Say nắng trong mùa hè và cách xử trí

Nguyên nhân và cách nhận biết say nắng

Say nắng xảy ra khi bạn tiếp xúc với môi trường nắng nóng trong thời gian dài hoăc hoạt động vất vả, hoặc khi thay đổi môi trường đột ngột, di chuyển từ phòng mát ra ngoài trời trong lúc nhiệt độ tăng cao. Bên cạnh đó, các yếu tố về tuổi tác hay sử dụng một số loại thuốc làm ảnh hưởng tới khả năng giữ nước và phản ứng nhiệt của cơ thể cũng là nguyên nhân gây say nắng. 

Theo y học cổ truyền, say nắng, say nóng thuộc phạm trù “trúng thử”, tức trúng nắng, trúng nóng với các biểu hiện sau:

- Sốt, tăng thân nhiệt, da nóng, không ra mồ hôi hoặc vã mồ hôi nhiều, mồ hôi lạnh.

- Tăng nhịp tim, nhịp thở, hồi hộp trống ngực.

- Người mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, đau đầu.

- Khát nhiều, miệng họng khô.

- Niêm mạc mắt đỏ, lưỡi đỏ, mặt đỏ, mạch nhanh và nhỏ.

- Nước tiểu vàng sẫm, ít nước tiểu.

- Trường hợp nặng có thể ngất, hôn mê, trụy tim mạch, sốc nhiệt dẫn đến tử vong.

Người bị say nắng thường có nhiệt độ cơ thể từ 40 độ C trở lên, thay đổi cả về trạng thái, tinh thần, thường khó chịu, mê sảng, lú lẫn, đôi khi còn nói lắp. Ngoài ra, còn có thể gặp phải các biểu hiện như buồn nôn, ói mửa, da ửng đỏ, nhịp tim, nhịp thở nhanh, đau đầu thậm chí là đau nhói. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, say nắng sẽ ảnh hưởng đến não, tim, cơ bắp, thậm chí có nguy cơ dẫn đến tử vong.

Biểu hiện đặc trưng khi một người bị say nắng, say nóng. Ảnh: Lao Động

Cách xử trí khi thấy người bị say nắng

Nếu phát hiện có người bị say nắng, cần nhanh chóng hạ thân nhiệt cho bệnh nhân bằng cách chuyển người bệnh đến nơi thoáng mát, có bóng râm, sau đó nới lỏng và cởi bỏ bớt quần áo. Tiếp theo, sử dụng khăn mát vắt ráo, chườm, đắp vào những nơi như trán, mặt, cổ, hõm nách, bẹn.

Trong trường hợp người bệnh còn tỉnh táo và không nôn nhiều thì giúp họ bổ sung nước. Cuối cùng, gọi hỗ trợ y tế và đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ kịp thời.  

Nếu người bệnh ngất xỉu, ngoài các xử trí trên, có thể day, ấn một số huyệt có tác dụng tỉnh thần trong lúc chờ hỗ trợ từ nhân viên y tế:

- Huyệt Nhân trung: 1/3 phía trên rãnh nhân trung

- Huyệt Thừa tương: Hõm dưới môi dưới.

- Huyệt Hợp cốc: Hõm giữa ngón trỏ và ngón cái.

- Huyệt Ấn đường: Giao điểm giữa 2 đầu lông mày.

Cần làm gì để phòng ngừa say nắng?

Say nắng là điều có thể đoán trước và phòng tránh được. Để phòng ngừa say nắng, bạn chú ý thực hiện một số việc sau:

- Uống nhiều nước sẽ giúp cơ thể đổ mồ hôi và duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường.

- Tăng cường dinh dưỡng cho cơ thể với một số loại rau củ quả có tính mát như bí đao, cà chua, đỗ xanh, mướp, dưa chuột, mồng tơi, rau đay, rau muống..., tránh uống nước ngọt, đồ uống có cồn.

- Hạn chế ra ngoài khi nắng nóng cao điểm (10h – 16h). Nếu phải ra đường thì cần mặc áo chống nắng, đeo khẩu trang, kính râm và sử dụng kem chống nắng.

- Mặc quần áo mỏng nhẹ, sáng màu, không mặc đồ bó sát.

- Không làm việc quá lâu ngoài trời nắng, trong môi trường nóng bức hoặc hoạt động thể lực quá sức ngoài trời. Thường xuyên nghỉ giải lao, cần bù nước giữa giờ làm.

- Nếu đi ngoài trời nắng vào thì cần dừng lại 5 – 10 phút dưới bóng râm để cơ thể giảm tiết mồ hôi, sau đó mới đi vào phòng có điều hòa.

- Không được tắm lạnh, gội đầu, đổ nước từ đỉnh đầu xuống, để điều hoà lạnh, quạt gió hướng thẳng người khi mới từ ngoài trời nắng về còn nóng và ra nhiều mồ hôi.

- Nâng cao sức khỏe bằng việc tập thể dục tại các thời điểm mát mẻ trong ngày như sáng sớm hoặc chiều tối.

- Trang bị những dụng cụ y tế cần thiết để có thể sơ cứu kịp thời.

Đinh Kim (T/h)