Phát hiện nguyên nhân gây rối loạn ăn uống là do mũi quá thính

Nhiều người muốn nhịn ăn để giảm cân, nhưng mũi ngửi thấy mùi thức ăn khiến kẻ thù lớn nhất của họ là "đói khát" lại vùng dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Các chuyên gia đã phát hiện ra một vùng não mới trong nghiên cứu dùng mùi thức ăn kích hoạt chuột thí nghiệm, khiến chúng không ăn uống gì cho đến khi chết đói.

Benjamin Arenkiel, một nhà nghiên cứu tại Viện Thần kinh Jane Duncan, làm việc ở bệnh viện Nhi đồng Texas và phó giáo sư khoa học Thần kinh & Di truyền học phân tử tại đại học Y Baylor, đã cùng nghiên cứu về ảnh hưởng của mùi thức ăn tác động khác nhau tới động vật cho biết: Sự thèm ăn được não bộ điều khiển dựa trên tình trạng dinh dưỡng của cơ thể, yếu tố môi trường, tâm trạng hoặc các cơ chế phụ khác. Tích hợp các thông tin cảm giác này, não sẽ cho ra quyết định ảnh hưởng đến sự thèm ăn.

Ví dụ, nhận thức về thực phẩm khiến chúng ta có cảm giác thèm ăn nhưng khi nhận thấy (nhìn hoặc ngửi) chúng đang phân rã (ôi thiu) lập tức sự thèm ăn mất đi. Phản ứng này có thể là do bẩm sinh hoặc do kinh nghiệm luyện tập có được.

Ở người và động vật gặm nhấm (chuột chẳng hạn), khứu giác đóng vai trò cảm giác chính trong việc ăn uống. Những người bị điếc mũi, không thể ngửi thấy mùi gì sẽ có sự thay đổi bất thường về khẩu vị.

Nghiên cứu cho thấy, mùi thức ăn ảnh hưởng đến việc ăn uống và trao đổi chất của chuột. Chúng ta đã biết rằng vùng dưới đồi não đóng một vai trò quan trọng trong việc ăn uống và kiểm soát sự thèm ăn. Tuy nhiên, thông tin từ các thần kinh cảm giác, đặc biệt là từ khứu giác được truyền đến vùng dưới đồi và các tế bào thần kinh liên quan, lại không rõ ràng cho lắm.

Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã sử dụng nhiều kỹ thuật, bao gồm cả việc kích thích tế bào thần kinh để xác định tập hợp các tế bào thần kinh có tên là Vglut2 và thấy rằng các tế bào này được kích hoạt đặc biệt bởi mùi thức ăn. Điều này giải thích việc sau một bữa ăn no nê, ngửi thấy mùi món tráng miệng, bạn vẫn muốn ăn tiếp. Ngược lại, ngửi thấy mùi thức ăn khó chịu, dù có đói bụng bạn cũng không muốn ăn tí nào.

Khi các nhà khoa học sử dụng các kỹ thuật di truyền và virus để phá vỡ các tế bào thần kinh Vglut2 của những con chuột thí nghiệm, họ thấy rằng hành vi ăn uống của các con vật đã thay đổi. Các con chuột thí nghiệm không chịu ăn nữa, trọng lượng ban đầu của chúng nhanh chóng giảm đi 30% và cuối cùng chết đói trong vòng 9-12 ngày sau khi tiêm virus.

Một loạt các xét nghiệm đã xác nhận rằng sự sụt giảm cân của chúng không phải do bất kỳ rối loạn chức năng trao đổi chất nào. Không có sự thay đổi về hormone tuyến yên hoặc tuyến giáp, nồng độ glucose hay insulin và càng không có sự khác biệt về nồng độ leptin giữa các nhóm thử nghiệm. Do đó, có thể xác định rằng tín hiệu leptin không liên quan đến việc giảm cân hoặc giảm lượng thức ăn.

Ngược lại, các con chuột bị sụt cân vì sự kích thích của các tế bào thần kinh Vglut2 có tác dụng khiến chúng phải ngừng ăn ngay cả khi đã rất đói. Đây quả là một khám phá tuyệt vời vì động vật có bản năng buộc phải ăn để tồn tại.

Trong thực tế, mùi thức ăn thơm tho thường được có tác động tích cực, kích hoạt tế bào thần kinh Vglut và gây ra cơn đói. Nhưng cũng chính tế bào này, lại khiến gây ra hành vi tránh ăn ở chuột đối với một số mùi khó chịu. Lũ chuột có vẻ như rất sợ những thức ăn này và luôn tránh nơi đặt chúng.

Vào tháng 4/2019, Daily Mail đã đăng tin một trường hợp mắc chứng bệnh khó hiểu gây chán ăn ở một người đàn ông người Australia. Anh này đã bị đập đầu sau khi trượt ngã trong phòng tắm. Tai nạn này đã trở thành biến cố nghiêm trọng trong cuộc đời của anh ta.

Người đàn ông này luôn ngửi thấy thức ăn, dù ngon lành tới đâu, đều có mùi thum thủm gây buồn nôn hết thức. Mặc dù căn bệnh quái lạ này không đe dọa tới tính mạng nhưng hậu quả tàn khốc của nó cuối cùng vẫn khiến bệnh nhân tự sát vì không còn cảm thấy hứng thú gì để sống nữa.

Người đàn ông khốn khổ từng cho biết: Với anh, từ bánh mì mới nướng đến cà phê, sô cô la, rượu vang, bia, thịt xông khói, bít tết, rau, gà nướng và củ quả... đều có mùi rất khó chịu. Cứ đến bữa là anh lại cố gắng thuyết phục bản thân rằng nếu muốn sống thì cần phải ăn chúng.

Câu chuyện có thực trên cho thấy, mùi hương có thể kiểm soát hành vi ăn uống của con người đến thế nào. Chúng có thể khiến người ta bị béo phì vì ăn uống quá độ, lại cũng có thể khiến những con chuột dù chết đói cũng không chịu ăn uống.

Các nhà nghiên cứu cho rằng việc phát hiện ra những tế bào thần kinh kích thích giác quan giúp con người có thể tìm ra cơ chế phát sinh việc rối loạn ăn uống, từ đó có thể chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị hữu hiệu.

Minh Khôi (Theo Sohu)