Thực hư chuyện uống nước chanh ấm vào buổi sáng giúp trị gan nhiễm mỡ?

Một số người cho biết họ cảm thấy khỏe hơn, nhẹ bụng hơn hoặc giảm men gan sau một thời gian uống nước chanh đều đặn. Từ đó, xuất hiện niềm tin rằng nước chanh có thể điều trị được gan nhiễm mỡ - một bệnh lý chuyển hóa ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại.

Tuy nhiên, theo Thanh Niên dẫn lời bác sĩ Nguyễn Phối Hiền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3 cho biết, quan điểm này cần được xem xét lại dưới góc độ y học chính thống và dựa trên bằng chứng khoa học.

Không có bằng chứng nào cho thấy nước chanh chữa được gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD - Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) là tình trạng mỡ tích tụ quá mức trong tế bào gan, không liên quan đến uống rượu bia. Bệnh lý này có liên quan chặt chẽ đến béo phì, rối loạn chuyển hóa mỡ, tiểu đường loại 2 và hội chứng chuyển hóa. Gan nhiễm mỡ tiến triển kéo dài có thể dẫn đến viêm gan, xơ hóa, thậm chí xơ gan và ung thư gan.

Hiện nay, chưa có loại thuốc đặc hiệu nào được FDA (Mỹ) hoặc Bộ Y tế Việt Nam chấp thuận để điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu. Các khuyến nghị quốc tế, như của Hiệp hội Gan Mỹ (AASLD), đều nhấn mạnh rằng điều trị chính của bệnh này là giảm cân hợp lý, điều chỉnh chế độ ăn, vận động thể lực đều đặn và kiểm soát các yếu tố chuyển hóa đi kèm.

Một số nghiên cứu đã khảo sát ảnh hưởng của các loại thực phẩm giàu vitamin C và chất chống oxy hóa đến sức khỏe gan, nhưng cho đến nay, chưa có nghiên cứu đối chứng ngẫu nhiên nào chứng minh việc uống nước chanh đơn thuần có thể làm giảm mỡ trong gan hay cải thiện tình trạng bệnh lý.

Chanh có chứa vitamin C và axit citric, có thể hỗ trợ tiêu hóa ở mức độ nhẹ và cung cấp nước cho cơ thể. Tuy nhiên, việc cho rằng nó có thể "đánh tan mỡ gan" hoặc "làm sạch gan" là cách diễn giải đơn giản hóa, không đúng về mặt cơ chế bệnh sinh.

8 cách tự nhiên ngăn ngừa gan nhiễm mỡ 

Duy trì cân nặng khỏe mạnh phòng ngừa gan nhiễm mỡ

Theo Sức khoẻ & Đời sống, tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, dựa trên thực vật và tập thể dục thường xuyên có thể ngăn chặn chất béo tích tụ trong gan. Các yếu tố nguy cơ chính gây ra MASLD là béo phì và đái tháo đường, cả hai đều liên quan đến cân nặng.

Béo phì và đái tháo đường rất phổ biến ở các nước phát triển, có khoảng 30% người trưởng thành ở các nước phát triển mắc MASLD. Tuy nhiên, một số tổn thương này có thể phục hồi được nếu giảm cân.

Theo Trường Cao đẳng Tiêu hóa Hoa Kỳ (ACG), đối với người thừa cân hoặc béo phì, việc giảm 10% trọng lượng cơ thể sẽ có tác động tích cực đến gan.

Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh

Để ngăn ngừa gan nhiễm mỡ liên quan đến MASLD, nên:

- Ăn chế độ ăn Địa Trung Hải, có nhiều chất béo, cá và rau lành mạnh, ít thịt đỏ...

- Hạn chế đường fructose trong thực phẩm chế biến sẵn, tránh đồ uống có đường.

- Tăng tiêu thụ chất béo không bão hòa đa omega-3 và chất béo không bão hòa đơn, bao gồm sử dụng dầu ô liu, ăn cá có dầu (như cá hồi, cá mòi...), 2-3 lần một tuần, đồng thời ăn các loại hạt và quả hạch hàng ngày.

- Tăng tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ như ăn nhiều rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, đồng thời giảm tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, như thức ăn nhanh, bánh mì thương mại và đồ ngọt…

Tập thể dục thường xuyên

Theo Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh Gan Hoa Kỳ, tập thể dục vừa phải giúp duy trì quá trình giảm cân theo thời gian, nhưng việc tăng cường tập thể dục sẽ giúp ích nhiều hơn nữa. Tập thể dục vẫn mang lại lợi ích đối với người bị gan nhiễm mỡ, ngay cả khi không giảm cân đáng kể.

Tập thể dục vừa phải thường được coi là 5 buổi tập mỗi tuần, mỗi buổi 30 phút, theo nhịp tim mục tiêu của bạn, với 10 phút khởi động và 5 phút hạ nhiệt.

Đối với người mới tập thể dục, hãy bắt đầu với thời gian ngắn hơn và cường độ thấp hơn rồi tăng dần cường độ và thời gian. Trao đổi với bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập thể dục nào để được hướng dẫn về mục tiêu tập, dựa trên tình trạng sức khỏe và thuốc men phù hợp.

Uống cà phê

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng cà phê có thể bảo vệ chống lại hội chứng chuyển hóa, có liên quan đến MASLD. Điều này là do tác dụng chống viêm hoặc do ức chế sự lắng đọng chất béo trong gan của cà phê. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu hơn, nhưng cả thí nghiệm trên động vật và người đều cho thấy tỷ lệ mắc MASLD thấp hơn ở những người uống cà phê.

Bổ sung chất chống oxy hóa

Vitamin E và C, cả hai đều là chất chống oxy hóa có thể giúp tăng cường sức khỏe gan. Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh Gan Hoa Kỳ khuyến nghị, 800 IU/ngày vitamin E cho những người không mắc bệnh đái tháo đường có MASH. Hiệu quả và độ an toàn của việc sử dụng vitamin E lâu dài chưa được đánh giá ở những người mắc bệnh tiểu đường hoặc những người không được xác nhận MASH trong sinh thiết.

Có ít nghiên cứu hỗ trợ vitamin C cho sức khỏe gan, nhưng một nghiên cứu năm 2013 tại Nhật Bản cho thấy dùng vitamin C và vitamin E cùng nhau giúp giảm thiểu tổn thương gan do MASH.

Hạn chế bổ sung đường

Thêm đường tinh luyện vào chế độ ăn uống sẽ bổ sung thêm calo mà không mang lại lợi ích dinh dưỡng. Lượng đường cao như fructose làm tăng các enzyme tạo ra chất béo trong gan.

Mặc dù fructose hiện diện tự nhiên trong trái cây nhưng hàm lượng fructose cao liên quan đến bệnh gan thường là do tiêu thụ nước ngọt có đường và các thực phẩm chế biến sẵn khác.

Hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại nhất có thể

Tiếp xúc với chất độc (có trong hóa chất công nghiệp, một số loại thuốc và thậm chí cả thực phẩm…) có thể làm suy yếu chức năng gan, góp phần vào sự phát triển của gan nhiễm mỡ. Ngoài việc tránh xa các chất độc hại, hãy cân nhắc việc thải độc tố ra khỏi cơ thể bằng chế độ ăn kiêng "giải độc".

Tuy nhiên cần lưu ý, nhiều chế độ ăn kiêng giải độc theo mốt lại có hại, và chưa được chứng minh là có hiệu quả, thậm chí chúng có thể gây phản tác dụng hoặc nguy hiểm.

Nếu bạn muốn giải độc, hãy thử dành một tuần để thiết lập lại thói quen ăn uống của mình bằng cách chỉ ăn thực phẩm nguyên chất, chưa qua chế biến, bao gồm nhiều trái cây và rau quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, dầu lành mạnh, protein nạc, sữa ít béo.

Mặc dù một số loại thuốc có thể gây hại cho gan nhưng bạn không nên ngừng đột ngột bất kỳ loại thuốc nào được kê đơn mà không trao đổi với bác sĩ.