Phát hiện ngôi mộ cổ đầu tiên của nữ chiến binh từ thời kỳ đồ đá

Các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu những ngôi mộ cổ khổng lồ được gọi, thường dài tới hàng trăm mét ở trong những tấm ván gỗ đã mục nát. Trong số 19 ngôi mộ chôn cất con người tại nghĩa trang thời kỳ đồ đá mới được phát hiện tại Fleury-sur-Orne (Normandy, miền Bắc nước Pháp) nhóm nghiên cứu đã phân tích ADN của 14 cá thể, trong đó chỉ có 1 người là nữ.

Người phụ nữ được chôn với những mũi tên "tượng trưng cho nam giới" trong ngôi mộ của mình. Tác giả chính của nghiên cứu, bà Maïté Rivollat, một nhà khảo cổ học và di truyền học tại Đại học Bordeaux, nhận xét: "Chúng tôi tin rằng những đồ tạo tác có giới tính nam này đã đưa người phụ nữ này vượt ra ngoài nhận dạng giới tính sinh học của mình. Điều này ngụ ý rằng hiện thân của giới tính nam khi chết là cần thiết để cô ấy có thể được chôn cất trong những cấu trúc khổng lồ này".

Các nhà khảo cổ cho rằng các mỏm đá ở Fleury-sur-Orne thuộc nền văn hóa Cerny thời đồ đá mới. Một số nghĩa trang Cerny khác đã được tìm thấy cách đó hàng trăm mét  trong vùng Paris Basin về phía Đông Nam, nhưng Fleury-sur-Orne là nghĩa trang lớn nhất từng được tìm thấy ở Normandy.

Nhưng trong khi hai khu vực có nền văn hóa Cerny chung, dường như có sự khác biệt về việc ai có thể được chôn trong những ngôi mộ có địa vị cao. Trong khi cả đàn ông và phụ nữ được chôn cất với số lượng gần như bằng nhau ở Paris, nghĩa trang ở Fleury-sur-Orne hầu như chỉ dành cho nam giới, vì vậy các nhà khảo cổ đã rất ngạc nhiên khi tìm thấy một người phụ nữ tại đây.

Ngôi mộ phụ nữ duy nhất được chôn trong khu nghĩa trang hoành tráng ở Normandy, Pháp thời kỳ đồ đá mới. Ảnh: Pascal Radigue

Tuy nhiên, theo bà Rivollat, rất khó để biết người phụ nữ đó đã sống như thế nào. Bà chia sẻ: "Tôi không nghĩ rằng chúng ta có thể suy đoán bất cứ điều gì về tình trạng của cô ấy - chúng tôi không có đủ yếu tố cho điều đó".

Bà Rivollat cho biết thêm để biết thêm về người phụ nữ thời kỳ đồ đá, họ có thể phân tích đồng vị, tức là kiểm tra các biến thể nguyên tố trong hài cốt của cô. Việc này có thể tiết lộ thông tin về chế độ ăn uống và nguồn gốc địa lý của người phụ nữ này.

Nghĩa trang đồ đá mới

Nghĩa trang thời kỳ đồ đá mới ở Fleury-sur-Orne gần Caen được phát hiện thông qua các bức ảnh chụp vào những năm 1960. Từ năm 2014, Viện Nghiên cứu Khảo cổ Phòng ngừa Quốc gia Pháp (Inrap) đã dẫn đầu một cuộc "khai quật giải cứu" ở đó. 

Các cuộc khai quật mới nhất có quy mô rất lớn, bao gồm hơn 24 ha và đã phát hiện ra một số ngôi mộ bằng đá hộc thời kỳ đồ đá mới và các di tích khác, như chiếc xe ngựa dài nhất từng được phát hiện ở châu Âu, dài 372 mét.

Nhóm của bà Rivollat ​​đã tiếp cận với các mẫu thi thể người trong các khu mộ cổ Fleury-sur-Orne. Trong đó, các nghiên cứu mới về ADN cổ đại của họ đã tiết lộ giới tính của các thi thể.

Nhóm nghiên cứu cũng sử dụng các mẫu ADN cổ đại để xác định các mối liên hệ gia đình giữa những người được chôn cất ở đó và các nhà khoa học phát hiện ra rằng hầu như tất cả những người được chôn ở khu mộn ày đều không có quan hệ huyết thống, ngoại trừ một người cha và một người con trai đã được chôn cất trong cùng một ngôi mộ. 

Manh mối này, cũng như các khía cạnh khác của phân tích ADN, gợi ý rằng những người chôn cất ở Fleury-sur-Orne là từ một cộng đồng phụ hệ - trong đó quyền lực xã hội được thừa kế theo dòng dõi nam - khi các cô con gái của một gia đình rời khỏi nhà và sống cùng các gia đình của bạn đời.

Tuy nhiên, người phụ nữ được chôn cùng với những mũi tên tại địa điểm đã "đặt câu hỏi về sự thiên vị giới tính sinh học trong các nghi thức chôn cất của nghĩa trang cao quý đầy 'nam tính' này".

Cá nhân quyền lực

Các nghiên cứu trước đây về nghĩa trang Cerny ở lưu vực Paris đã phân biệt một loại cụ thể là "những cá nhân quyền lực" bằng cách chôn họ với mũi tên, súng rung và có thể cả cung tên, qua đó có thể coi họ lầ chiến binh. 

Những nghiên cứu mới cho thấy những người đi săn như vậy luôn là đàn ông, với các dấu hiệu trên xương của họ phù hợp với hình vẽ cung tên. Các nhà nghiên cứu lưu ý: "Cùng với nhau, sự công nhận dành cho nam giới, việc bắn cung hoặc săn bắn, hoặc rộng hơn là thế giới hoang dã, là đặc trưng cho hệ tư tưởng Cerny ở Paris Basin".

Người ta không biết liệu người phụ nữ được chôn cất tại nghĩa trang Cerny ở Fleury-sur-Orne có được cộng đồng chính thức coi là chiến binh hay không, nhưng "cô ấy được chôn với bốn đầu mũi tên, một loại hiện vật được coi là dành riêng cho nam giới trong các liên kết của nó ở nền văn hóa Cerny".

Ngược lại, điều này cũng ngụ ý rằng việc chôn cất cô tại địa điểm này là một điều hoàn toàn cần thiết và rằng giới tính của cô ấy "thể hiện sự nam tính, cho phép cô ấy được vào nghĩa trang hoành tráng này".

Ông Chris Fowler, một giảng viên cao cấp về khảo cổ học thời tiền sử sau này tại Đại học Newcastle ở Vương quốc Anh, người không tham gia vào nghiên cứu mới nhất nhưng là người dẫn đầu cuộc điều tra về các ngôi mộ thời kỳ đồ đá mới ở Anh, nhận định người phụ nữ được chôn cất tại Fleury-sur-Orne dường như được coi trọng ngang với người đàn ông được chôn cất ở đó.

Ông nói thêm rằng những những người được chôn trong các bãi đất trống khác nhau không liên quan đến nhau và không phải tất cả các thành viên của cộng đồng cấp cao hơn đều được chôn cất trong các bãi đất trống.

Ông chia sẻ: "Thật là hấp dẫn khi có rất nhiều dòng họ được chôn cùng một khu chôn cất trong khi chỉ một hoặc hai đại diện trong dòng họ được chôn cất tại nghĩa trang được đánh dấu ở những gò đất rộng lớn này. Điều này đã đặt ra thêm câu hỏi về các động lực xã hội và chính trị giữa các dòng dõi này".

Minh Hạnh (Theo Live Science)