“Nhốn nháo” thị trường mua bán chứng chỉ hành nghề làm đẹp

Những chứng chỉ hành nghề spa liên tục được quảng cáo, rao bán khắp các trang mạng xã hội. Chỉ cần một cú nhấp chuột là có thể dễ dàng kết nối và hỏi mua chứng chỉ với nhiều mức giá khác nhau. Không cần biết người mua là ai, người lành nghề, người mới học, hay là người… chưa được đào tạo, người bán vẫn sẵn sàng cung cấp chứng chỉ.

Mua chứng chỉ dễ như… mua rau

Để đáp ứng nhu cầu làm đẹp của nhiều chị em phụ nữ, các thẩm mỹ viện và spa lớn nhỏ không ngừng mọc lên. Từ những thẩm mỹ viện lớn, được quảng cáo rầm rộ khắp nơi là có đội ngũ bác sĩ uy tín, giỏi chuyên môn, đến những spa quy mô nhỏ hơn, ít tên tuổi hơn, đành “núp bóng” dưới những cam kết làm đẹp dễ dàng để đánh lừa khách hàng.

Và, khi những chứng chỉ hành nghề làm đẹp chỉ cần vài triệu đồng là mua được thì bất cập nằm ở vấn đề kiểm soát chuyên môn của những người tự xưng là bác sĩ tư vấn thẩm mỹ tại các cơ sở làm đẹp này.

Chỉ với việc tìm kiếm những từ khóa đơn giản trên Internet như “cấp chứng chỉ spa”, “nhận làm giấy phép kinh doanh thẩm mỹ”,… PV ĐS&PL đã nhận về vô vàn kết quả khác nhau. Không thiếu những lời mời chào, quảng cáo về việc nhận cấp chứng chỉ spa, đi kèm lời đảm bảo bằng thật, con dấu thật và chắc chắn không gặp phải những vướng mắc về mặt pháp lý.

Trong vai một người muốn có chứng chỉ hành nghề spa nhưng chưa từng học qua lớp đào tạo nghề nào, PV đã tiếp cận một người tên là Nguyễn Thủy, chuyên nhận cấp chứng chỉ, giấy phép kinh doanh cho các thẩm mỹ, spa.

Mở đầu cuộc nói chuyện, bà Thủy đưa ra rất nhiều mức giá khác nhau cùng các hướng dẫn đơn giản về thủ tục nếu muốn có chứng chỉ trong thời gian ngắn. Cụ thể, mức giá trung bình của những loại chứng chỉ này thường là 2,5 triệu đồng và sẽ tăng dần nếu khách hàng muốn mở spa, thẩm mỹ với quy mô lớn hơn.

Theo bà Nguyễn Thủy, chứng chỉ làm trong vòng 5 - 7 ngày là xong, không mất nhiều thời gian và cũng đảm bảo giá trị pháp lý, không có bất cứ dấu hiệu làm giả nào. Như để có thêm niềm tin với PV, bà Thủy cũng đưa ra những hình ảnh về các chứng nhận trước đó đã làm cho các học viên khác. Mọi thủ tục đều vô cùng đơn giản: chỉ cần gửi thông tin cá nhân qua tin nhắn cũng có thể nhận được bằng.

Tiếp tục tìm kiếm, PV tiếp cận được một người chủ spa tại Bắc Giang cũng nhận làm chứng chỉ hành nghề spa. Người này rất nhiệt tình tư vấn, hỏi thăm và khi biết thông tin PV chưa từng học qua trường lớp đào tạo nào nhưng vẫn muốn có bằng, người này cũng khẳng định chắc chắn: “Không học vẫn có thể thi được em ạ, không cần phải học đâu”.

Theo người này, để hợp thức hóa việc không học mà vẫn thi được, PV sẽ được nhận làm học viên tại cơ sở spa để được miễn thi vì đã qua đào tạo tay nghề. Tuy nhiên, mức giá làm chứng chỉ tại đây có phần “mềm” hơn với giá 1,5 triệu đồng/chứng chỉ, không mất thêm bất cứ khoản phí nào.

Nghi vấn đường dây thi hộ

Sau một hồi trao đổi thông tin và bày tỏ ý định muốn gặp mặt trực tiếp, bà Thủy nói mình không phải giáo viên tại trường và sắp xếp gặp PV tại nhà số 12 Khương Thượng (phường Trung Liệt, Đống Đa, Hà Nội). Tuy nhiên, khi đến nơi, PV lại không gặp được bà Thủy mà thay vào đó là người chủ của một tiệm làm đẹp. Tại đây, người này nhận mình có thể cung cấp mọi loại chứng chỉ theo yêu cầu của khách hàng với nhiều mức giá.

PV đặt vấn đề về việc chưa từng học qua lớp đào tạo nghề nào thì liệu việc thi lấy chứng chỉ để mở spa có khó khăn không, người này khẳng định: “Không có vấn đề gì em nhé, chị vẫn sẽ lo được bằng cho em bằng cách bố trí người thi hộ”. Theo người này, lệ phí để sắp xếp người thi hộ có giá 300 nghìn đồng/người, cùng với đó là các chứng chỉ đi kèm: “Nếu em muốn làm phun xăm thẩm mỹ thì cần có thêm giấy chứng nhận chống lây nhiễm các bệnh qua đường máu. Giá thì như bạn Thủy đã báo với em trước đó, 2,5 triệu đồng/cái”, người chủ tiệm làm đẹp cho hay.

Khi được hỏi chứng chỉ này sẽ được làm trực tiếp qua ai, người này nói: “Chị làm trực tiếp với cô Hiệu phó tại trường nên đảm bảo mọi thủ tục giấy tờ của em sẽ không gặp rắc rối gì”. Khi PV nghi ngờ bằng này có phải bằng thật không, người này tỏ thái độ khó chịu và không ngừng khẳng định đây là “hàng thật”.

“Dấu này của bên chị là dấu tươi có cả chữ ký của Hiệu trưởng, có giáp lai nổi lên trên chứ không phải bản photo mua bán trôi nổi bên ngoài, em có thể sờ thử”, vừa nói, người này vừa đưa cho chúng tôi 3 loại chứng chỉ của một học viên đã thi trước đó. “Cửa hàng của chị ở đây, có địa chỉ rõ ràng. Nếu em kiểm tra bằng phát hiện là bằng giả, em có thể đến gặp chị, chị sẽ hoàn lại tiền cho em 100%”, người này chắc chắn.

Chủ cơ sở làm đẹp này còn cho biết, hiện tại việc thi hộ để lấy chứng chỉ nhanh không phải dễ. “Bây giờ khó làm hơn nhiều vì có thanh tra kiểm tra rất gắt gao, mới đây bên chị cũng vừa đẩy được những hồ sơ tồn đọng từ đợt trước. Thậm chí, chỉ có duy nhất bên chị mới cho thi hộ, em có thể sang cao đẳng Y Dược hay bất kỳ trường nào ở Hà Nội hỏi, việc thi hộ là chuyện hoàn toàn không được phép”, người này nói thêm.

Để thuận tiện hơn trong việc làm chứng chỉ, người này hướng dẫn PV cần có ảnh chụp chứng minh thư công chứng, ảnh thẻ và tiền đặt cọc vì: “Chị chỉ nhận làm cho người đã đặt cọc tiền trong tuần này vì làm cũng nhanh, nếu em gặp lớp thi thì đến cuối tuần là có chứng chỉ”. Khi chúng tôi ra về, người này vẫn không quên dặn nhớ mang hồ sơ đến đăng ký sớm.

Một điểm tương đồng ở cả hai nơi nhận làm chứng chỉ hành nghề spa là khi PV trực tiếp hỏi đơn vị cấp chứng chỉ đều nhận được một câu trả lời giống nhau: Trường trung cấp Future Việt Nam nằm tại tầng 5 Viện Âm nhạc (KĐT Mễ Trì, Mỹ Đình). Vậy rốt cuộc mối liên hệ giữa ngôi trường này và các trung tâm thẩm mỹ là gì?

Cứ khoanh bừa cũng đỗ

PV ĐS&PL tiếp tục thâm nhập, tìm hiểu nguồn gốc cung cấp những chứng chỉ hành nghề làm đẹp này.

Theo đó, khi được tiết lộ về nghi vấn trường trung cấp Future Việt Nam là nơi nhận làm chứng chỉ spa, thẩm mỹ tại nhiều nơi, PV đã hỏi trực tiếp người môi giới tại địa chỉ 12 Khương Thượng (Đống Đa, Hà Nội). Song, chúng tôi chỉ nhận lại câu trả lời: “Bạn chỉ cần nhận được bằng và quan tâm bằng thật hay giả. Những chuyện khác mình không tiết lộ cho bạn được”.

Tiếp tục liên hệ với người chủ spa tại Bắc Giang, sau nhiều lần cố gắng thuyết phục, với lý do người này ở quá xa không tiện gặp mặt, PV được cung cấp số điện thoại của một người - được cho là giáo viên đang làm việc tại trường trung cấp Future Việt Nam - để tiện liên lạc và trao đổi. Người này nói: “Chị nhận em là học viên tại spa của chị, giáo viên tại trường là người quen của chị luôn nên không có gì phải lo lắng. Bình thường nếu em tự đến hỏi cũng không ai đồng ý cho em đăng ký chứng chỉ mà không qua đào tạo đâu”. Người chủ spa này dặn dò PV rằng đến nộp hồ sơ sẽ không phải đóng bất kỳ khoản phí hay tiền đặt cọc nào, chỉ cần chứng minh thư và ảnh thẻ. “Em cứ nhận bằng về tay, kiểm tra kỹ càng mọi thứ rồi chuyển khoản tiền cho chị cũng được”, người này nói thêm.

Ngày hôm sau, theo đúng lịch hẹn, PV đến nộp hồ sơ tại trường trung cấp Future Việt Nam và gặp giáo viên tên Phạm Cẩm Vân đang công tác tại trường. Trong cuộc gặp gỡ đầy vội vàng với chị Vân, khi PV bày tỏ lo ngại rằng chưa học qua lớp đào tạo nghề nào thì có thi chứng chỉ được không, chị Vân khẳng định vẫn làm được và cho PV xem chứng chỉ của những người đã thi trước đó. Không yêu cầu chứng minh thư hay ảnh thẻ, chị Vân đưa cho PV đề thi lý thuyết mà trường đã soạn và yêu cầu PV làm ngay. “Em làm đề luôn đi, 10 - 15 phút nữa chị sẽ thu đề và chấm qua. Yên tâm, đề dễ lắm khoanh bừa cũng được”, chị Vân nói thêm.

Đi theo chị Vân đến một căn phòng rộng hơn để làm bài kiểm tra, PV hỏi về chuyện có cần đặt cọc tiền không và nhận được câu trả lời: “Em phải đặt cọc tiền trước ở đây thì chị mới làm bằng cho em chứ”. Điều này khác hoàn toàn với những điều mà trước đó chủ tiệm spa đã trao đổi với PV, mặc dù được nhận là “người quen” song nếu muốn có chứng chỉ sớm, vẫn cần người tham gia thi phải đóng một khoản phí nhất định. Khi PV nói không đem theo tiền trong người, chị Vân nhanh miệng: “Vậy thì em cầm đề về và làm nhé, ngày mai mang đến nộp cho chị rồi mang cả tiền đến đặt cọc nữa”. Tiễn PV ra cửa, chị Vân không quên nói thêm, nếu mai mới nộp tiền cọc thì phải nửa tháng nữa mới có thể lấy bằng.

Qua những thông tin ban đầu từ người chủ spa tại Bắc Giang, đối chiếu với những gì chị Vân nói trong buổi gặp tại trường trung cấp Future Việt Nam, PV nhận thấy những thông tin này không trùng khớp với nhau. Vậy thì quy trình thật sự để tạo ra chứng chỉ hành nghề diễn ra như thế nào hay chỉ cần có tiền là sẽ có bằng?

Không thể kiểm soát

Để xác thực những thông tin này, PV ĐS&PL đã làm việc trực tiếp với ban Giám hiệu trường trung cấp Future Việt Nam. Tiếp chúng tôi, bà Nguyễn Thị Thu, người đang phụ trách vấn đề liên quan đến việc cấp chứng chỉ spa, thẩm mỹ cho biết, những vấn đề này nhà trường không nắm được. Bà Thu cũng nói thêm: “Trường chúng tôi có liên kết với các cơ sở spa, hiện nay ở Hà Nội chúng tôi đang đặt 4 - 5 trạm spa đủ điều kiện về tay nghề cũng như tư cách pháp nhân hợp lý để có thể đào tạo học viên”.

Tuy nhiên, những trạm spa theo lời bà Thu nói hầu như chỉ trao đổi về học viên trong các hội nhóm kín chứ không hề có chuyện rao bán các chứng chỉ hành nghề trên mạng. “Chúng tôi đặt ra chỉ tiêu tại mỗi trạm là mỗi tháng sẽ đào tạo được 10 học viên, những người chủ spa đều được hoạt động với tư cách là giáo viên tại trường”, bà Thu cho biết thêm.

Lý giải về việc xuất hiện những người rao bán chứng chỉ hành nghề không cần học cũng được tham gia thi dưới cái tên trường trung cấp Future Việt Nam, bà Thu cho biết, vấn đề này nhà trường không nắm được. Cụ thể, khi PV đề cập đến cơ sở làm đẹp tại số 12 Khương Thượng, bà Thu tỏ ra ngạc nhiên và khẳng định không quen ai tại cơ sở này. “Tôi và một vài người nữa phụ trách quản lý các trạm spa đào tạo học viên, trong danh sách của chúng tôi không có cơ sở nào có địa chỉ tại 12 Khương Thượng”, bà Thu nói.

Cũng theo bà Thu, hiện nay do tình hình dịch bệnh nên quá trình đào tạo chỉ diễn ra từ xa hoặc các spa tự tổ chức cho học viên thực hành. “Vì cơ sở vật chất của trường không đáp ứng đủ số lượng học viên nên chúng tôi vẫn để các spa đào tạo tay nghề, khi nào tổ chức thi, người của trường sẽ xuống tận nơi để giám sát các học viên thực hành”, bà Thu thông tin thêm.

Khi được hỏi về việc mỗi học viên khi đăng ký thi chứng chỉ hành nghề cần đóng lệ phí là bao nhiêu, bà Thu cho biết mức thu ở trường chỉ trong khoảng vài trăm nghìn đồng. Còn việc các cơ sở làm đẹp, các thẩm mỹ viện thu bao nhiêu thì vấn đề này nhà trường không nắm rõ.

Trao đổi thêm với PV, bà Thu cho hay đề thi lý thuyết của trường thường không được truyền ra ngoài trước giờ thi. Nhưng khi được hỏi về trường hợp của giáo viên Cẩm Vân đưa đề thi cho học viên mang ra ngoài, bà Thu nói bản thân không hay biết gì về việc này. Bà Thu khẳng định chị Vân là giáo viên đang công tác tại trường, song bà cũng không biết việc chị Vân đang làm diễn ra từ lâu hay mới đây. Bà Thu cũng nói thêm, việc kiểm soát được học viên có đúng là học thật thi thật không rất khó khăn do có những đối tượng làm giả chứng minh thư để qua mắt nhà trường, khiến công tác kiểm soát gặp nhiều trở ngại.

Lê Trà

Bài đăng trên ấn phẩm Đời sống & Pháp luật số thứ 7 (38)