Phá đường dây sản xuất hàng trăm nghìn cuốn sách giáo khoa giả: Những mắt xích ngầm trong vỏ bọc doanh nghiệp

 Từ dấu hiệu tái phạm đến chuyên án quy mô liên tỉnh

Thời điểm cận kề năm học mới cũng là lúc nhu cầu mua sắm sách giáo khoa của học sinh, phụ huynh tăng cao. Đây được coi là giai đoạn "vàng" để các đối tượng lợi dụng trục lợi, tung ra thị trường các loại sách giả, sách nhái với chiêu bài “giá rẻ hơn hàng thật”, đánh trúng vào tâm lý tiết kiệm của phụ huynh, đặc biệt ở những địa phương có đông học sinh, sinh viên. Những hành vi trên không chỉ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng dạy và học trong các nhà trường.

Tại tỉnh Bắc Ninh, thời gian qua ghi nhận nhiều vụ mua bán sách giáo khoa giả với thủ đoạn tinh vi. Một số nhà sách dù từng bị xử phạt hành chính, thậm chí xử lý hình sự, vẫn tiếp tục tái phạm. Trước tình hình đó, thực hiện chỉ đạo của Giám đốc Công an tỉnh Bắc Ninh, Phòng An ninh chính trị nội bộ chủ trì, phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ triển khai đồng bộ các biện pháp đấu tranh, xử lý vi phạm.

Qua công tác nắm tình hình, lực lượng chức năng xác định hoạt động của các đối tượng không chỉ giới hạn ở tỉnh Bắc Ninh mà còn mở rộng sang địa bàn thành phố Hà Nội. Phòng An ninh chính trị nội bộ, Công an tỉnh Bắc Ninh chủ trì, phối hợp với Phòng An ninh điều tra, Công an tỉnh Bắc Ninh, Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an và các đơn vị liên quan tiến hành xác minh, lập chuyên án đấu tranh.

Từ ngày 29/7 đến 3/8, các tổ công tác đồng loạt khám xét 8 địa điểm là xưởng in, kho chứa, cửa hàng sách tại Bắc Ninh và Hà Nội. Đồng thời, triệu tập 12 đối tượng có liên quan để phục vụ điều tra.

Lực lượng chức năng phát hiện và thu giữ 2.300 thùng carton, tương đương hơn 185.000 cuốn sách giáo khoa tiếng Anh giả, trị giá khoảng 8 tỷ đồng. Ngoài ra còn có 27 bản kẽm dùng để in sách giả, một máy in màu, hai xe ô tô tải, cùng nhiều vật tư, thiết bị phục vụ sản xuất, vận chuyển. Tổng giá trị tang vật bị niêm phong phục vụ điều tra lên tới 15 tỷ đồng. Kết quả giám định xác định toàn bộ tem nhãn in trên bìa sách đều không phải của Nhà Xuất bản giáo dục Việt Nam.

Theo cơ quan công an, với công nghệ in ấn, các đối tượng đa sản xuất ra những cuốn sách giáo khoa giả giống đến 95% sách thật. Tuy nhiên, tại trang bìa đầu tiên của cuốn sách giả này không có mã kích hoạt để hướng tới học liệu số (tài liệu học tập trên thiết bị như máy tính, điện thoại) và tem chống hàng tại trang bìa cuối của cuốn sách không truy xuất được.

Mắt xích cầm đầu và những "chân rết" tiêu thụ được hé lộ

Kết quả điều tra ban đầu xác định, Ngô Thị Phương Lan (SN 1976, trú tại quận Thanh Xuân, Hà Nội), Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư Công nghệ in miền Bắc là đối tượng chủ mưu, trực tiếp điều hành hoạt động in ấn sách giả. Với danh nghĩa một công ty in hợp pháp, Lan đã tổ chức in ấn số lượng lớn sách giáo khoa tiếng Anh giả ngay tại xưởng của mình, sau đó cung cấp cho các đầu mối tiêu thụ.

Hai “chân rết” tiêu thụ chính là Nguyễn Thị Tuyến (SN 1989) và Tạ Ngọc Long (SN 1998), chủ hai nhà sách lớn tại TP Bắc Ninh. Các đối tượng này phân phối sách giả cho nhiều đại lý và trường học trên địa bàn Bắc Ninh, Hà Nội.

Tại cơ quan điều tra, Ngô Thị Phương Lan khai nhận, do thấy lợi nhuận nên Lan đã mở xưởng, thuê nhiều lao động về để tổ chức sản xuất các bản sách giáo khoa giả."Chỉ vì 1 chút lợi nhuận, ảnh hưởng đến các cháu học sinh. Không may các cháu mua phải quyển sách có lỗi sai thì các cháu sẽ học sai", Ngô Thị Phương Lan thừa nhận.

Đối tượng cũng cho biết, số lượng bản kẽ (bản nội dung để in sách) được đặt mua trên mạng xã hội. Nội dung trong những bản kẽm chưa được các cơ quan chức năng kiểm định, xác nhận bản kẽm đó là chuẩn.

Theo cơ quan công an, nhiều nhà sách ở Bắc Ninh được xác định đã tiêu thụ những cuốn sách giả này với chiết khấu từ 55- 60%. Khi đến tay các trường học và phụ huynh sách vẫn được bán theo giá nguyên bìa. “Em nghĩ sách giáo khoa giả không ảnh hưởng đến sức khỏe nên em đã buôn bán. Em thấy rất hối hận, chỉ vì chút lợi nhận mà mình đã đánh đổi tất cả”, đối tượng Nguyễn Thị Tuyến khai nhận.

Thông tin với PV ĐS&PL, chỉ huy Phòng An ninh chính trị nội bộ, Công an tỉnh Bắc Ninh cho biết, quá trình điều tra, triệt phá đường dây làm sách giáo khoa giả gặp rất nhiều khó khăn bởi thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt của các đối tượng. Khu vực sản xuất được các đối tượng bố trí ở nơi hẻo lánh, ít người qua lại, giao thông hạn chế như gần cánh đồng, nghĩa trang, đường vào nhỏ hẹp, rất khó tiếp cận.

Khi sản xuất xong, đa số các đối tượng phân phối sách qua mạng xã hội và các kênh không chính thống. Mỗi cuốn sách giả được chiết khấu từ 20- 50%, cao hơn nhiều so với mức chiết khấu thông thường khi phân phối sách thật. Sách giáo khoa giả có hình thức, màu sắc, tem nhãn gần giống sách thật khiến người tiêu dùng khó có thể phát hiện bằng mắt thường.

Khi "tri thức" bị làm giả, hậu quả không chỉ là kinh tế

Sách giả có nhiều sai sót về nội dung, thiếu trang, lỗi chính tả... ảnh hưởng trực tiếp đến việc học và tiếp thu kiến thức của học sinh. Trong một số trường hợp, sách giả còn có lỗi in sai công thức  gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm.

Thông tin về vụ việc, Đại tá Bùi Chiến Thắng, Phó Giám đốc Công an tỉnh Bắc Ninh nhấn mạnh: “Hành vi sản xuất, buôn bán sách giáo khoa giả không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây hậu quả lâu dài, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập, thi cử của học sinh và uy tín ngành giáo dục. Công an tỉnh sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường sách, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, bảo đảm môi trường giáo dục trong sạch”.

Việc phân biệt sách giả với sách thật bằng mắt thường là rất khó đối với người tiêu dùng. Theo cơ quan chuyên môn, sách giả thường có giấy in mỏng, mực in nhòe, màu sắc kém, dễ rách, thiếu trang, lỗi nội dung, sai chính tả hoặc Giấy dán thủ công, dễ bong tróc. Tem chống giả mờ, không có mã thẻ cào học online hay mã học online không hoạt động, không truy cập được, cùng với đó là giá bán thấp bất thường. Khi mua, người dân nên đối chiếu sách với mẫu chuẩn của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam hoặc kiểm tra qua các kênh xác thực chính thức.

Qua vụ việc trên, Công an tỉnh Bắc Ninh khuyến cáo người dân, đặc biệt là phụ huynh, không nên mua sách trôi nổi, không rõ nguồn gốc tại các điểm bán vỉa hè, chợ tạm hoặc trên mạng xã hội với giá rẻ bất thường. Người dân nên chọn mua sách tại các nhà sách, đại lý chính hãng hoặc kênh phân phối chính thức của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.  Khi phát hiện dấu hiệu nghi vấn mua phải sách giả cần báo ngay cho cơ quan công an để kịp thời ngăn chặn, xử lý nhằm góp phần xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn.