Tại sao 9 năm tới người Việt sẽ không được đón Giao thừa vào ngày 30 tết? Chuyên gia lí giải nguyên nhân

Theo Báo Thanh niên, mới đây, mạng xã hội ào ạt chia sẻ thông tin thú vị về âm lịch, rằng sau ngày 30 tháng chạp năm nay (Quý Mão), phải đợi đến 9 năm nữa, đến năm Nhâm Tý 2033 người Việt mới có thể "gặp lại" ngày 30 tết. Bởi các năm ở giữa giai đoạn này chỉ có giao thừa đêm 29 tháng chạp.

Thông tin này đã nhanh chóng được chia sẻ trên các trang mạng xã hội Việt Nam, nhận được sự quan tâm của nhiều người. Nhiều ý kiến bày tỏ sự ngạc nhiên, thú vị trước thông tin này, cũng có người dò thử xem thông tin có đúng hay không.

Chia sẻ trên Báo Nhà báo và Công luận, anh Phạm Vũ Lộc, nghiên cứu viên tại Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam, những thông tin nói trên được mạng xã hội chia sẻ là chính xác. 

Phải đợi đến 9 năm nữa, đến năm Nhâm Tý 2033 người Việt mới có thể "gặp lại" ngày 30 tết. Ảnh minh họa.

Anh Phạm Vũ Lộc cho biết, một tháng âm lịch phải theo sát sự thay đổi pha của mặt trăng từ không trăng, trăng lưỡi liềm, trăng bán nguyệt, trăng khuyết, trăng tròn và ngược lại. Mỗi tháng bắt đầu vào ngày không trăng, tức là ngày mà mặt trăng ở cùng phía với mặt trời. Thời điểm này được gọi là điểm sóc và nó rơi vào ngày nào thì ngày đó sẽ là ngày mùng 1 đầu tháng âm lịch.

Thời gian từ điểm sóc này tới điểm sóc tiếp theo (gọi là tuần trăng) dài ngắn tùy mỗi tháng. Đó là do quỹ đạo của trái đất quanh mặt trời và quỹ đạo của mặt trăng quanh trái đất là hình bầu dục chứ không tròn, nên tốc độ di chuyển của mặt trời và mặt trăng trên bầu trời không đều, khiến cho thời gian để chúng gặp lại nhau (gọi là giao hội) hàng tháng không bằng nhau.

Theo đó, tuần trăng dài trung bình 29 ngày 12 giờ 44 phút và dao động hơn kém giá trị này tới 7 tiếng đồng hồ. Hệ quả là từ điểm sóc này (tính là ngày mùng 1) tới điểm sóc tiếp theo có thể rơi vào ngày thứ 30 hoặc sang ngày thứ 31. Ngày này trở thành ngày mùng 1 tháng tiếp theo và tháng trước đó tương ứng sẽ có 29 hoặc 30 ngày (gọi là tháng thiếu hoặc đủ).

Dưới đây là bảng so sánh độ dài tuần trăng tháng chạp của 10 năm liên tiếp tính từ năm nay. Có thể thấy độ dài tuần trăng dao động nhưng vì điểm sóc xảy ra sớm trong ngày mùng 1 tháng chạp nên điểm sóc tháng giêng tiếp sau vẫn nằm gọn trong ngày thứ 30 tính từ ngày đó. Ngày thứ 30 này trở thành ngày mùng 1 tết và tháng chạp dừng lại vào ngày 29 liền trước đó.

Từ năm Giáp Thìn 2024 liên tục tới năm Tân Hợi âm lịch 2031 không có 30 tháng chạp. Ảnh: Báo Nhà báo và Công luận.

Theo anh Lộc, với trình độ tính toán ngày nay, độ chính xác của các thông số có thể vượt qua hàng giây. Việc độ dài tuần trăng và điểm sóc thay đổi từng tháng phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên không thể định ra quy luật mà phải tính toán chính xác theo thực tế mỗi tháng. Không riêng gì tháng chạp, tháng âm lịch nào cũng có thể thiếu hoặc đủ.

Do đó, việc 8 năm liên tục tháng chạp thiếu cũng chỉ là một sự trùng hợp, không hề mang tính quy luật của lịch pháp. Hơn nữa, âm lịch đã được sử dụng lâu đời ở nước ta từ xưa đến nay, hiện tượng này không có gì đặc biệt. Ví dụ như từ năm Bính Thân (2016) đến năm Canh Tý (2020) liên tiếp 5 năm có tháng chạp đủ.

"Tết Nguyên đán nước ta có ngày trừ tịch là ngày cuối cùng của năm cũ. Ngày này thường được dân gian gọi nôm na là ngày 30 tết. Tuy vậy, như đã giải thích ở trên, ngày cuối năm không nhất thiết là ngày 30 tháng chạp mà còn có thể là ngày 29. Dù đó là ngày 29 hoặc 30 thì cũng không ảnh hưởng gì đến các phong tục tết cổ truyền vẫn được nhân dân ta lưu truyền và thực hành hàng năm”, anh Lộc nhận định.

Như Quỳnh (T/h)