Nhìn lại 5 vụ nổ thảm khốc nhất lịch sử liên quan tới ammonium nitrate khiến hàng trăm người tử vong

Trong quá khứ, từng có những thảm họa “chết chóc”, khiến hàng trăm người tử vong, liên quan tới “chất nổ phân bón” ammonium nitrate.

Ngày 4/8, khoảng 2.750 tấn chất hoá học ammonium nitrate trữ trong nhà kho tại cảng ở thủ đô Beirut (Lebanon) đã phát nổ, khiến ít nhất 78 người đã thiệt mạng và hơn 4.000 người khác bị thương. 

Ammonium nitrate hay amoni nitrat (công thức hóa học là NH4-NO3) là hợp chất hóa học dễ cháy nổ, được sử dụng trong sản xuất phân bón nông nghiệp và thuốc nổ. Khi tiếp xúc với lửa hoặc đám cháy, hợp chất amoni nitrat sẽ phát nổ.

Trong lịch sử, thế giới đã ghi nhận nhiều vụ nổ kho chứa hợp chất amoni nitrat gây ra thảm họa và thương vong cao.

Vụ nổ Great Kent ở Anh năm 1916

Ngày 2/4/1916, một vụ nổ lớn xảy ra ở một nhà máy gần Faversham, nước Anh, sau khi một cửa hàng gần đó với 25 tấn TNT và 700 tấn amoni nitrat bắt lửa và phát nổ.

Vụ việc khiến 115 người thiệt mạng, trong khi có 7 thi thể không bao giờ được tìm thấy.

Vụ nổ có thể cảm nhận tại Norwich, cách Faversham 244km.

Vụ nổ tại một nhà máy hóa chất ở thành phố Oppau, Đức

Cuối tháng 9/1921, một silo chứa khoảng 450 tấn phân bón ammonium nitrate phát nổ ở một nhà máy BASF ở Oppau, khiến hơn người thiệt mạng và khoảng 2.000 người khác bị thương. Vụ nổ này chỉ xảy ra hơn một tháng trước một vụ nổ khác cũng giết chết hàng trăm người.

Theo ghi chép của các nhân chứng, 12 tấn hỗn hợp sunfat và ammonium nitrate đã phát nổ với lực 5 kiloton TNT. Các công nhân ở đây đã dùng một lượng chất nổ nhỏ để làm tơi hỗn hợp hóa cứng trong phân bón có chứa amoni sulfat và ammonium nitrat mà không biết rằng hai chất này có thể gây cháy nổ.

Vụ nổ đã tạo ra một miệng hố lớn tại nơi xảy ra vụ việc và có thể cảm nhận từ Frankfurt cách xa 50km.

Thảm họa Texas, 1947

Một tàu chở amoni nitrat (ammonium nitrate) bốc cháy và phát nổ tại cảng thành phố Texas City, bang Texas, Mỹ, vào năm 1947 đã dẫn tới một chuỗi cháy nổ khiến 481 người chết.

Theo Thư viện Texas City, thuyền trưởng của tàu Grandcamp đã tìm cách dập lửa bằng cách đẩy hơi nước vào các khoang chứa hàng nhưng hơi nước có thể đã hóa lỏng amoni nitrat tạo ra dinitơ monoxit (nitrous oxide) - một chất cực kỳ dễ bay hơi. Đám cháy khổng lồ khiến khói cuồn cuộn khắp thành phố. 

Vụ nổ  tàu Grandcamp lớn tới mức vỡ các cửa sổ ở Houston - thành phố cũng thuộc bang Texas, cách Texas City 61km.  Những rung động từ vụ nổ có thể ghi nhận bằng máy đo địa chấn ở Denver, bang Colorado. Một sà lan đậu ở cảng Texas City bị lực từ vụ nổ lớn đẩy ra khỏi mặt nước và rơi xuống cách đó 33m. 

Những người ở hiện trường vụ nổ thiệt mạng ngay tức thì. Các tòa nhà gần vụ nổ bị san phẳng, nhà máy Monsanto gần đó cũng bị phá hủy. Những mảnh vỡ bốc cháy từ vụ nổ gây ra đám cháy ở các nhà máy hóa chất và lọc dầu gần cảng. 

Thảm họa Ryongchon năm 2004 ở Triều Tiên

Lúc 13h ngày 22/4/2004, Triều Tiên hứng chịu một vụ nổ tàu thảm khốc ở nhà ga Ryongchon, cách thủ đô Bình Nhưỡng 50km về phía bắc. Hai đoàn tàu chở dầu và khí đốt hóa lỏng đâm vào nhau, gây nổ với sức công phá chấn động khắp vùng.

Hãng thông tấn Hàn Quốc Yonhap dẫn lời các nhân chứng mô tả khu vực quanh ga Ryongchon biến thành đống đổ nát như thể vừa chịu một trận không kích. Vụn vỡ bắn tung lên trời và văng khắp một khu vực có bán kính 20km.

Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) chính thức xác nhận hơn 150 người thiệt mạng, 1.300 người bị thương, 30 công sở và 8.000 ngôi nhà bị phá hủy. KCNA cho biết, thiệt hại trong bán kính 4km của vụ nổ lên tới 350 triệu USD.

Bình Nhưỡng kết luận nguyên nhân tai nạn là "chập điện do bất cẩn trong khi tránh các toa tàu chở phân hoá học ammonium nitrate".

Thảm kịch xảy ra khoảng 9 giờ đồng hồ sau khi đoàn tàu chở Chủ tịch Kim Jong-il đi qua nhà ga Ryongchon trên đường trở về từ Bắc Kinh. Các quan chức Hàn Quốc xác định đây đơn thuần là một vụ tai nạn, không liên quan đến chuyến đi của ông Kim.

Nổ kho hóa chất Thiên Tân năm 2015

Vào tối 12/8/2015, đám cháy tại nhà kho công nghiệp ở thành phố cảng Thiên Tân (Trung Quốc) đã gây ra hai vụ nổ có sức hủy diệt lớn, khiến 110 nhân viên cứu hỏa và 55 dân thường thiệt mạng, trên 790 người bị thương và 8 người mất tích.

Theo giới chức điều tra, các nhân viên nhà kho đã để hàng hóa dễ cháy bên cạnh các hóa chất nguy hiểm như amoni nitrat và natri cyanide. Do đó, khi xảy ra đám cháy, lửa bén vào các hợp chất hóa học và phát nổ. 

Thảm họa này đã khiến hàng chục nghìn người mất chỗ ở. Tổng thiệt hại ước tính lên tới 1,5 tỷ USD. Các chất độc hại từ vụ nổ cũng xâm nhập vào không khí và khiến hệ sinh thái hàng hải gần hiện trường bị hủy diệt.

Mộc Miên (T/h)