Sinh trắc học là gì?

Sinh trắc học là gì?

Sinh trắc học (biometrics) là một ngành khoa học sử dụng các đặc điểm sinh học của con người để nhận dạng và xác thực danh tính. Sinh trắc học tập trung vào việc đo lường và phân tích các đặc điểm sinh học hoặc hành vi của con người. Những đặc điểm này thường là duy nhất đối với từng cá nhân và có thể được sử dụng để xác thực danh tính hoặc truy cập vào các hệ thống an ninh.

Sinh trắc học đã trở thành một phần không thể thiếu trong công nghệ bảo mật hiện đại, đặc biệt trong các lĩnh vực như an ninh mạng, ngân hàng, y tế và nhiều ngành công nghiệp khác.

Phân loại sinh trắc học

Sinh trắc học có thể được chia thành hai loại chính: sinh trắc học cơ thể và sinh trắc học hành vi. Sinh trắc học cơ thể bao gồm các phương pháp như dấu vân tay, nhận diện khuôn mặt, quét mống mắt, nhận diện võng mạc và nhận diện giọng nói. Các phương pháp này dựa trên những đặc điểm sinh học cụ thể của mỗi người, chẳng hạn như các đường vân trên ngón tay, hoa văn trong mống mắt, hoặc cấu trúc giọng nói. Những đặc điểm này là duy nhất và không thay đổi theo thời gian, giúp phân biệt từng cá nhân một cách chính xác.

Trong khi đó, sinh trắc học hành vi dựa trên các đặc điểm hành vi của con người, như cách ký tên, cách gõ phím, hoặc cách đi lại. Chẳng hạn, nhận diện chữ ký phân tích các yếu tố như tốc độ và áp lực khi ký, còn nhận diện cách gõ phím dựa trên tốc độ và nhịp điệu gõ phím của người dùng. Mỗi người có một phong cách hành vi riêng, và điều này có thể được sử dụng để xác thực danh tính.

Sinh trắc học được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong an ninh mạng, sinh trắc học giúp tăng cường bảo mật cho hệ thống máy tính và các thiết bị thông minh. Nhiều điện thoại thông minh hiện nay sử dụng nhận diện khuôn mặt hoặc dấu vân tay để mở khóa.

Đặc biệt, trong lĩnh vực ngân hàng và tài chính, các ngân hàng sử dụng sinh trắc học để xác thực danh tính khách hàng khi thực hiện giao dịch trực tuyến, giúp giảm thiểu rủi ro gian lận.

Sinh trắc học hoạt động như thế nào?

Một hệ thống sinh trắc học thường trải qua ba giai đoạn cơ bản:

(1) Thu thập dữ liệu (Enrollment)

Người dùng cung cấp thông tin sinh học của mình – ví dụ: quét vân tay, chụp ảnh khuôn mặt, ghi âm giọng nói. Dữ liệu này được chuyển đổi thành mẫu số hóa (biometric template).

(2) Lưu trữ và mã hóa dữ liệu (Storage)

Hệ thống lưu trữ mẫu số hóa trong cơ sở dữ liệu hoặc thiết bị cục bộ (như chip trong điện thoại). Dữ liệu được mã hóa để đảm bảo bảo mật.

(3) So khớp và xác thực (Matching & Verification)

Khi cần xác minh, hệ thống sẽ quét lại dữ liệu sinh học hiện tại và so sánh với mẫu lưu trữ.

Nếu trùng khớp → xác nhận danh tính.

Nếu sai lệch → từ chối truy cập hoặc yêu cầu xác minh lại.

Ví dụ: khi bạn mở khóa điện thoại bằng Face ID, camera sẽ quét khuôn mặt bạn, đối chiếu với dữ liệu đã lưu và quyết định có mở khóa hay không — tất cả chỉ trong vài phần nghìn giây.