Thứ nấm chỉ mọc sau mưa ở miền Tây giá 1,5 triệu/kg, có tiền chưa chắc mua được

Nấm mối, có tên khoa học là Termitomyces, là loại nấm đặc biệt chỉ mọc lên từ các tổ mối đất. Chúng được xem như một báu vật mà thiên nhiên ưu ái ban tặng cho các vùng nhiệt đới, đặc biệt phổ biến tại các tỉnh thuộc Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ như Bến Tre, Tiền Giang và Bình Phước.

Mùa nấm mối thường bắt đầu sau những cơn mưa đầu mùa, kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8 âm lịch. Đặc điểm nhận dạng của loại nấm này rất nổi bật: thân nấm tròn, có màu trắng ngà, trong khi mũ nấm lúc còn non thì có màu xám nhạt và sẽ chuyển dần sang trắng đục khi trưởng thành. Chiều cao trung bình của nấm dao động từ 4 đến 15 cm, tùy thuộc vào loại nấm trắng hay đen.

Tờ An ninh Tiền tệ dẫn thông tin nghiên cứu từ Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam cho hay, nấm mối không chỉ thơm ngon mà còn có giá trị dinh dưỡng cao với hàm lượng protein đạt 5-7%. Chúng cũng rất giàu sắt, canxi, vitamin D và các hoạt chất có khả năng chống oxy hóa mạnh. Nhiều nghiên cứu khoa học cũng đã ghi nhận tiềm năng của nấm mối trong việc ức chế tế bào ung thư, hỗ trợ điều hòa đường huyết và tăng cường hệ miễn dịch, đặc biệt tốt cho người cao tuổi.

Trước giai đoạn 2010, nấm mối phần lớn chỉ là một món ăn quen thuộc trong các gia đình nông thôn qua những cách chế biến đơn giản như kho tiêu, xào với lá cách hay nấu cháo. Một người dân Bến Tre từng chia sẻ: "Chúng tôi coi nấm mối như lộc trời, hái về được bao nhiêu thì chia đều cho xóm giềng cùng ăn chứ không ai nghĩ đến chuyện mua bán". Vào thời kỳ này, việc thu hoạch hoàn toàn mang tính tự phát. Các gia đình thường tranh thủ đi nhặt nấm vào lúc rạng sáng. Nếu gặp những ụ nấm còn non chưa hái được, họ sẽ dùng một tàu lá dừa để đánh dấu.

Tuy nhiên, theo thời gian, danh tiếng của loại nấm có vị giòn sần sật đặc trưng, vị ngọt thanh tự nhiên và mùi thơm dịu nhẹ ngày càng được nhiều người biết đến. Sự lan tỏa của các video review ẩm thực cùng với những thông tin về dược tính quý giá đã dần khiến nấm mối gây được sự chú ý lớn.

Kết quả là giá nấm mối đã tăng vọt một cách nhanh chóng, từ mức chỉ khoảng 50.000 đồng/kg đã nhảy vọt lên 500.000 đồng/kg chỉ trong vài năm. Cách đây khoảng 5 năm, việc phát hiện được một kilôgam nấm mối trong vườn nhà được ví như "trúng số độc đắc". Từ đó, nhiều nhóm người chuyên đi tìm nấm từ nửa đêm cũng dần hình thành.

Một điều thú vị là giá nấm mối có sự chênh lệch rõ rệt theo vùng miền, và càng đi về phía Nam thì giá càng cao. Cụ thể, vào tháng 7 /2024, giá nấm mối tại Huế dao động khoảng 370.000 đồng/kg, tại Đà Nẵng là 500.000 đồng/kg, và khu vực Đông Nam Bộ cũng ở mức 500.000 đồng/kg.

Mức giá cao nhất tập trung ở các tỉnh miền Tây, trong đó Bến Tre là nơi tiêu biểu nhất. Tại đây, nấm dù (loại đã nở tán) có giá từ 600.000 đến 800.000 đồng/kg, trong khi nấm búp (loại nấm mới nhú, mũ còn nhỏ) có thể đạt mức giá kỷ lục 1,5 triệu đồng/kg. Nhiều người sành ăn cho rằng nấm mối ở Bến Tre có hương vị thơm ngon và độ giòn vượt trội hơn so với nấm ở các vùng khác.

Theo tờ Kinh tế Chứng khoán Việt Nam, điều làm nên sự quý hiếm của nấm mối nằm ở tập tính sinh trưởng đặc biệt: Mỗi tổ mối chỉ cho nấm một lần mỗi năm. Và vì nấm phụ thuộc vào sự cộng sinh với mối đất nên hầu như chưa thể nhân giống nhân tạo.

Hơn nữa, thời gian thu hoạch nấm mối chỉ từ 3-5 giờ sáng. Nấm lại hay bị phủ dưới các lớp lá cây nên đòi hỏi người hái phải có kinh nghiệm. Khi thu hoạch, người dân phải chạy đua với thời gian vì khi mặt trời mọc, mối sẽ bò lên đục thân nấm. Và nếu qua một ngày, nấm sẽ nở xoè ra khiến chất lượng và giá thành đều giảm.

Và người dân chỉ có thể hái nấm bằng tay vì nếu dùng dao, mối có thể cảm nhận được kim loại và bỏ tổ, khiến năm sau nấm không mọc nữa.

Bên cạnh đó, nấm mối ngày càng được các nhà hàng ưa chuộng để chế biến các món như nấm mối nướng lá lốt, lẩu nấm tuyết hay pizza nấm mối. Vì thế, giá thành lại bị đẩy lên cao.