Phát hiện loài chuột chũi mới có đuôi cực kỳ ngắn tại Thanh Hoá

Theo Nông nghiệp & Môi trường, loài chuột chũi mới mang tên Euroscaptor darwini (chuột chũi Darwin) đã được các nhà khoa học Việt Nam đăng tải trên tạp chí khoa học ZooKeys. Phát hiện này không những mở rộng danh mục loài của Việt Nam mà còn làm sáng tỏ một mắt xích còn thiếu trong tiến hóa của nhóm động vật sống ngầm dưới đất ở châu Á.

Chuột chũi Darwin được xác định là loài đặc hữu mới, hiện chỉ ghi nhận tại vùng rừng rậm ở sườn tây nam dãy Pù Luông, ở độ cao khoảng 900 - 1.100m.

Nhóm nghiên cứu thuộc Viện Sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Hồng Đức và Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông đã mất nhiều năm khảo sát trước khi khẳng định, đây là loài hoàn toàn mới với đặc điểm hình thái và di truyền riêng biệt.

Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất của chuột chũi Darwin là chiếc đuôi cực kỳ ngắn, chỉ dài hơn 2 mm, gồm 6-7 đốt sống, ít hơn đáng kể so với bất kỳ loài nào cùng chi. Đuôi gần như chìm trong lớp da, phủ lông cứng thưa, ngắn, chỉ nhô ra một đoạn nhỏ ở phần cuối, tạo thành dấu hiệu nhận diện đặc trưng.

Hộp sọ và xương răng của loài này cũng có cấu trúc riêng, phù hợp với lối sống đào hang ở địa hình núi đá vôi. Kết quả phân tích ADN ty thể khẳng định chuột chũi Darwin tách biệt rõ ràng với các loài cùng chi từng biết đến ở Việt Nam, Lào và Trung Quốc.

Trước đây, Việt Nam từng ghi nhận một số loài thuộc chi Euroscaptor, như E. longirostris ở miền Bắc và E. kuznetsovi ở Lâm Đồng, nhưng tất cả đều khác xa về hình thái và phân bố sinh thái.

So với họ hàng của mình, chuột chũi Darwin có kích thước nhỏ hơn, đuôi ngắn hơn và thích nghi với tầng đất ẩm, mùn dày của rừng nguyên sinh. Sự khác biệt này được coi là bằng chứng cho thấy quá trình phân hóa loài diễn ra mạnh mẽ ở khu vực Bắc Trung bộ, nơi địa hình, khí hậu và thảm thực vật tạo ra những “ốc đảo tiến hóa” độc lập.

Tên loài được đặt theo nhà tự nhiên học Charles Darwin, người đặt nền móng cho học thuyết tiến hóa, như một cách tôn vinh tư tưởng khoa học về sự hình thành loài. 

Theo Tiền Phong, nghiên cứu này cho thấy, Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa còn nhiều bí ẩn về đa dạng sinh cần được tiếp tục khám phá trong tương lai.

Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông có diện tích là 17.171,03ha, trong đó diện tích rừng đặc dụng là 16.982,6ha nằm hai huyện Quan Hóa cũ và Bá Thước cũ của tỉnh Thanh Hoá.

 Khu Bảo tồn có 1.579 loài thực vật, trong đó 167 loài có tên trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), nhiều loài đặc hữu chỉ có ở Việt Nam Thông Pà Cò, Trai lý, Nghiến, các loài lan như Lan Hài, Kim tuyến đá vôi... Khu vực này cũng ghi nhận 908 loài động vật hoang dã, trong đó 24 loài có tên trong sách đỏ của IUCN.