Nhiệt độ đại dương tăng cao châm ngòi cho các thảm họa thời tiết

Theo thông tin trên Bloomberg, những sự kiện thời tiết khắc nghiệt gần đây đang được thúc đẩy một phần bởi biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, các đại dương nóng kỷ lục - khía cạnh đặc biệt của sự nóng lên toàn cầu cũng đang tiếp sức mạnh mẽ khiến thời tiết cực đoan trở nên khắc nghiệt hơn.

Nhiệt độ bề mặt đại dương toàn cầu trong tháng 6/2023 ở mức cao nhất trong 174 năm kể từ khi dữ liệu được thống kê, với sự xuất hiện của hiện tượng El Nino. Gần Miami (Mỹ), vùng biển ven Đại Tây Dương ghi nhận nhiệt độ lên tới 32 độ C.

Nhà khoa học biển Deborah Brosnan - người sáng lập công ty tư vấn rủi ro môi trường Deborah Brosnan & Associates chia sẻ, các đại dương nóng lên đang khuếch đại những thảm họa do thời tiết gây ra, gây chết người và thiệt hại kinh tế to lớn. Ước tính thiệt hại kinh tế có thể lên đến 1.000 tỷ USD/năm trong các thập kỷ tới.

Các đại dương nóng kỷ lục đang tiếp sức mạnh mẽ khiến thời tiết cực đoan trở nên khắc nghiệt hơn. Ảnh minh họa: Joseph Prezioso/AFP/Getty Images

Nhiệt độ đại dương gia tăng cũng đang đẩy nhanh quá trình biến đổi khí hậu. Khi nhiệt độ nước tăng lên, các đại dương mất khả năng thực hiện một chức năng quan trọng là hấp thụ lượng nhiệt dư thừa của thế giới.

“Nhiệt độ đại dương gia tăng đang và sẽ tác động rất lớn đến đất liền. Các kiểu thời tiết kỳ lạ và nguy hiểm sẽ trở thành tiêu chuẩn ở những nơi chưa chúng chưa từng xảy ra trước đây, với tần suất cao hơn”, nhà khoa học Brosnan nói.

Trong những thập kỷ gần đây, các vùng biển toàn cầu đã hấp thụ 90% sự nóng lên do khí nhà kính gây ra. Các đại dương nóng lên kích hoạt một vòng luẩn quẩn khiến nhiệt độ đất liền cao hơn và việc này góp phần làm biển nóng hơn. Tình trạng này kéo theo một loạt tác động khí hậu, gồm các cơn bão mạnh hơn, mực nước biển dâng cao, mất các rạn san hô và các sinh vật biển khác.

Theo Trung tâm Thông tin Môi trường Quốc gia Mỹ, nhiệt độ nước tăng lên gây ra các tác động kéo dài tới những nơi xa xôi nhất trên Trái Đất. Cụ thể, băng biển ở Nam Cực ở mức thấp nhất từ trước đến nay vào tháng 6/2023 dù nơi đây đang trong mùa Đông.

Bloomberg thông tin, nhiệt độ biển gia tăng ảnh hưởng sát sườn hàng triệu người trên thế giới, thường dẫn đến hậu quả thảm khốc. Bão kèm gió lớn là một trong những minh chứng nổi bật nhất về thời tiết khắc nghiệt do các đại dương ấm áp gây ra. Nhiệt độ nước tăng cao gia tăng số lượng bão bằng cách bổ sung độ ẩm cho bầu khí quyển.

Năng lượng bão lốc tích lũy toàn cầu gần gấp đôi mức bình thường trong tháng 6. Đầu năm 2023, cơn bão nhiệt đới Freddy đã lập kỷ lục sơ bộ là xoáy thuận nhiệt đới tồn tại lâu nhất từng được ghi nhận.

Cơn bão hình thành gần Australia, vượt qua Ấn Độ Dương trước khi đổ bộ vào Đông Phi và khiến hàng trăm người thiệt mạng. Bão Freddy tạo ra sức mạnh bằng toàn bộ các trận bão trong một mùa bão trung bình ở Bắc Đại Tây Dương gộp lại.

Tới tháng 4/2023, bão nhiệt đới Ilsa thổi vào Tây Australia với sức gió mạnh nhất được ghi nhận tại khu vực này trước khi đổ bộ.

Bản đồ về nhiệt độ trung bình của đại dương trong thời gian xảy ra El Nino mạnh năm 1997 cho thấy nhiều vùng nước mát. Hiện tượng El Nino năm 2023 mới bắt đầu nhưng các đại dương trên thế giới đã ấm hơn nhiều. Nguồn: NOAA

Thế giới hiện đang đón El Nino - hiện tượng đặc trưng bởi vùng nước ấm hơn bình thường tại vùng nhiệt đới phía Đông Thái Bình Dương. Điều đó làm thay đổi các kiểu thời tiết trên toàn cầu, dù El Nino cũng thường tạo ra các điều kiện gió ngăn bão ở Đại Tây Dương. Tuy nhiên, nhiệt độ cao của Đại Tây Dương có thể thay đổi điều đó.

Mùa bão Bắc Đại Tây Dương thường không đạt đỉnh điểm cho tới tháng 9 nhưng đã bắt đầu hoạt động tích cực với 2 con bão xuất hiện cùng lúc vào tháng 6. Tình trạng này xảy ra lần đầu tiên sau hơn 50 năm. Năm 2023 có khả năng chứng kiến nhiều  hoạt động bão hơn bình thường.

Nhiệt độ đại dương cao là lý do chính khiến ông Phil Klotzbach - chuyên gia dự báo bão tại Đại học bang Colorado - tăng dự báo về mùa bão Đại Tây Dương năm nay lên 18 cơn bão được đặt tên từ ngày 14/6.

Theo ông Klotzbach, dù hiện tượng El Nino ở mức vừa phải hoặc mạnh vào cao điểm của mùa bão Đại Tây Dương, Đại Tây Dương cực kỳ ấm áp có thể giảm thiểu các điều kiện gió có thể ngăn chặn các cơn bão.

Nước biển ấm cũng gia tăng lượng mưa từ các cơn bão mùa hè hàng ngày. Lũ lụt khắp khu vực Đông Bắc nước Mỹ vào tháng 7 đã khiến một người phụ nữ tại New York tử vong, các tuyến đường sắt phải đóng cửa và tàn phá Vermont, gây thiệt hại tới 5 tỷ USD.

Các đại dương ấm lên góp phần gây ra hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như hạn hán, cháy rừng. Gió trong bầu khí quyển phía trên chịu ảnh hưởng của đại dương bên dưới và biển nóng có thể khiến luồng gió bị uốn cong theo những cách cực đoan. Việc này dẫn đến các khu vực có áp suất cao duy trì không khí nóng tại chỗ trong nhiều tuần - hiện tượng được gọi là vòm nhiệt.

XEM THÊM: Mỹ: Đập cửa kính ô tô giải cứu em bé bị bỏ quên trong xe giữa trời nóng 38 độ

Tại bang Texas (Mỹ), nắng nóng gay gắt khiến nhu cầu điện tăng cao kỷ lục. Thời tiết nóng bức cũng lan sang châu Âu, nơi nhiệt độ trên đảo Sardinia của Italy chạm mức 46 độ C vào tuần trước, gần như vượt qua mức cao nhất mọi thời đại của châu lục này.

Nắng nóng khắc nghiệt cũng đang bao trùm châu Á với nhiệt độ tại thủ đô Tokyo (Nhật Bản) tăng vọt gần 9 độ C so với mức trung bình theo mùa.

Sự thay đổi của gió trong bầu khí quyền phía trên ngăn các cơn bão đổ bộ vào Canada, dẫn đến hạn hán và mùa cháy rừng tồi tệ nhất từng được ghi nhận tại đây. Mây mù từ các đám cháy ở Canada lan sang New York vào tháng 6, khiến chất lượng không khí suy giảm đến mức nguy hiểm, sau đó lan qua Đại Tây Dương đến châu Âu.

“Mô hình này xảy ra trong hầu hết mùa Đông và mùa Xuân, là nguyên nhân gây ra các cơn bão ở phía Tây, tình trạng khô hạn kéo dài ở nơi các đám cháy đang hoành hành và những cơn gió đưa khói lan đến bờ biển phía Đông”, nhà khoa học khí hậu Jennifer Francis tại Trung tâm nghiên cứu khí hậu Woodwell tại Massachusetts (Mỹ) cho hay.

Khói từ các đám cháy rừng tại Canada bao trùm Lower Manhattan (New York, Mỹ) hôm 7/6. Ảnh: Victor J. Blue/Bloomberg

Tình trạng khô hạn đang khiến mực nước trên các sông Mississippi và Ohio ở Mỹ và sông Rhine và sông Danube ở châu Âu hạ xuống, tăng nguy cơ xảy ra các vấn đề vận chuyển trên các tuyến đường vận chuyển hàng hóa quan trọng. Ngoài ra, hạn hán đang đe dọa nguồn cung cấp lương thực toàn cầu, trong đó có gạo và đường mía.

Theo nhà khoa học Brosnan, các đại dương nóng lên đồng nghĩa với việc chúng ít có khả năng hấp thụ CO2 từ khí quyển hơn, dẫn đến nguy cơ hình thành một chu kỳ khiến đại dương nóng lên, khí quyển nhiều CO2 hơn và kết quả là thời tiết ngày càng khắc nghiệt hơn.

Nhà khoa học khí hậu Michael Mann tại Đại học Pennsylvania cho rằng, cắt giảm khí thải nhà kính là giải pháp duy nhất để giải quyết vấn đề đại dương ấm lên.

“Một yếu tố lớn ở đây, ở quy mô toàn cầu, là sự nóng lên liên tục do ô nhiễm carbon. Đó là sự nóng lên đều đặn của toàn bộ đại dương mà chúng ta nên quan tâm nhiều nhất. Tình trạng này sẽ tiếp tục cho đến khi lượng khí thải carbon được giảm hoàn toàn về con số 0”, Nhà khoa học khí hậu Michael Mann bày tỏ ý kiến.

Đinh Kim (Theo Bloomberg)