QLTT Hà Nội siết hàng lậu qua đường bưu chính: Nhiệm vụ cấp bách trong thời kỳ thương mại điện tử bùng nổ

Hàng lậu “ẩn mình” trong dòng chảy thương mại điện tửTrong bối cảnh mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến, việc gửi - nhận hàng qua dịch vụ chuyển phát nhanh diễn ra với tần suất lớn. Theo Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) Hà Nội, đây cũng là cơ hội để hàng hóa vi phạm “lẩn” vào các kiện bưu gửi. Điển hình, trong đợt kiểm tra gần đây tại Cơ sở dịch vụ bưu chính Thuận Phong (Công ty TNHH MTV Chuyển phát nhanh Thuận Phong - Chi nhánh Hà Nội), lực lượng chức năng phát hiện hơn 100.000 sản phẩm nhãn hiệu Zara Home, Adidas cùng nhiều mặt hàng điện tử xuất xứ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… nhưng không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc.

Ông Hoàng Đại Nghĩa, Đội trưởng Đội QLTT số 1, nhận định nhiều đơn vị bưu chính ưu tiên tối giản thủ tục, giảm chi phí và tối ưu tốc độ giao hàng. Đây là điều kiện thuận lợi để các đối tượng buôn lậu lợi dụng. Không ít trường hợp người gửi và người nhận đều ghi địa chỉ giả, thậm chí không tồn tại người nhận, gây khó khăn lớn trong việc truy xuất.

Bên cạnh đó, mô hình COD (giao hàng thu tiền hộ) – xương sống của thương mại điện tử – khiến việc kiểm soát càng phức tạp. Nhân viên giao hàng trở thành người vận chuyển chính, trong khi họ không có năng lực nhận diện hàng giả, hàng cấm. Lực lượng chức năng đã ghi nhận các trường hợp doanh nghiệp bưu chính chấp nhận vận chuyển vật phẩm nghi là ma túy, pháo nổ, dù đây là mặt hàng cấm tuyệt đối.

Một số doanh nghiệp vận tải hành khách không có giấy phép bưu chính vẫn nhận vận chuyển hàng hóa, bao gồm cả những sản phẩm dễ cháy nổ, gây mất an toàn cho cả người lao động lẫn phương tiện.

Giám định hàng hóa: Khó khăn không chỉ nằm ở quy trình

Đại diện Hải quan, ông Dương Phú Đông, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực 1 cho biết việc xác định hàng thật, hàng giả, nhất là mặt hàng điện thoại di động, rất phức tạp. Muốn kết luận chính xác phải mang đi giám định với chi phí cao, tốn thời gian, trong khi lượng bưu gửi mỗi ngày cực lớn.

Trong trường hợp nghi ngờ bưu kiện chứa ma túy hoặc hàng cấm, quy trình tiếp nhận, kiểm tra, giám định do hải quan, công an tiến hành thường kéo dài. Điều này khiến doanh nghiệp bưu chính ngần ngại báo cáo sự việc vì ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng vận chuyển và trải nghiệm khách hàng.

Cần tháo gỡ “nút thắt” pháp lý

Giám đốc Bưu điện Hà Nội Bùi Văn Hoàng cho biết, pháp luật hiện hành, cụ thể là Điều 14 Luật Bưu chính quy định doanh nghiệp chỉ được mở bưu kiện kiểm tra khi có yêu cầu bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền. Khi mở phải lập biên bản và có chữ ký liên quan. Quy định này nhằm bảo vệ quyền riêng tư bưu gửi, nhưng trong thực tế lại khiến doanh nghiệp gần như “bó tay” với nghi vấn hàng lậu trong kiện hàng.

Do đó, ông Hoàng đề xuất cần sửa đổi, bổ sung các quy định để doanh nghiệp bưu chính có thể linh hoạt kiểm tra những bưu kiện có dấu hiệu vi phạm, đảm bảo an toàn an ninh mạng bưu chính.

Phó Chánh Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia Đỗ Hồng Trung cũng khẳng định việc cập nhật pháp luật là cần thiết. Tuy nhiên, trong thời gian chờ sửa đổi quy định, sự phối hợp giữa bưu chính và lực lượng chức năng vẫn là yếu tố quyết định.

Tăng cường liên kết để chặn đứng hàng lậu

Tại Hà Nội, QLTT thành phố đã ký thỏa thuận hợp tác với Viettel Post Hà Nội nhằm tăng cường kiểm tra và xử lý hàng hóa vi phạm vận chuyển qua đường bưu chính. Giám đốc Chi nhánh Viettel Post Hà Nội Vũ Ngọc Quảng đánh giá mô hình hợp tác giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong phát hiện hàng hóa nghi vấn, đồng thời tạo kênh trao đổi thông tin nhanh và chính xác với lực lượng chức năng.

Theo Chi cục trưởng QLTT Hà Nội Trịnh Quang Đức, sự liên kết này giúp lực lượng chức năng nắm bắt thông tin sớm hơn, từ đó phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vận chuyển hàng giả, hàng nhập lậu, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ… qua đường bưu chính.

Vụ Bưu chính (Bộ Khoa học & Công nghệ) cũng yêu cầu các doanh nghiệp bưu chính đẩy mạnh truyền thông nội bộ, thiết lập quy trình phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để chủ động phòng ngừa, phát hiện hàng hóa có dấu hiệu vi phạm.

Kiểm soát hàng lậu qua đường bưu chính là thách thức lớn trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ. Việc hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng tính chủ động cho doanh nghiệp bưu chính, đồng thời siết chặt phối hợp với lực lượng chức năng, chính là chìa khóa để ngăn chặn từ gốc rễ các hành vi buôn lậu đang ngày càng tinh vi.