Nguy hại khi tự ý sử dụng thuốc Tamiflu để điều trị cúm A

Số ca mắc cúm A gia tăng bất thường trong thời gian qua khiến không ít người dân lo lắng, tự tìm mua thuốc Tamiflu để tích trữ và điều trị tại nhà.

Tamiflu là thuốc gì?

Tamiflu là tên biệt dược của Oseltamivir phosphate. Theo thông tin trên trang của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược Phẩm Mỹ (FDA), Tamiflu là một loại thuốc kháng virus, được điều chế dưới hai dạng chính là viên nang và hỗn dịch uống.

Thuốc ngăn chặn và làm giảm sự lây lan của virus cúm A và cúm B bằng cách ngăn chặn hoạt động của neuraminidase – một loại enzyme được tạo ra bởi virus, cho phép virus lây lan từ các tế bào bị nhiễm sang tế bào khỏe mạnh, nhờ đó giảm bớt các triệu chứng và thời gian mắc cúm.

Trung bình, nếu sử dụng Tamiflu trong vòng 48 tiếng kể từ khi bắt đầu xuất hiện dấu hiệu bệnh thì có thể giúp rút ngắn thời gian tồn tại của các triệu chứng 1,5 ngày, theo MedicineNet.

Loại thuốc này được dùng để điều trị cho những bệnh nhân từ 2 tuần tuổi trở lên mắc cúm (nhiễm virus cúm A hoặc cúm B). Tamiflu cũng được sử dụng để phòng ngừa bệnh cúm ở những người từ 1 tuổi trở lên nhưng không thay thế được việc chủng ngừa cúm. Tiêm vaccine cúm vẫn là cách tốt nhất để bảo vệ một người khỏi bị cúm và kiểm soát sự lây lan của căn bệnh này.

Liều lượng uống là vấn đề cần quan tâm khi sử dụng thuốc Tamiflu. Liều khuyến cáo để điều trị bệnh cúm cho người lớn là dùng ngày 2 liều, mỗi liều 75mg, sử dụng liên tục không quá 5 ngày. Liều dành cho người lớn để phòng ngừa bệnh cúm là 75mg mỗi ngày, sử dụng liên tục trong 10 ngày.

Trong khi đó, liều lượng Tamiflu sử dụng để điều trị cúm cho trẻ em phụ thuộc vào trọng lượng cơ thể, cụ thể như sau (lưu ý sử dụng liên tục trong 5 ngày): Trẻ nặng dưới 15kg dùng ngày 2 liều, mỗi liều 30mg; Trẻ nặng từ 15-23kg sử dụng 2 liều mỗi ngày, mỗi liều 60mg; Trẻ nặng từ 23-40kg uống ngày 2 liều, mỗi liều 75mg.

Liều dùng của Tamiflu trong phòng cúm A ở trẻ tương tự như liều dùng của thuốc trong điều trị nhưng chỉ sử dụng ngày 1 lần và kéo dài liên tục trong 10 ngày.

Tác dụng phụ của thuốc Tamiflu

Các tác dụng phụ phổ biến nhất của Tamiflu là buồn nôn và nôn. Thông thường, tình trạng này không nghiêm trọng, xảy ra trong 2 ngày đầu điều trị. Sử dụng Tamiflu cùng bữa ăn có thể làm giảm nguy cơ bị nôn và buồn nôn. Một số tác dụng phụ khác của thuốc bao gồm đau dạ dày, chảy máu cam, nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi, tiêu chảy, viêm phế quản.

FDA thông tin thêm, trẻ em và thanh thiếu niên mắc cúm có thể có nguy cơ cao bị co giật, lú lẫn hoặc hành vi bất thường sớm trong thời gian bị bệnh. Những tác dụng phụ nghiêm trọng này có khả năng xảy ra ngay sau khi bắt đầu sử dụng Tamiflu hoặc ở những người bị bệnh cúm không được điều trị.

Tuy không phổ biến nhưng chúng có thể vô tình gây tổn hại cho người bệnh. Những người dùng Tamiflu nên được theo dõi các dấu hiệu hành vi bất thường, nên liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu bệnh nhân có bất cứ hành vi bất thường nào trong thời gian sử dụng thuốc này.

Các trường hợp phản ứng dị ứng hiếm gặp, bao gồm cả phát ban da nghiêm trọng từng được báo cáo ở người sử dụng Tamiflu. Do đó, nếu thấy bị phát ban thì cần ngưng sử dụng thuốc và nhanh chóng liên hệ với bác sĩ.

Tác hại của việc tự ý sử dụng Tamiflu điều trị cúm

Trước tình hình số lượng bệnh nhân mắc cúm A gia tăng bất thường, nhiều người dân lo lắng tự ý mua thuốc Tamiflu để tích trực hay tự điều trị tại nhà. Trên thực tế, nhiều bác sĩ cho rằng đây là việc không cần thiết, vừa khiến giá thuốc bị đẩy lên cao, vừa có nguy cơ gặp các tác dụng phụ không mong muốn.

“Tamiflu thường sử dụng cho người mắc cúm có cơ địa nguy cơ chuyển biến nặng hoặc đang viêm phổi thì mắc cúm. Thuốc không sử dụng cho tất cả mọi người nghi ngờ mắc cúm hoặc những người mắc cúm mà diễn tiến bình thường”, bác sĩ Trương Hữu Khanh – chuyên gia dịch tễ học, nguyên Trưởng khoa Nhiễm – Thần Kinh, Bệnh viện Nhi đồng I (TP.HCM) chia sẻ.

“Không cần dùng nhiều, từ trước đến nay cúm bị rất nhiều nhưng người ta cũng không sử dụng Tamiflu nhiều. Ngay cả trên thế giới, không phải ai cũng sử dụng Tamiflu, tự nhiên mình mua để dành để làm gì”, vị chuyên gia này nói thêm.

Cũng theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, việc người dân tự ý mua và sử dụng Tamiflu điều trị cúm có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Bên cạnh đó, Tamiflu còn có một tác dụng phụ rất nguy hiểm là khiến bệnh nhân bị trầm cảm, có suy nghĩ bi quan dù chỉ sử dụng thuốc trong thời gian ngắn.

“Khi mắc cúm A thì phải nghỉ ngơi vì bị cúm là mệt lắm. Nếu không quá mệt thì có thể vận động nhẹ. Quan trọng nhất là phải uống đủ nước, ăn đủ chất, cố gắng ngủ thì bình thường sau 3-5 ngày sẽ khỏi. Bệnh điều trị triệu chứng là chủ yếu”, bác sĩ Trương Hữu Khanh đưa ra lời khuyên.

Khuyến cáo của bộ Y tế về việc sử dụng thuốc Tamiflu

Cục Quản lý Khám chữa bệnh (bộ Y tế) đã có văn bản khẩn gửi sở Y tế các tỉnh, thành phố, các Viện/ Bệnh viện trực thuộc bộ Y tế, Y tế các ngành về việc tăng cường giám sát kê đơn, sử dụng thuốc kháng virus trong điều trị cúm.

Văn bản khẩn của Cục Quản lý Khám chữa bệnh do Phó Cục trưởng Nguyễn Trọng Khoa ký ban hành nêu, Tamiflu là loại thuốc được chỉ định trong trường hợp người bệnh nhiễm cúm (nghi ngờ hoặc xác định) có biến chứng hoặc có yếu tố nguy cơ, không được tự ý sử dụng khi không có chỉ định của bác sĩ do làm tăng nguy cơ đề kháng thuốc dẫn đến những tác dụng không mong muốn và tổn thất về kinh tế.

Vì thế, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đề nghị các đơn vị tăng cường công tác truyền thông về phòng, chống bệnh cúm để người dân hiểu và không tự ý mua thuốc kháng virus để điều trị cúm.

Bên cạnh đó, chỉ đạo cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên địa bàn thực hiện điều trị cúm theo các Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị cúm của bộ Y tế. Đồng thời, chú trọng công tác kê đơn an toàn, hợp lý và hiệu quả, đặc biệt với thuốc kháng virus để điều trị cúm.