 euro (10.800 USD) là đủ để sinh một đứa con. Tuy nhiên, các biện pháp khuyến khích đó chỉ mang tính tạm thời, trong khi một đứa trẻ lại tồn tại mãi”, Claudia Giagheddu Saitta, 27 tuổi nói. Cô cảm thấy ý tưởng sinh nhiều hơn một đứa con là không thể nào.

Mộc Miên (Theo CNN)