Tại sao người Việt thường bày đào, mai, quất trong nhà dịp Tết Nguyên đán?

Cây đào – Một năm sinh sôi, thịnh vượng và phát triển

Ngày Tết ở miền Bắc không thể thiếu cây đào. Hoa đào e ấp mùa đông, bung nở mỗi độ xuân sang, hứa hẹn một năm tươi thắm, rực rỡ, phát triển sinh sôi. Loại hoa này tượng trưng cho sự lãng mạn, thịnh vượng nên thích hợp với những người trẻ tuổi đang tìm kiếm tình yêu.

Trong khi đó, quả đào tượng trưng cho tuổi thọ và có ý nghĩa mang thêm tuổi mới cho những người trong nhà, người già sống lâu trăm tuổi, trẻ nhỏ được thêm tuổi mới. Không ai biết chắc thú chơi đào ngày Tết của người Việt bắt nguồn từ đâu và từ khi nào nhưng có một câu chuyện kỳ thú liên quan tới điều này.

Tích xưa kể rằng, cây đào cổ thụ ở chân núi Sóc Sơn là nơi nơi cư trú của hai vị thần tiên tên là Trà và Uất Lũy. Ma quỷ khiếp sợ uy vũ của hai vị thần nên sợ luôn chỗ ở của họ. Chỉ cần nhìn thấy hoa đào, chúng đã khiếp vía bỏ chạy.

Hàng năm, trong mấy ngày Tết, hai vị thần thường lên chầu Ngọc Hoàng. Để tránh ma quỷ đến quấy phá, người dân nghĩ ra cách hái cành đào về cắm trong chai, lọ. Thời gian qua đi, người Việt vẫn duy trì thú chơi đào ngày Tết, vừa để tránh điều xấu vừa như một cách trang trí nhà cửa, cầu mong một năm sinh sôi phát triển, thuận lợi hanh thông, ăn nên làm ra, gia đình vui vẻ.

Hoa đào ngày Tết như gieo vào lòng người hi vọng, niềm tin về những điều tốt đẹp trong tương lai. Khi chọn cành đào, bạn cần chú ý lựa tán tròn, hoa (nụ) được phân bố đều khắp trên cành, các nhánh nhỏ đều nhau, không chênh lệch hoặc phân bố lộn xộn, không ngay hàng thẳng lối. Cành mới được cắt từ trên cây, theo đánh giá cảm quan phải còn tươi nguyên thì mới có sức sinh trưởng mạnh.

Sau khi đã chọn được cành đào đẹp, bạn lưu ý cắm theo đúng phong thủy, chọn đúng hướng và bình. Năm 2023 là năm Quý Mão, bạn nên đặt bình hoa đào theo hướng Bắc, chọn bình màu xanh da trời hoặc màu đen.

Cây mai – Sự giàu có và cao quý, ước mong một năm thịnh vượng ấm no

Nếu đào là biểu tượng ngày Tết ở miền Bắc thì mai vàng là loài hoa được người dân miền Nam lựa chọn. Màu của mai vàng tượng trưng cho sự cao quý, giàu có và hy vọng. Loại cây này được xếp vào hàng tứ quý, gồm tùng, cúc, trúc, mai.

Chơi mai là thú chơi tao nhã của các văn nhân hiền sĩ ngày xưa. Khác với hoa đào, trong suy nghĩ của phần lớn người Việt, hoa mai chỉ có một gam màu vàng tươi, gam màu tượng trưng cho hoàng tộc thời phong kiến và khiến người ta nghĩ đến sự thành đạt, vinh hiển, phát tài.

Theo quan niệm xưa, cây mai tượng trưng đủ bốn đức tính quý nhất của người quân tử - bộ Tứ đức (Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí), tương ứng với chu kỳ nhú nụ - nở hoa - ra quả - kết quả. Việc chơi mai ngày Tết không chỉ thể hiện chủ nhà là người phóng khoáng, thành đạt, tao nhã mà còn ẩn chứa mong ước về một năm phát tài phát lộc, gia đình ấm no, hạnh phúc. 

Có một quan niệm từ xa xưa là nếu cây mai nhà nào chỉ nở toàn hoa mai 7 cánh thì nhà đó sẽ “đại cát đại quý” trong năm đó. Khi chọn mai trang trí Tết, bạn cần xem xét đến yếu tố hình thức (gốc chắc chắn, tỷ lệ hoa nụ cân đối, lá non hoặc đỏ biếc, mật độ vừa phải,..) cũng như diện tích không gian nơi trưng bày.

Chậu mai bày tết trong nhà không quá to hoặc quá bé, tạo cảm giác hài hòa, cân bằng, ấm cúng,.. phù hợp với không khí những ngày đầu năm. Những dáng cây hoa mai đẹp thường có hình Chân quỳ, Hạc bay, Phụng hoàng... với các nhánh đẹp cân đối, phân chia hợp lý trên thân cây.

Bên cạnh đó, cây mai nên vỏ đen tự nhiên, không đốm vảy nấm mốc, bông rải đều, nhánh to khỏe, nhánh uyển chuyển, nụ mập, lá non vừa nhú.

Cây quất - Phong phú và hạnh phúc, ước mong một năm đủ đầy sung túc

Theo quan niệm từ xưa của người Việt, cây quất (hoặc quýt) tượng trưng cho bội thu, cũng là khởi đầu cho năm mới tốt đẹp. Một cây quất chơi Tết lý tưởng là cây có lá to màu xanh đậm và bóng mượt, quả quất đều, căng mọng, có nhiều nụ, lộc non.

Cây quất càng xum xuê, xanh lá, quả trĩu cây thì năm mới càng tốt đẹp, tiền tài càng nhiều. Các quả quất trông giống như mặt trời, là một biểu tượng tốt đẹp của sự phong phú và hạnh phúc.

Dân gian quan niệm, quất là biểu tượng sức khỏe, bình an, trường thọ và sự may mắn trong tình duyên. Loại cây này cũng “đạt” được yếu tố ngũ hành: kim (hoa màu trắng) sinh thủy (lá xanh đậm), thủy sinh mộc (thân cây), mộc sinh hỏa (quả chín màu cam), hỏa sinh thổ (đất trong chậu) và thổ sinh kim (hoa màu trắng).

Đặt quất trong nhà vào ngày Tết không chỉ để trang trí mà còn gửi gắm hy vọng về một năm nhiều niềm vui, may mắn cho gia đình. Với người làm kinh doanh, việc bày quất ở cửa hàng, văn phòng cầu mong cát khí thuận lợi, đầu tư sáng suốt và thu được nhiều tài lộc.

Theo truyền thống ở Việt Nam và một số nước khác, trên cây quất thường treo hoặc đặt một vài chiếc lì xì màu đỏ. Những chiếc lì xì này dành để tặng cho trẻ nhỏ với ý nghĩa mang lại điều tốt đẹp, may mắn trong năm mới.

Khi đi mua quất, cần chọn cây có dáng tròn hoặc hình tháp, chẻ ngang để tạo thế. Bên cạnh đó, bạn chú ý đến một số yếu tố khác như cây phải đủ tứ quý gồm quả vàng, quả xanh, nụ trắng, lá chồi.

Nếu định để cây ở vị trí trung tâm, bạn nên chọn cây quất cân đối và không được để cho một phía nào của cây bị lép. Trường hợp chỉ định đặt cây ở góc nhà hoặc tiền sảnh thì cây bị khuyết một chút cũng không có vấn đề gì. Tuy nhiên, dù định trưng bày ở đâu, cây quất nhất định phải có đủ quả xanh, quả chín và hoa.

Một điều lưu ý chung là khi mua đào, mai, quất hay bất cứ loại cây, loại hoa nào về trang trí nhà dịp Tết, bạn cần tưới đủ nước, chăm sóc cây cẩn thận, tránh để cây héo, úa vào ngày đầu năm.

Đinh Kim (T/h)