F.A.S.T. là quy tắc nhận biết, xử trí đột quỵ sớm thông qua việc kiểm tra dấu hiệu trên mặt, tay, giọng nói, giúp người bệnh tránh các nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng.
Theo Vnexpress, F.A.S.T là viết tắt cụm từ Face (mặt), Arm (tay), Speech (giọng nói) và Time (time). Quy tắc này chỉ ra 4 dấu hiệu đột quỵ dễ ghi nhớ: Mặt xệ, méo, miệng cười không đều; Tay yếu, rơi xuống khi giơ lên; Nói ngọng, nói khó, không rõ ràng; Thời gian lập tức gọi cấp cứu ngay khi có bất kỳ dấu hiệu nào.
Quy tắc này do Hiệp hội Đột quỵ Mỹ (American Stroke Association - ASA) khởi xướng và đã được sử dụng rộng rãi trong các chiến dịch giáo dục cộng đồng tại nhiều quốc gia nhằm hỗ trợ cộng đồng phát hiện sớm đột quỵ. Các chuyên gia nhấn mạnh, nhận diện sớm và xử trí đúng là yếu tố then chốt giúp tăng khả năng sống còn và hồi phục.
Việc cấp cứu đột quỵ cần được thực hiện tại các đơn vị có khả năng xử trí chuyên sâu. Nếu đưa đến bệnh viện không có đơn vị đột quỵ, bệnh nhân có thể bị trì hoãn điều trị do phải chuyển viện, mất "giờ vàng" can thiệp. Thực tế, nhiều người bệnh đến viện muộn do chủ quan với những dấu hiệu nhẹ ban đầu như tê tay, nói lắp, loạng choạng. Những biểu hiện này thường bị nhầm lẫn hoặc bỏ qua, khiến cơ hội can thiệp sớm bị bỏ lỡ. Ngoài ra, việc tự di chuyển đến bệnh viện bằng xe máy hoặc ôtô cá nhân thay vì gọi cấp cứu 115 cũng làm mất thời gian quý báu. Các đội cấp cứu chuyên biệt không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển mà còn hỗ trợ đánh giá ban đầu ngay tại hiện trường.
Tại Việt Nam, Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO) đã trao Chứng nhận Vàng cho một số bệnh viện đáp ứng tiêu chí phản ứng nhanh, chất lượng điều trị và kết quả phục hồi của bệnh nhân đột quỵ. Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn và Hoàn Mỹ Cửu Long nằm trong nhóm này nhờ được trang bị hệ thống chẩn đoán - can thiệp hiện đại (MRI, CT đa lát cắt, chụp mạch máu DSA) và duy trì êkíp can thiệp thần kinh trực cấp cứu 24/7. Song song với cấp cứu kịp thời, việc tầm soát sớm các yếu tố nguy cơ (tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa mạch máu...) cũng giúp giảm thiểu nguy cơ đột quỵ. Hai bệnh viện này đều đang triển khai các gói tầm soát chuyên biệt, hỗ trợ phát hiện sớm và điều trị kịp thời, dựa trên quy trình chuẩn hóa và hạ tầng đồng bộ.
Đột quỵ thường xảy ra đột ngột, nhưng nguy cơ có thể được dự báo trước ở nhiều trường hợp. Người có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ, béo phì, hút thuốc lá... được khuyến cáo nên tầm soát định kỳ. Việc phát hiện sớm các bất thường mạch máu hoặc tổn thương não có thể giúp điều trị dự phòng hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ xảy ra cơn đột quỵ đầu tiên.
Tổ chức Đột quỵ Thế giới khuyến nghị cộng đồng nên coi việc kiểm soát bệnh nền và nhận diện sớm dấu hiệu là hai trụ cột trong chiến lược phòng chống đột quỵ. Trang bị kiến thức đúng và phản ứng kịp thời có thể giúp bảo vệ tính mạng và giảm gánh nặng phục hồi sau tai biến.
Phụ nữ mới dẫn lời PGS.TS. Mai Duy Tôn, Bệnh viện Bạch Mai, Việt Nam cho biết đột quỵ não có thể đe dọa đến tính mạng và dẫn đến tàn tật vĩnh viễn. Vì vậy, khi phát hiện người thân có dấu hiệu đột quỵ, điều quan trọng nhất là cần hành động nhanh để kịp đến viện trong "giờ vàng". Trong thời gian đó, có 6 việc cần làm ngay và 3 việc tuyệt đối không được làm để "cứu mạng" người bệnh.
Ghi nhớ cách sơ cứu tại chỗ người bị đột quỵ sẽ giúp bạn thực hành tốt khi gặp phải bệnh nhân đột quỵ, tránh được các biến chứng đáng tiếc cho người bệnh.
