Tranh giành quyền lực quyết liệt tại Libya, nguy cơ bùng nổ chiến tranh toàn diện

Xung đột quân sự leo thang ở Libya đang làm dấy lên nỗi lo về một cuộc chiến toàn diện trong bối cảnh các phe phái đang tranh giành quyền lực quyết liệt.

Sự việc bắt đầu khi Tướng Khalifa Haftar, người đứng đầu lực lượng tự xưng Quân đội Quốc gia Libya (LNA) ủng hộ chính quyền tại miền Đông Libya, phát động chiến dịch chiếm giữ thủ đô Tripoli.

Đến ngày 4/4, lực lượng LNA đã chiếm đóng làng Gharyan, cách thủ đô Tripoli 100km về phía Nam. Ngày 5/4, Tướng Haftar đã có cuộc gặp với Tổng thư ký Liên hiệp quốc (LHQ) Antonio Guterres tại Benghazi, thành phố lớn thứ 2 của Libya. Tại cuộc gặp, Tướng Haftar khẳng định, chiến dịch sẽ chỉ dừng lại cho tới khi LNA đánh bại “quân khủng bố” (ám chỉ Chính phủ Libya tại Tripoli được nhiều quốc gia trên thế giới công nhận).

Theo BBC, hiện giao tranh đang diễn ra tại khu vực gần sân bay quốc tế ở phía Nam thủ đô Tripoli. Lực lượng Gìn giữ hòa bình LHQ tại Tripoli được đặt trong tình trạng báo động cao. Lực lượng dân quân ở Misrata, cách Tripoli 210km về phía Đông, cũng đã được điều động về Tripoli. Lực lượng vũ trang ủng hộ chính quyền Tripoli cho biết, đã bắt giữ được một số tay súng của LNA.

Trong khi đó, người phát ngôn lực lượng quân sự miền Đông Libya cho biết, lực lượng này đã kiểm soát sân bay quốc tế Tripoli cũ ở ngoại ô phía Nam thủ đô nước này. Ngoài sân bay nói trên, lực lượng quân sự miền Đông cũng đã nắm quyền kiểm soát Tarhouna và Aziziya, 2 thị trấn gần thủ đô Tripoli.

Bạo lực và chia rẽ đã phủ bóng Libya kể từ khi nhà lãnh đạo lâu năm Muammar Gaddafi bị lật đổ và sát hại năm 2011. Sau biến động này, ông Haftar, 75 tuổi, trở về Libya và trở thành thủ lĩnh phiến quân. Nhân vật này gần đây trỗi dậy mạnh mẽ với sự hậu thuẫn của một số nước như Ai Cập, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Theo Al Jazeera, ông Haftar xem bản thân là giải pháp duy nhất cho tình trạng bất ổn tại Libya hiện nay nhưng nhiều người dân lo sợ về một chế độ độc đoán dưới thời ông này.

Giới phân tích hiện chia rẽ về khả năng thành công của chiến dịch tấn công Tripoli do ông Haftar phát động. Ông Mansour El-Kikhia, chuyên gia tại Trường ĐH Texas (Mỹ), cho rằng nỗ lực của Haftar có thể thành công, nhất là khi các nhóm vũ trang thân GNA không thể đọ với LNA, ước tính có 25.000 tay súng và được huấn luyện bài bản.

Trái lại, nhà phân tích chính trị Saleh El Bakkoush tại Tripoli lại không tin vào kết quả trên. Theo chuyên gia này, các lực lượng ủng hộ GNA đang lên tinh thần sau khi bắt sống 140 tay súng LNA tại một chốt kiểm soát cách Tripoli 30 km về phía Tây hôm 5-4.

Riêng ông Emad Badi, học giả tại Viện Trung Đông (Mỹ), nhận định tình hình khó có thể xuống thang trong những ngày tới. "Nếu lực lượng của ông Haftar không rút đi, xung đột công khai sẽ kéo dài một thời gian" - ông Badi cho biết.

Tình hình bất ổn gia tăng ở Libya đang đe dọa đến nguồn cung dầu toàn cầu và là một trong những yếu tố khiến giá dầu tăng hôm 5/4. Là thành viên Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), Libya thời gian qua chứng kiến sản lượng dầu khai thác ở miền Đông trồi sụt thất thường do xung đột giữa các phe phái ở đó.

Giờ đây, giới phân tích đang theo dõi sát sao liệu lực lượng ông Haftar có thể kiểm soát được miền Tây thông qua chiến dịch quân sự mới nhất của mình hay không. Đài CNBC dẫn lời một số chuyên gia cho rằng một kịch bản như thế có thể là tin tiêu cực đối với giá dầu bởi đất nước Libya dưới sự lãnh đạo của một chính quyền hợp nhất có thể cho phép bán nhiều dầu thô hơn ra thị trường.

Mộc Miên (T/h)